Wat laat Rutten na als Open VLD-voorzitter? "Hield inhoudelijk stand tegen N-VA, maar kon slechte resultaten niet keren"
De "geschiedenis van Gwendolyn" of de "restanten van Rutten", aan goede titels voor memoires geen tekort nu Gwendolyn Rutten aankondigt dat ze zal stoppen als voorzitter van Open VLD. Maar wat laat Rutten na zeven jaar achter als voorzitter van de Vlaamse liberalen? Wij vroegen het aan politicoloog van de Universiteit Gent Nicolas Bouteca.
De oude PVV
"De partij een smoel geven." Dat is volgens Bouteca kort samengevat waar de sterkte van Rutten lag, de afgelopen zeven jaar als voorzitter van Open VLD. "Geen enkele partij is zo verscheiden: je hebt sociale liberalen, donkerblauwe liberalen, Belgicisten, Vlaamsgezinden, ethisch conservatieven en progressieven." Rutten wist uit dat soepje één "liberaal verhaal" te koken, zegt hij.
Maar welke inhoudelijke lijn was dat dan? "Soms leek het een beetje alsof de oude PVV terug was." De PVV is de voorganger van VLD en later Open VLD. Dat ziet de professor aan "de vakbondsstandpunten die soms werden ingenomen, ethische thema's die worden benadrukt, het Belgicisme (het pleidooi voor een sterker België, red.) dat terug komt bovendrijven en de strijd tegen levensbeschouwing."
Optimisme
Die lijn zorgde ervoor dat Open VLD inhoudelijk bleef standhouden tegenover de N-VA, vindt Bouteca. "Op Europees vlak stelde ze zich op als eurofiel, in plaats van de eurokritische N-VA. De Open VLD was eco-optimistisch, in plaats van de ecorealistische N-VA. Meer België bij Open VLD, tegenover meer Vlaanderen bij de N-VA." Kortom: samenwerking tegenover polarisering. "Al werd haar optimisme soms ook op hoongelach onthaald", zegt de professor.
Op één thema is Rutten niet geslaagd om zich grondig te blijven onderscheiden van de N-VA, zegt Bouteca: het sociaal-economische. "Dat was moeilijk tegenover een N-VA die zich liberaler wilde profileren dan de liberalen." Hij verwijst naar de vennootschapsbelasting.
Prof. Bouteca: "Rutten heeft geprobeerd één liberaal verhaal te schrijven"
Schuif
"Er is niets liberaler dan de verlaging van de vennootschapsbelasting. En dan doet N-VA-minister Johan Van Overtveldt dat, en geen liberaal." Volgens de professor wordt het dan ook de uitdaging van de volgende voorzitter om zich te blijven onderscheiden van die grote partij op de rechterzijde, de N-VA.
De 100 ideeën die Rutten vandaag lanceert moeten dan ook benadrukken dat ze inhoudelijk het verschil probeerde te maken. "Sommigen durven te insinueren dat ze in de schuif lagen omdat ze twijfelde om toch deel te nemen aan de voorzittersrace. Al denk ik dat ze besefte dat deze verkiezingen niet meer te winnen waren."
"Mirakelvoorzitter"
Maar Ruttens verdienste gaat verder dan de inhoudelijke lijn. Ze slaagde er ook in om haar partij in alle regeringen te loodsen (of te houden) die tijdens haar voorzitterschap startten: de Vlaamse regering-Bourgeois in 2014 en de regering-Jambon afgelopen oktober, federaal in de regering-Michel.
"Een gewiekste onderhandelaar", zo wordt Rutten vaak omschreven, weet de professor. In 2014 werd ze door Vincent Van Quickenborne nog "mirakelvoorzitter" genoemd voor dat talent. "Al ging dat toen wel ten koste van het inhoudelijke", zegt Bouteca. "Ze zat niet mee aan tafel, sprong dan veel te snel, en kreeg dan de Turteltaks aan haar broek". Dat kwam ook aan bod in de reeks "Wissel van de macht". Bekijk hier een fragment.
Volgens Bouteca heeft Rutten dat wel rechtgezet in 2019. "Daar heb je een Vlaams regeerakkoord met heel wat liberale accenten, zoals de afschaffing van de opkomstplicht op het lokale niveau. Dat is een liberale evergreen die al in de Burgermanifesten van Guy Verhofstadt stond."
Negatieve trend
Qua resultaten is de balans van Rutten gemengd. "Eigenlijk is ze erin geslaagd om de partij te stabiliseren rond de 14 procent", zegt Bouteca. Ze heeft geen verdere achteruitgang gecreëerd. Maar ze heeft de negatieve trend ook niet kunnen keren. Op dat vlak is ze geen Verhofstadt geweest."
Minister Rutten?
En de toekomst? Is er een plekje voor Gwendolyn Rutten in de federale regering? Eerder deed de ronde dat ze premier kon worden als ze akkoord ging met een paars-groene regering (zonder N-VA). "Het zal niet makkelijk zijn", zegt Bouteca.
"Als je weet dat er 15 federale ministers zijn, waarvan de helft - misschien 8? - Nederlandstalig, dan kom je op 2 ministers per partij." Met Alexander De Croo en Maggie De Block in de rangen, is het voor Rutten moeilijk om daar tegenop te boksen.
Bekijk hier de reportage van "Terzake":
Bekijk hier het interview met Gwendolyn Rutten in "Terzake":
