Moet de overheid Brussels Airlines steunen, of juist niet?
Elke week laten we een voor- en tegenstander in duel gaan over een hot issue. Deze week: Brussels Airlines verkeert in zwaar weer door de coronacrisis en vraagt de overheid om steun. Moet de regering met miljoenen over de brug komen?
Eddy Van de Voorde: ‘Brussels Airlines maakt ons land aantrekkelijk’
Volgens transporteconoom Eddy Van de Voorde (UAntwerpen) moet Brussels Airlines gered worden met overheidssteun: “Zo krijgt België weer een economische hefboom in handen.”
“Alle grote maatschappijen zien momenteel zwarte sneeuw. Wereldwijd zou meer dan 200 miljard euro nodig zijn om luchtvaartmaatschappijen van het bankroet te redden. Dat geld is nodig om de hoge vaste kosten te dekken: zware leasecontracten van toestellen, technici die aan het werk blijven, technische werkloosheid van anderen... Er stroomt veel cash naar buiten, maar er komt niets binnen. Meer nog: vakantiegangers vragen hun geld terug.
“De 200 à 300 miljoen euro die Brussels Airlines vraagt, is een peulschil in vergelijking met andere maatschappijen. Air France en Lufthansa vragen vier miljard aan respectievelijk de Frans en Duitse overheid, KLM vraagt er twee aan de Nederlandse. Dat zijn nochtans maatschappijen met een goede cashflow. Maar nu heeft iedereen geld nodig om te overleven. Er zijn geen uitzonderingen.
“Het is in ons nationaal belang dat de overheid ingaat op de vraag van Brussels Airlines. Door de luchtvaartmaatschappij is Brussels Airport immers een hub. Zo worden aansluitingsmogelijkheden naar andere landen of werelddelen verzekerd. We moeten ervoor zorgen dat we die partnerschappen met bijvoorbeeld Aziatische maatschappijen kunnen aanhouden. Doen we dat niet, dan zullen zij uitwijken naar Amsterdam of Parijs. Het is een investering om België aantrekkelijk te houden voor het buitenland.
“Ik zie daarom twee manieren waarop de federale overheid in de bres kan springen. Enerzijds kunnen we de luchtvaartmaatschappij een lening geven, waarna het geld wordt terugbetaald. Anderzijds kunnen we het bedrijf tijdelijk (her)nationaliseren.
“Dat laatste draagt mijn voorkeur weg. Zo herwaardeer je het bedrijf. In ruil voor de inbreng van het kapitaal krijgt ons land een percentage van de aandelen om zo mee het beleid te bepalen. Dat is een goede zaak, want zo krijgt België weer een economische hefboom in handen. Maar dat mag geen blanco cheque zijn. We moeten voorwaarden stellen, bijvoorbeeld dat er geen ontslagen mogen vallen en dat de focus op Zaventem moet liggen.
“Die economische hefboom is erg belangrijk. Ook in de VS kampen de vier grote luchtvaartmaatschappijen met moeilijkheden. Zij vragen samen 50 miljard dollar overheidssteun. Ik vrees dat die rechtstreeks gebruikt zal worden om concurrentiëler te worden. Ze kunnen daarvoor ook gebruikmaken van het beruchte Chapter 11. Oorspronkelijk is dat een maatregel die hen tegen het bankroet moet beschermen. Maar in het verleden werd al duidelijk dat zij die gebruiken om hele statuten te veranderen, tot een verlaging van het loon van hun personeel toe. Als zij dan de Belgische markt bestormen, waarop de Aziaten zullen reageren, wordt het erg gevaarlijk.
“In dat geval kunnen we een hoge tol betalen. Bij Brussels Airlines werken 4.200 personeelsleden. Nog eens dubbel zoveel personen werken onrechtstreeks voor het bedrijf. Ik geef liever onder voorwaarden cash en kapitaal aan Brussels Airlines, waardoor vele duizenden mensen hun job behouden en bijdragen aan de sociale zekerheid, dan dat ik die mensen werklozensteun zie krijgen van diezelfde sociale zekerheid.
