De Hazimi-beweging wint aan populariteit: ‘Nog extremer dan IS’ en er zijn ook Belgen lid

Een rapport van het Nederlandse onderzoeksbureau NTA stelt dat de Hazimi-beweging terrein wint in Nederland. De Hazimi’s zijn volgelingen van Ahmad Ibn ‘Umar al-Hazimi, een prediker die vastzit in Saudi-Arabië sinds 2015. Zijn beweging maakt deel uit van het gewelddadig salafisme en geldt als nog extremer dan IS. Dat heeft onder andere te maken met het centrale begrip ‘takfir’, het afvallig verklaren. De Hazimi stellen dat iemand afvallig kan worden verklaard, ook al weet hij niet eens dat hij een regel van de radicaal-islamitische leer heeft geschonden. Daarnaast passen ze ketting-takfir toe: ook wie omgaat met zo iemand, en hem dus niet als afvallige ziet, is een afvallige. Ongelovigen en afvalligen moeten in hun optiek worden gedood. 

Het gaat om een afsplitsing van IS, ontstaan uit onvrede over de ideologische koers. Volgens het rapport van NTA, een Nederlands bureau dat sinds 2010 veiligheidsdiensten adviseert, zouden Nederlandse aanhangers van Hazimi door IS zijn geëxecuteerd. De ineenstorting van het kalifaat maakte de Hazimi-tak weer populairder, want was die mislukking niet het gevolg van te weinig strikt in de leer te zijn? Een Nederlander met de alias Abu Asim al-Magribby is volgens de Noorse onderzoeker Tore Hamming de centrale figuur van de onlinepropaganda van deze beweging. De onderzoekers van NTA vinden op sociale media verschillende Nederlandse berichten die verwijzen naar de concepten van Hazimi.  

Het rapport is volgens NTA eerder ook bezorgd aan Belgische veiligheidsdiensten en nu in opgekuiste versie publiek gemaakt. Concrete Belgische voorbeelden doken niet op tijdens het onderzoek, maar er bestaat al langer een overlap tussen extremistische netwerken in beide landen. 

“Het speelt al lang, ook bij Belgische vrouwen”, zegt Marion van San, criminoloog aan de Erasmus Universiteit Rotterdam. Van San bracht recent Kalifaatontvluchters uit, een boek over de Belgische en Nederlandse vrouwen in de kampen in Syrië en Irak. “Zo veel vrouwen beweren dat ze niet meer bij IS zijn, en dat klopt, alleen blijken ze Hazimi te zijn. Ze zijn erg negatief over IS en distantiëren zich van de terreurgroep, waardoor je denkt dat ze op het goede pad zijn geraakt. Maar ze zijn bekeerd tot een ideologie die nog extremistischer is.”

Volgens Van San is ook een Belgische jihadist om die reden door IS omgebracht. Andere Belgen kwamen achter hem aan. Volgens zijn echtgenote had hij zich enkel tegen IS gekeerd, wat strikt genomen dus ook klopt, maar het begrip spijtoptant is dan bij nader inzien toch niet gepast. 

De Belgische veiligheidsdiensten blijken zich daarvan bewust te zijn. Bronnen bevestigen dat ze op de hoogte zijn van de Hazimi-beweging, maar ze relativeren het belang ervan, omdat het verschil met IS hoofdzakelijk een interne ideologische strijd is en ze voor aanslagen in ons land niet meer of minder gevaarlijk zijn dan IS. De grootte van de groepering in België of onder Belgische jihadisten is onduidelijk. 

De Nederlandse nationale terrorismecoördinator schatte in 2017 dat het in Nederland om enkele tientallen leden ging. Sinds de val van het kalifaat kan dat aantal zijn toegenomen. “Deze afsplitsing speelde al ten tijde van het kalifaat, maar heeft zich in de opsluitingskampen uitgebreid”, zegt Van San. “Kinderen mogen dan plots niet meer met andere kinderen spelen. Tunesische vrouwen hebben het daar geïntroduceerd en aangewakkerd.”

Dat Tunesische vrouwen het in het kamp binnenbrachten is geen toeval, want Ahmad al-Hazimi verwierf bekendheid ten tijde van de Arabische Lente. Hij hield toen verschillende lezingen, met name in Tunesië. Sommige experts zien in de Hazimi een mogelijke opvolger van IS, maar anderen wijzen erop dat de ketting-takfir contraproductief kan uitdraaien voor een organisatie die wil groeien.