Net zoals Joodse karikaturen op Aalst Carnaval geen Jodenhaat zijn, is de optocht van "Voil Jeanetten" geen homohaat 

In het buitenland wordt met ontzetting gekeken naar de stoet van Carnaval Aalst. Wat dichter bij huis kunnen politici het evenmin laten hun afkeuring te laten blijken. Wat moet ik – als holebi - nu concluderen uit het feit dat Unesco en politici in binnen- en buitenland scherp veroordelen wat er gebeurt wanneer het om Joden gaat, maar het tegelijk blijkbaar acceptabel vinden dat dinsdag, de dag van de "Voil Jeanetten", een hele dag wordt uitgetrokken om elke mogelijke karikatuur van homoseksuelen in de verf te zetten?

Vreemd genoeg heb ik me die bedenking nooit gemaakt voor deze commotie. Een héle dag wordt er besteed aan het lachen met "Voil Jeanetten", een bevolkingsgroep die een lange en gevulde geschiedenis van vervolging kent. Ook deze groep werd – voorzien van een roze driehoek – in concentratiekampen opgesloten en gedood.

Wie beweert dat dit anders is omdat holebi’s vandaag geaccepteerd zijn, mist de opmars van extremisme in eigen land. Hier wordt het "traditioneel" gezin nog al te vaak als modelgezin opgevoerd. Evenmin word je vrolijk van de toestand in de Baltische staten en vele Oost-Europese landen. In 2020 is het zelfs nog wereldnieuws wanneer in Israël een openlijk homoseksueel wordt aangesteld.

Ik heb Unesco of onze politici nochtans nooit horen protesteren tegen de dag van de ‘Voil Jeanetten’. Moet ik me dan zorgen maken om zoveel vermeende homospot? Natuurlijk niet. De betekenis van een uiting krijgt mee vorm door de context waarin deze geuit wordt. Deze - toch wel belangrijke - nuance lijkt men in tijden van doorgeslagen politieke correctheid over het hoofd te zien.

Vandaag lijkt het misschien over te komen als spotten met verwijfde mannen en wordt de term "jeanet" dikwijls negatief aangewend om homoseksuelen te duiden. Wat vaak vergeten wordt is dat de "Voil Jeanetten" echter te herleiden zijn naar het industriële verleden van Aalst, waarin mannen uit de verpauperde bevolking geen middelen hadden om zich te verkleden in magnifieke kostuums en dan maar oude kleren van hun vrouw droegen. Zo konden ook zij participeren aan dit grote volksfeest.

Dat is namelijk wat Aalst Carnaval symboliseert: een bij uitstek inclusief feest waarbij de spot gedreven wordt met alles en iedereen, en vooral met de status quo. De "Voil Jeanettenstoet" doet dit door de traditionele genderverschillen en de man-vrouwrelatie op zijn kop te zetten. Het is het moment dat de Aalsterse carnavalist, wat ook zijn achtergrond moge zijn, zich hult in ranzige vrouwenkleren en daarbij ook nog eens in vraag stelt wat vrouwelijk mooi moet zijn. 

Carnaval is hét moment waarop je alle geledingen uit de maatschappij op straat vindt: jong en oud, arm en rijk, katholiek, moslim, politicus, arts,… Er is hier geen sprake van de traditionele machtsverhoudingen of misplaatst superioriteitsgevoel. Dit inclusieve karakter van Aalst Carnaval is ook wat de Aalsterse holebi-gemeenschap actief doet participeren in een ‘Voil Jeanettenstoet’ zonder zich geschoffeerd of aangesproken te voelen.

Het lijdt geen twijfel dat het Joodse volk onverdiend met de vinger werd - en nog te vaak wordt - gewezen. Niemand ontkent de lugubere geschiedenis. Toen ten tijde van Hitler – en ruim daarvoor door de katholieke kerk - karikaturen van Joden gebruikt werden, was dit met de bedoeling Joden belachelijk te maken en hen inferieur voor te stellen. Deze intentie is de Aalsterse carnavalisten totaal vreemd.

In Aalst revolteert men tijdens Carnaval tegen de bestaande orde, maar zet men net daardoor in de verf wat de overige dagen van het jaar als "gewenst gedrag" wordt gezien. We krijgen geen inclusief feest door één bevolkingsgroep uit te sluiten. Door Joden mee in hun volksfeest van (zelf)spot te trekken, geven de carnavalisten eigenlijk aan dat ze Joden net als gelijken zien. Dat is dus een volstrekt andere betekenis dan wat tijdens Hitlers periode (en ruim daarvoor trouwens door de katholieke kerk) aan karikaturen van Joden werd gegeven.

De ene karikatuur is dus duidelijk de andere niet. Wat we vandaag uitvergroot gezien hebben in Aalst is een kritiek op "hoe de carnavalist zich moet gedragen" en geen aanval op Joden. Net daar slaan critici vandaag de bal mis. Dat zelfs onze eigen politici er niet in slagen dit te verduidelijken, maar integendeel bijdragen tot de veroordeling van dit volksfeest, is een ferm gemiste kans. Gelukkig heeft men in Aalst de moed om welgemeend ‘weir doeng voesj!’ te zeggen.

Blijft de vraag natuurlijk wat ik aan moet met het onderscheid dat de buitenwereld blijkbaar ziet. Spotten met Joden: het hek is van de dam en het American Jewish Committee eist zelfs een Europees onderzoek. Spotten met "Voil Jeanetten": geen haan kraait ernaar. Wat voor signaal geef je nu als je duidelijk te kennen geeft dat je met bepaalde bevolkingsgroepen wel kan lachen, maar met andere gewoon niet?