Freya Piryns (Groen) neemt afscheid van de politiek: ‘Ik heb een paar zeer moeilijke maanden achter de rug’

Ze denkt na, laat stiltes vallen, zoekt de juiste woorden. De beslissing om te stoppen met politiek, na twintig jaar in de Antwerpse gemeenteraad en zeven jaar in de Senaat, viel zwaar voor Freya Piryns. “Ik heb een paar zeer moeilijke maanden achter de rug.” 

Ze weigert bitter of rancuneus te worden en wil eerlijk en kritisch terugblikken. Ze hoopt dat de partij hetzelfde doet. “Toen eind vorig jaar de laatste poot onder mijn stoel werd weggezaagd, had ik wel even het gevoel dat de grond onder mijn voeten wegzakte. Op een erg onhandige manier werd ik vervangen in de raad van bestuur van de VRT. Ik heb mijn werk daar altijd heel graag gedaan, en naar mijn eigen bescheiden mening ook goed gedaan. Geen kwaad woord over Bart Caron die mij heeft vervangen. Maar de manier waarop ik werd opzij geschoven, voelde aan als een ezelsstamp. (stilte) De dingen met open vizier uitpraten of op een menselijke manier dat soort moeilijke beslissingen meedelen, dat is niet de beste kant van de partij.”

U bedoelt van de voorzitter, Meyrem Almaci? Het botert al langer niet tussen jullie.

“Ik hou me eraan het niet persoonlijk maken. Dat neemt niet weg dat het er diep heeft ingehakt. Zo diep dat ik de weken nadien professionele hulp heb moeten zoeken. Ik besef goed genoeg dat ik een dikke gelukzak ben op heel veel vlakken. Alleen, dat ecologisme, dat engagement voor Groen, was een stuk van mijn identiteit. Van wie ik ben en wilde zijn. Het is heel moeilijk om daar afscheid van te nemen.

“Ik had al begin vorig jaar gezegd dat ik zou stoppen met gemeentepolitiek, maar misschien was ik toch onvoldoende voorbereid. Ondanks mijn zesde plaats op de lijst heb ik me nog maar eens vol gesmeten in de campagne. Ik haalde 15.000 voorkeurstemmen. Dan denk je: misschien heb ik toch iets te vertellen, kan ik toch nog iets betekenen voor die mensen. Ik heb dan ook nog even geprobeerd, maar de politiek begon echt te veel pijn te doen. Op die manier doe je die 15.000 mensen geen plezier meer.”

Toen toenmalig Agalev-kopman Jos Geysels u meer dan twintig jaar geleden kwam vragen, welk beeld had u toen van de politiek? 

“Ik had geen idee wat we me te wachten stond. Ik begon er maar aan. Je groeit, maar komt ook frustraties tegen. Soms kan de politiek zo traag gaan. Tegelijk kan ik trots zijn op de stenen die ik heb verlegd. Toen ik net in de gemeenteraad zat, ben ik op de nagel van de verkeersveiligheid blijven kloppen. Tot op het punt dat (de socialistische burgemeester, RW) Leona Detiège me zei: ‘Je hangt me de keel uit’. Ik durf nu te zeggen: zonder mijn aandringen had het veel langer had geduurd voordat de stad een echt verkeersveiligheidsplan zou opgesteld hebben. Ik heb daar mee aan geschreven. Er vielen toen nog meer dan vijftig doden bij fietsers en voetgangers in Antwerpen per jaar, nu zijn het duidelijk minder. Dat is wezenlijk, hè.

“In de Senaat ben ik meteen de gesloten asielcentra gaan bezoeken, met een journalist in mijn zog. Ik denk dat dat er mee toe bijgedragen heeft dat er geen kinderen meer opgesloten werden. Op de school in Antwerpen-Noord waar ik werk, heb ik het genoeg meegemaakt: kinderen die van de ene dag op de andere niet meer komen opdagen. ‘Ze zijn ze komen halen’, hoor je dan. Het geeft grote voldoening als je op zulke vlakken het verschil kan maken.”

Welk advies zou u nu geven aan die jonge vrouw van toen?

(denkt na) “Ik denk dat ik intern af en toe een aantal zaken sneller had moeten uitspreken. Ik heb soms de neiging gehad conflicten uit de weg te gaan, waardoor het nadien gemakkelijker werd om me aan de kant te zetten. Als ik bewees dat ik loyaal was aan de partij, zou dat wel opgemerkt worden, dacht ik.”

“Toen Meyrem (Almaci, RW) in 2012 mijn plaats innam als lijsttrekker voor de gemeenteraadsverkiezingen, deed ik daar niet lastig over. Het was een duidelijk statement dat we iemand van allochtone origine uitspeelden als boegbeeld. Maar misschien had ik wat sneller moeilijk moeten doen. Soms moet je roepen. Niet om onmiddellijk je slag thuis te halen, maar wel de volgende keer zeker gehoord te worden. Ach, achteraf is het gemakkelijk praten. Ik zou dat meisje van 20 niet vragen haar karakter te veranderen.

“Ik heb altijd geprobeerd op een positieve manier met tegenslagen om te gaan, maar het kwam wel iedere keer aan. In 2014 werd ik onverwacht van de tweede plaats teruggewezen naar de lijstduwersplaats voor de Vlaamse verkiezingen. Ik haalde toen uiteindelijk het tweede meeste aantal voorkeurstemmen, maar geraakte niet verkozen.”

Het waren de leden die de modellijst wegstemden. 

