Turkije houdt vluchtelingen en migranten niet langer tegen, maar had Europa daarover geen deal? Rob Heirbaut legt uit
Turkije houdt geen vluchtelingen en migranten meer tegen die naar de grens met Griekenland en Bulgarije willen reizen. Nochtans had Turkije beloofd om zijn grenzen met Griekenland en Bulgarije strenger te bewaken in de vluchtelingendeal van 2016 met de Europese Unie. Hoe zat dat nu weer met die deal? Rob Heirbaut legt het uit in deze video.
1. Hoezo? Over welke deal gaat dit?
Naar aanleiding van de oorlog in Syrië kwamen in 2015 steeds meer vluchtelingen en migranten naar Europa. Ze probeerden Europa onder andere te bereiken via de grens met Griekenland, te voet of met bootjes. Om die “vluchtelingenstroom” te beperken, sloot de Europese Unie een akkoord met Turkije.
2. Wat waren de afspraken in die deal?
Turkije moet volgens de deal meer grenscontroles uitvoeren zodat vluchtelingen en migranten moeilijker naar Europa kunnen komen. Turkije vangt ook heel wat Syrische vluchtelingen op: in totaal zijn er dat meer dan 3,5 miljoen. Europa betaalt daarvoor zes miljard euro. Dat geld gaat naar projecten om de leefomstandigheden van die vluchtelingen te verbeteren.
Langs de andere kant moet Europa één erkende Syrische vluchteling uit Turkije opvangen in een van de lidstaten voor elke uitgeprocedeerde migrant die teruggestuurd wordt naar Turkije. Daarnaast beloofde de Europese Unie ook om de procedure te versoepelen voor een visum voor Turkse burgers, en beslissingen te maken over de toetreding van Turkije tot de EU.
3. Werkte de deal?
Ja en nee. Het aantal vluchtelingen en migranten dat Europa bereikt is drastisch gedaald, wat de bedoeling was van de deal. De illegale migratie, bijvoorbeeld van mensen die met een bootje Italië probeerden te bereiken, daalde van ruim één miljoen mensen in 2015 naar 180.000 in 2017.
Maar volgens de Turkse president Recep Tayyip Erdoğan werkte de deal niet zoals afgesproken. Het klopt dat de EU veel minder erkende vluchtelingen van Turkije overnam dan afgesproken. Ook de afschaffing van de visumplicht voor Turken werd nooit waargemaakt, en de onderhandelingen voor het Turks lidmaatschap van de Europese Unie liggen ook nog steeds stil. Volgens Erdoğan is de EU dus niet alle afspraken nagekomen. Hij gebruikt de deal nu als "drukkingsmiddel" om meer geld te krijgen van Europa.
Bovendien vinden het Europees Parlement en verschillende mensenrechtenorganisaties dat Turkije te weinig inspanningen levert om de mensenrechten van de Syrische vluchtelingen te beschermen. Zij vinden dat Europa daarom geen deal had mogen sluiten met zo'n “autoritair regime”.
4. Wat is er nu veranderd?
Waarom komt die deal nu opnieuw in het nieuws? Dat heeft alles te maken met de oorlog in Syrië. In de noordelijke provincie Idlib in Syrië, aan de Turkse grens, is sinds een tweetal weken het geweld weer sterk opgelaaid.
Erdoğan vecht er aan de zijde van de rebellen, die nu de provincie Idlib in handen hebben. De Syrische president Assad probeert de provincie met steun van Rusland te heroveren. Bijna één miljoen mensen zijn opnieuw op de vlucht geslagen voor dat geweld en proberen Turkije te bereiken.
Volgens Erdoğan heeft Turkije de afgelopen jaren al 40 miljard euro besteed aan de opvang van vluchtelingen en kan het land niet nog meer Syriërs opvangen. De Europese Unie heeft Turkije financieel geholpen voor die opvang, maar de 6 miljard euro Europese steun is volgens Erdoğan dus te weinig. Van de NAVO wil hij ook meer geld voor de oorlog in Syrië.
Daarom houdt Turkije de vluchtelingen en migranten niet langer tegen om naar Griekenland door te reizen. Meer nog, het zou de migranten en vluchtelingen zelfs naar de Griekse grens brengen. Griekenland houdt zijn grenzen voorlopig dicht, wat voor veel spanningen zorgt, en doden. Dit weekend stierf al een kind en mogelijk ook een man toen ze de grens probeerden over te steken.