“De Duitse regering keurde zopas een decreet goed dat kroonjuwelen niet in handen van Aziaten of Amerikanen mogen komen. Ze beschermen er hun luchtvaartmaatschappij met verve. Wij moeten dat ook doen. We hebben dus geen andere keuze dan Brussels Airlines te steunen.” (MDD)
Laurien Spruyt: ‘Steun voor deze vervuilende sector ligt moeilijk’
“Een reddingsoperatie voor Brussels Airlines mag geen vrijblijvende gift zijn die gebruikt wordt voor goedkopere tickets”, stelt mobiliteitsexpert Laurien Spruyt van Bond Beter Leefmilieu.
Een milieuvervuilende sectorfinancieren terwijl die nauwelijks zelf belastingen betaalt? Voor milieubewegingen als Bond Beter Leefmilieu, Greenpeace en Zomer Zonder Vliegen is een zak geld voor een luchtvaartmaatschappij niet vanzelfsprekend. Laurien Spruyt: ‘Wat is Brussels Airlines bereid terug te geven? Grotere klimaatinspanningen?’
“Principieel zijn wij geen voorstander van overheidssteun voor luchtvaartmaatschappijen. Er vloeit al enorm veel belastinggeld naar de sector, die zelf nauwelijks wordt belast. De vrijstelling van taksen op kerosine kost Europa naar schatting 27 miljard euro per jaar, en de luchtvaartmaatschappijen betalen evenmin btw op hun ticketverkoop.
“Als jij met de auto naar Parijs rijdt, dan betaal je de wegentol en taksen op je brandstof. Je auto voldoet bovendien aan allerlei milieunormen. Voor de luchtvaart geldt dat allemaal niet. Is het dan fair dat vliegtuigmaatschappijen in slechte tijden overheidssteun verwachten als ze in goede tijden niets bijdragen?
“Daar komt nog eens bij dat de luchtvaart de meest vervuilende vorm van transport is. Vliegtuigen zijn verantwoordelijk voor 5 procent van de opwarming van de aarde en die impact neemt in sneltempo toe. De uitstoot van de Europese luchtvaart is de laatste vijf jaar met 26,3 procent gestegen, voor Brussels Airlines is dat 25 procent. Sinds de komst van de lowcostmaatschappijen wordt er immers meer dan ooit gevlogen.
“En dan hebben we het nog niet gehad over de maatschappelijke kosten van luchtvervuiling bij het opstijgen en de lawaaihinder voor de omwonenden van luchthavens.
“We begrijpen wel dat vele mensen hun job dreigen te verliezen. Daarom laten we de deur open voor steun in de vorm van een lening, maar wel onder strenge voorwaarden. Vooreerst moeten experts grondig onderzoeken of deze bedrijven strategisch belangrijk zijn voor ons land. Brussels Airlines is volledig in handen van het Duitse Lufthansa, dat roept vragen op.
“Maar ook Air Belgium vraagt nu steun, terwijl het maar enkele bestemmingen heeft: Hongkong, Martinique en Guadeloupe. Is dat echt zo essentieel?”
“De vraag is ook wat Brussels Airlines bereid is terug te geven. Eerlijke belastingen lijken ons een absoluut minimum, maar ook klimaatinspanningen zijn belangrijk. We willen dat de sector de Europese Green Deal ondersteunt en een plan uitwerkt om tegen 2050 naar een zero-uitstoot te evolueren. Tot nu toe beperken de klimaatmaatregelen zich tot het gebruik van fel gecontesteerde biofuels en compensatie in de vorm van bomen planten.
“Doeltreffend is dat helemaal niet. De sector moet radicaal inzetten op technische vernieuwing. Terwijl in de auto-industrie innovatie gedreven wordt door steeds strengere uitstootnormen, mist de luchtvaart elke incentive. De sector staat stil.
“Ook wij zullen minder moeten vliegen, en we vragen om de inkomsten uit de kerosinetaks te investeren in een kwalitatief en betaalbaar treinaanbod.
“Een reddingsoperatie mag ook geen vrijblijvende gift zijn die gebruikt wordt voor managementbonussen of goedkopere tickets. En het hoofddoel moet zijn: een leefbaar inkomen voor het boord- en grondpersoneel en andere werknemers die de gevolgen van deze coronacrisis dragen. Want er zijn vandaag zoveel kleine ondernemingen die het moeilijk hebben en die wel netjes belastingen betalen.” (LB)