Corona: een nieuwe vijand erbij voor de Afghanen

De anders zo drukke straten van Kaboel liggen er rustig bij. Niet verlaten, want ondanks de lockdown stallen verkopers hun waren als vanouds  uit. Straks is het Suikerfeest om het einde van de ramadan te vieren en dus kunnen ze goede zaken doen. Eigenlijk zouden de mensen thuis moeten blijven, maar als ze de straat niet opgaan om de kost te verdienen verhongeren ze. 

Sinds het coronavirus is uitgebroken zijn de voedselprijzen fors gestegen. Aan de allerarmsten deelt de overheid voedselpakketten uit, maar er zijn er niet voldoende. Een Afghaanse weduwe wier echtgenoot zes jaar geleden omkwam bij een aanslag moest sindsdien met amper 3 euro per dag zien rond te komen. Sinds corona heeft ze geen inkomen meer, maar de zorg over haar vier kinderen blijft. 

Bekijk hieronder hoe de weduwe en moeder van vier kinderen moet zien rond te komen: 

Zelfs wie thuisblijft is niet goed beschermd tegen het coronavirus. Families leven (te) dicht bij elkaar, vaak zonder stromend water en in bedenkelijke hygiënische omstandigheden. Voor wie besmet raakt, is er weinig hulp, vertelt activiste en directrice van Moeders voor Vrede in Afghanistan (opgericht door de Belgische Jennie Vanlerberghe) Razia Arefi.

"Het enige ziekenhuis met testcapaciteit in Afghanistan ligt in Kaboel. Voor doorsnee Afghanen duurt het makkelijk 20 dagen om het resultaat van zijn test vast te krijgen. Wie goede connecties heeft, kent het met een beetje geluk na 24 uur. Er bestaan nog andere ziekenhuizen die COVID-19-patiënten moeten opvangen, maar zij beschikken niet over testen, laat staan over het nodige medisch materiaal en de kennis om hen te verzorgen. In bepaalde provincies is het ziekenhuispersoneel ook al twee maanden niet meer uitbetaald."

Lees verder onder de foto:

Officieel telt Afghanistan bijna 10.000 besmettingen en een tweehonderdtal doden op een bevolking van 38 miljoen, maar de cijfers liggen waarschijnlijk hoger aangezien er amper testcapaciteit is.

Ondertussen blijven de taliban (en andere terroristische groeperingen) aanslagen uitvoeren, ondanks het vredesakkoord dat ze eind februari met de VS tekenden. Hoewel er begin dit jaar sprake was van een beperkt staakt-het-vuren blijft daar 2,5 maand later niet veel van over. 

"De Afghaanse overheid heeft met mondjesmaat een aantal gevangen talibanstrijders vrijgelaten, in totaal een duizendtal", zegt Razia Arefi. "Volgens het vredesakkoord moesten er 5.000 taliban vrijgelaten worden. Daarop is het voorziene overleg tussen Afghanistan en taliban vastgelopen."

Het aantal aanslagen is nadien drastisch toegenomen.  Volgens de Afghaanse autoriteiten zouden de taliban sinds de ondertekening van het vredesakkoord al 3.800 aanslagen gepleegd hebben.

En toen waren er de aanslagen van vorige week. Tijdens de begrafenis van een politiecommandant blies een zelfmoordenaar zichzelf op in de provincie Nangarhar. In Kaboel openden diezelfde dag schutters gekleed als politiemannen  het vuur op een materniteit van Artsen Zonder Grenzen.

"Het waren zulke weerzinwekkende aanslagen", zegt Arefi. "En ja, de taliban hebben ontkend dat ze er iets mee te maken hadden, terwijl IS zijn betrokkenheid heeft opgeëist. Voor de Afghanen zijn de twee groeperingen hetzelfde: ze delen dezelfde ideologie, vertonen hetzelfde gewelddadige gedrag en ze vormen allebei terreurgroeperingen. Enkel de kleuren van hun vlaggen verschillen."

Voor de Afghaanse president Ghani waren de twee aanslagen de druppel. Hoewel de taliban alle betrokkenheid hebben ontkend, heeft de president zijn troepen bevolen om weer over te schakelen op aanvalsmodus in plaats van de defensieve houding die aangenomen was op vraag van de VS in aanloop naar het vredesakkoord. Toch stuurt de president nog altijd aan op vrede.  

Eén lichtpunt is er wel voor de Afghanen. De heibel tussen president Ghani en zijn politieke rivaal Abdullah Abdullah is voorbij. Net zoals bij de vorige verkiezingen (in 2014) trok Abdullah de overwinning van Ghani in twijfel en kwamen er onderhandelingen en compensaties aan te pas vooraleer hij Ghani wel als president erkende.

Eenzelfde scenario dit jaar met een bijkomend probleem dat Abdullah Abdullah zichzelf ook als president had laten inhuldigen met de steun van zijn aanhangers. Plots had Afghanistan twee presidenten. Door het gekibbel, ook de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Mike Pompeo kon de twee niet verzoenen, dreigden de Verenigde Staten ermee één miljard dollar aan steun in te trekken. Intussen hebben de twee kemphanen een politiek akkoord ondertekend.

Lees verder onder de video:

Volgens het akkoord blijft Ghani dus op post als president. Abdullah Abdullah krijgt de helft van de ministeries in handen en zal het vredesteam gaan leiden dat alsnog onderhandelingen met de taliban gaat voeren, die hier nog altijd toe bereid zouden zijn. Of de Verenigde Staten de miljardenhulp ook effectief hebben ingetrokken is onduidelijk. Feit is wel dat ze de afbouw van hun troepenmacht, zoals overeengekomen in het vredesakkoord met de taliban, verderzetten.

Oorlog, armoede en politieke onrust: het deed vele Afghanen in het verleden vluchten naar veiligere oorden. Ze kwamen dan vaak terecht in buurland Iran. Maar toen corona daar uitbrak, keerden massa's Afghanen terug naar hun vaderland via de provincie Herat die aan Iran grenst.

Ze dachten de ziekte zo te snel af te kunnen zijn. Half maart staken op één dag meer dan 10.000 Afghanen de grens over, wat tot pure chaos leidde in het immigratiekantoor. Niet veel later dook de eerste persoon met COVID-19 op in het land.

"Twee dagen lang werd de grens gesloten, maar dat was geen oplossing", zegt Arefi. "We beschikken over een erg lange grens met Iran en dus probeerden mensen het land op andere plaatsen binnen te komen. Door het hoge aantal coronabesmettingen heeft president Ghani opgedragen om ook in de stad Herat een ziekenhuis te bouwen voor COVID-19-patënten. Het gebouw stond er op 21 dagen, maar tot op vandaag ontbreekt elk medisch materiaal en staat het gewoon leeg." 

Het quasi totale gebrek aan zorg in eigen land, de aanslagen en armoede inspireren Afghanen om opnieuw de grens over te steken naar Iran, soms met fatale gevolgen. Een vijftigtal Afghaanse mannen is onlangs tijdens hun tocht verdronken. Ooggetuigen zeggen dat ze gefolterd zijn door Iraanse grenswachten en nadien in de rivier gegooid zijn. De Afghaanse autoriteiten hebben een onderzoek geopend.

Bekijk hieronder de reportage uit "Het Journaal":