Slovaakse parlementsverkiezingen overschaduwd door huurmoord op journalist

De moord op Jan Kuciak leidde tot een protestgolf tegen de endemische corruptie in het land. De opdrachtgever zou een ondernemer zijn met veel relaties in de politiek. "De moord op Jan Kuciak heeft de hele politieke wereld omgegooid, met het ontstaan van nieuwe liberale en democratische partijen die onmiddellijk steun van het volk hebben gekregen", aldus politiek analist Grigorij Meseznikov aan het Franse persagentschap AFP.

De sociaaldemocratische partij Smer-SD, die de aftredende regering leidt, "wordt beschouwd als verantwoordelijk voor de corruptie", aldus nog Meseznikov. Volgens hem hebben de centrumrechtse oppositiepartijen een goede kans om een regering te volgen. Bovenaan in de peilingen is het spannend tussen de Smer-SD van gewezen premier Robert Fico (en huidig premier Peter Pellegrini) en de centrumrechtse oppositiepartij OLaNO.

Waarnemers in Bratislava vermoeden dat de parlementsverkiezingen tot grote veranderingen kunnen leiden, hoewel de uitkomst onzeker blijft door het sterk verdeelde politieke landschap. Fico sloot een coalitie met de extreemrechtse partij Kotleba (LSNS) al uit. Beide partijen stemden deze week in het parlement wel nog samen voor een wetsontwerp van Smer-SD, dat een dertiende maand aan gepensioneerden biedt. In recente peilingen behaalt de Smer-SD van Fico en Pellegrini momenteel 16,9 procent, voor OLaNO met 15,5 procent en LSNS met 10,3 procent.

De extreemrechtse partij LSNS kwam voor het eerst in het parlement bij de verkiezingen van 2016, na een campagne tegen migranten en de Roma-minderheid. De leider van de partij, Marian Kotleba, wordt momenteel vervolgd voor het aanzetten tot haat, maar in het verleden leidden soortgelijke beschuldigingen tegen hem nooit tot een veroordeling. Hij leidde ooit manifestaties van zijn partijleden op straat in neonazi-uniformen. Kotleba staat vijandig tegenover de Europese Unie en is Rusland genegen. Ook wil hij dat Slovakije de NAVO verlaat. Volgens peilingen zou de extreemrechtse partij haar zitjes in het parlement kunnen verdubbelen tot 20 van de 150 in het parlement.

De centrumrechtse partij OLaNO klimt snel in de peilingen. De excentrieke leider, de 46-jarige Igor Matovic, plukt de vruchten van zijn strijd tegen corruptie en van de verontwaardiging bij de bevolking, waarvan hij zichzelf de woordvoerder maakte na de dood van Kuciak. Slaagt hij erin de gefragmenteerde oppositie in het land te verenigen, zou Matovic wel het premierschap op zich kunnen nemen.

Kuciak en zijn verloofde Martina Kusnirova werden doodgeschoten op 21 februari 2018. De onderzoeksjournalist had daarvoor uitvoerig geschreven over de duistere zaakjes van Marian Kocner, die als opdrachtgever voor de moord is aangeklaagd, maar ook over de verwevenheid tussen politiek, zakenwereld en de georganiseerde misdaad. Na de dood van Kuciak werd een reportage vrijgegeven over mogelijke banden tussen Italiaanse maffiaclans en Slovaakse regeringsmedewerkers. Dat leidde tot massale protesten tegen corruptie, en premier Robert Fico, verscheidene ministers en de baas van de politie hielden de eer aan zichzelf. Mede dankzij de publieke verontwaardiging op de moord, won de advocate en corruptiebestrijdster Zuzana Caputova in maart vorig jaar de presidentsverkiezingen. Ze is de eerste vrouwelijke president van Slovakije.

De Slovaakse economie zal naar verwachting dit jaar met 2,2 procent groeien, na met 2,3 procent te zijn gegroeid in 2019. In 2021 zou de economie dan weer sneller groeien met 2,6 procent.

Ruim vier miljoen stemgerechtigde Slovaken kunnen zaterdag hun stem uitbrengen voor een nieuwe Nationale Raad.