“De vraag is in welke mate de basis toen gestuurd is geweest. Mijn zoontje was twee weken oud toen de voorbereidingen voor de kieslijsten begonnen. De lokale voorzitter die de stemming in goede banen moest leiden, kwam hier in onze living uitleggen dat ik me helemaal geen zorgen hoefde te maken: ik zou een goede plaats krijgen op de modellijst. Een dag voor de stemming is er dan vergaderd over hoe de basis te overtuigen die modellijst alsnog te wijzigen. Met die voorzitter als een van de aanwezigen. Ik wist nog steeds van niets. 

“Kijk, dat zijn de fases in de politiek dat je met je ellebogen moet werken, ik begrijp dat. Niets menselijks is ons vreemd, zeker als de plaatsen beperkt zijn. Ook in een partij als Groen. Maar om dan iemand keer op keer weg te duwen? Iemand die nochtans keer op keer bewijst dat ze zoveel steun heeft en haar job goed doet? Dat is bijzonder hard.”

Sommige leden vonden dat u te weinig aanwezig was binnen de partij.

“Ik heb in het begin van mijn politieke carrière heel erg geworsteld met het evenwicht tussen mijn gezin en de politiek. Ik probeerde waar ik kon voor mijn zoon te kiezen, die nog erg jong was. Als ik dan iets moest laten vallen, dan waren dat inderdaad de interne evenementen. Je wordt niet enkel door de eigen leden verkozen, maar door de hele bevolking. Was dat fout? Ik worstel daar nog altijd mee. Ik ben heel dankbaar voor alle militanten die telkens de voeten van onder hun lijf lopen. Langs de andere kant: er is geen enkele socioculturele organisatie waar zoveel tijd, energie en middelen gaan naar de eigen leden als bij een politieke partij. Moeten wij als politici niet meer bezig zijn met de wereld daarbuiten, eerder dan met de eigen bubbel?”

Heeft uw relatie met Open Vld’er Willem-Frederik Schiltz u parten gespeeld?

“Daar is toch alles al over gezegd? (zwijgt) Ik herinner het me nog goed: toen we net samen waren, heeft mijn vader (oud-journalist Piet Piryns, RW) me apart genomen. Hij zei me: ‘Je beseft toch dat dit je je carrière gaat kosten’. Ik heb hem toen uitgelachen. Wat een zever, zei ik hem. En: et alors? Als het zo zou lopen, dan loopt het zo. Op ons huwelijk twee jaar geleden heeft mijn vader in het stadhuis een speech gehouden. ‘Ik heb gelijk gekregen’, zei hij. ‘Maar ik ben heel blij dat je niet hebt geluisterd.’ Dat vat het samen. Heeft het mijn carrière geholpen? Allicht niet. Is dat dé reden waarom het niet liep zoals ik soms hoopte? Dat ook niet.”

U was de eerste bij Groen die na de voorbije verkiezingen openlijk de analyse maakte van het tegenvallende resultaat. Hoe is daarop gereageerd?

“Door de partijtop? Niet. Ik heb toen wel veel mails gekregen. Sommigen waren boos, maar heel veel leden waren het eens. Ik had niet meer de energie om op dat moment intern op de barricaden te gaan staan en daar iets mee te doen. Ook dat heeft mij doen beslissen om afscheid te nemen.”

Ziet u verandering in de partij? U zei onder meer dat Groen te arrogant was geworden.

“We zitten in een heel rare periode, met die regeringsvorming, waar het vooral gaat over wie doet het met wie en andere strategische spelletjes. Groen stelt zich constructief en, meestal toch, bescheiden op. Op zich is dat een kentering. ”

Kan de politiek zichzelf heruitvinden?

“Er is echt een grote omwenteling nodig. Het gaat niet enkel over anders communiceren of andere accenten leggen. Overal zie je hetzelfde gebeuren: alles staat in functie van de partij. Het wordt een doel, geen middel. Veel te veel standpunten dienen enkel om de tegenstelling op te zoeken met anderen, niet om het debat vooruit te helpen. Strategie primeert al te vaak op wetenschappelijke bevindingen.”

Zoals Groen soms te principieel is over ggo’s en kernenergie?

“Intussen is er over de ggo’s meer debat over mogelijk. Gelukkig maar. Wat betreft kernenergie kan je perfect feitelijk onderbouwen waarom de uitstel van de kernenergie ook leidt tot uitstel van investeringen in de alternatieven. Maar dat kernenergie minder CO₂ uitstoot, is evengoed een valabel argument. Op basis van die feiten kan je diepgaand debat houden. En de laatste jaren ben ik veel meer vatbaar geworden om ook de andere kant van het verhaal te zien.”

Hoeveel Groen zit er nog in u?

“Zeer veel. Ik blijf ecologist. Ik ga voorlopig wel even afstand nemen van de partij, uit een soort van zelfbescherming. Als mensen merken dat ik hen defriend op Facebook, is dat niet persoonlijk. Wel omdat ze iets te veel berichten posten over Groen. Deze beslissing doet echt pijn. Ik heb nu even een detox van de partij nodig. Maar wees gerust, ik ga mijn lidkaart niet terugsturen.”

Heeft u intussen de voorzitter al gehoord?

“Neen, op een kort berichtje op de sociale media na. ‘Het is al gezeid’, zei mijn grootmoeder uit West-Vlaanderen vaak. Op een bepaald moment is alles gezegd. Het is tijd om verder te gaan. Het is oké.”