We zijn financieel failliet én ook bestuurlijk

Het staat er niet zo, maar wie verslagen van de Hoge Raad voor Financiën leest, kan er niet naast kijken: dit land is gewoon failliet. Dit land, dat schrijft makkelijk, maar dit land, dat zijn wij, tous ensemble, inclusief één of twee komende generaties die aan den lijve zullen ondervinden dat onze schulden de fond van hun belastingen zijn.

We zijn financieel failliet én ook bestuurlijk. Want om die schulden te delgen, of alvast niet oncontroleerbaar te laten groeien, is er een regering nodig. En laat ook dat nu een op het eerste, tweede en derde gezicht onoplosbaar probleem lijken. We zijn dus twee keer failliet.

De waarschuwing van de Nationale Bank is zonneklaar: het geld is op. Allicht omdat ze daar ook zien dat er én in de superkern én in de Kamer nog altijd kwistig cadeaus worden uitgedeeld waarvan het maatschappelijke en economische nut bijzonder twijfelachtig is: het verlagen van de btw op zeep bijvoorbeeld. Links keurt die, nota bene steevast met de nodige hulp van het Vlaams Belang, allemaal goed. Alle ‘initiatieven’ samen die in de Kamer zijn aangenomen of worden voorbereid zijn goed voor nog eens één miljard.

Bovendien hebben we vrij snel nog meer miljarden nodig voor gerichte investeringen die wél economisch zinvol zijn. Of omdat we nog grotere kosten willen voorkomen. Vrij snel zullen we bijvoorbeeld moeten beslissen of we Brussels Airlines al dan niet failliet laten gaan. Het staat eigenlijk vast dat Zaventem (goed voor duizenden banen) een home carrier nodig heeft. De Waalse regering geeft nu al vele miljoenen uit om Charleroi te redden.

En er is nog. Als ik goed gelezen heb, zal België nettobetaler zijn in het (nog goed te keuren) post-coronaplan van de Europese Commissie: we dragen 26 miljard bij; we krijgen er 12 terug en dus betalen we nog eens 14 miljard. Misschien is in ’s lands belang een beetje Hollandse vrekkigheid wel op haar plaats?

Vooroordelen inslikken

Om maar te zeggen dat een echte regering geen kwaad zou kunnen. Maar dan moeten ze overeenkomen. Ze, dat zijn politieke partijen die op zijn minst een poging zouden moeten kunnen doen de eigen (voor)oordelen in te slikken en te zoeken wat hen bindt. Ik leg uit.

Zien we niet allemaal dat allerlei uitkeringen in dit land bij de laagste van Europa zijn? Zien we niet allemaal dat in dit land nogal veel mensen zo’n uitkering krijgen – eigenlijk een logisch gevolg van het feit dat beduidend minder mensen werken dan elders in Europa? Beseffen we niet allemaal dat we ons sociaal systeem maar kunnen versterken als veel meer mensen aan de slag gaan? Is er in dit land nog iemand die niet ziet dat onze structuren zo complex zijn dat ze niet meer kunnen werken? Om dan nog te zwijgen over de kostprijs: de overheid – in de brede zin van het woord – kost ons elk jaar 3 procent van het bbp meer dan bijvoorbeeld in Nederland. Dat zijn 14 miljard euro meerkosten. Voor wie? Voor wat?

Natuurlijk moeten we onze sociale zekerheid koesteren. En natuurlijk moet onze gezondheidszorg worden versterkt. Maar wil dat zeggen dat aan die hele constructie niet kan worden geraakt, niets kan worden geschrapt en dat flagrante misbruiken eeuwig groen licht krijgen? Zou alleen al een forse verschuiving naar meer preventie niet goed zijn voor ettelijke miljarden?

Waarom slagen we er niet in over onze muren te kijken om te zien hoe ze het doen in andere Europese landen? Er zijn landen waar niemand langer dan één jaar in de werkloosheid zit. Vinden ze na dat jaar geen job, dan zitten ze in een overlegde maar verplichte opleiding die hen naar een baan moet leiden. Is dat sociale horror?

Is het normaal dat mensen met een migratieachtergrond moeilijker werk vinden dan autochtonen? Een plaag die – kijk naar de cijfers – in Wallonië nog erger is dan in Vlaanderen. Of zijn Walen in hun DNA nóg racistischer dan Vlamingen?

Van kibbelkabinet naar rammeling

Waarmee maar gezegd wil zijn dat we ook af moeten van simplismen. En ja, mocht u dat willen weten: ik ben voor praktijktests. Als die à la Stijn Baert slim worden aangepakt. Maar ik huiver als ik in de Gentse gemeenteraad een ex-sp.a-schepen hoor zeggen dat hij praktijktests wil omdat hij “op straat per uur wel twintig gevallen ziet van racisme en discriminatie, en allemaal ongestraft”.

Ze (maar ook wij) moeten ook fatsoenlijk met elkaar omgaan. Als een regering iets beslist, en een minister kan het er niet mee eens zijn, dan stapt die op. Alle politieke partijen weten het intussen: een kibbelkabinet leidt naar een rammeling voor iedereen.

Want over het muurtje kun je ook zien hoe het niet moet: in Reykjavik werd in 2012 de zogeheten Beste Partij de grootste in de gemeenteraad. Ze beloofde geen enkele verkiezingsbelofte na te komen en kondigde openlijke corruptie aan. Dat is natuurlijk ook een optie. Niet de mijne.

(Ik schrik. Als ik zo doorga word ik nog een constructieve columnist…)