De N-VA heeft formeel het voorstel gedaan om een trio in het veld te sturen: Sophie Wilmès (MR), aangevuld met Elio Di Rupo (PS) en Jan Jambon (N-VA). Maar dat idee botst op weerstand bij de socialisten, die dit weekend verder werkten aan hun slotnota. De ruwe exit van de N-VA uit de superkern maakt het er niet makkelijker op.

In het nieuws: Deze week gaan de onderhandelingen in een stroomversnelling.

De details: De huidige formule wordt begraven.

• De bladzijde van een minderheidsregering met volmachten is gedraaid. Met een laatste superkern vorige vrijdag en het formeel aflopen van die volmachten eind deze maand, is er geen terugvalpiste meer: deze minderheidsploeg kan niet verder. Dat idee, waar de liberalen toch mee speelden, is door zowat alle andere partijen beantwoord met een duidelijke boodschap: dit moet ophouden. En zelfs regeringspartner CD&V is die mening toegedaan.
• Tegelijk laat die formule wel haar sporen na: wat bij de start in maart honderd procent was opgezet door de PS, maar eigenlijk ook de MR, als een aanloopconstructie naar een Vivaldi-regering (een coalitie van liberalen, socialisten, groenen en christendemocraten), kwam in die formule nooit van de grond.
• ‘In ruil voor samenwerking in de superkern hoopten ze op wat stabiliteit in de Kamer. Maar de linkse partijen lieten meer dan eens de minderheidsregering stikken in het Parlement, en zetten de regering van Wilmès constant in de minderheid. Die formule maakte de regering eerder machteloos, dan dat ze op snelheid kwam richting Vivaldi’, is de analyse van een fractieleider in het Parlement.
• Bovendien bleek ook de superkern geen al te groot succes als gloednieuw besturingsinstrument: wat was nu eigenlijk de status van die meeting, werd er ‘beslist’ of ‘overlegd’? Dat issue werd nooit uitgeklaard.
• Bovendien liep de samenwerking tussen met name de groenen en de regering zeer stroef: de twee voorzitters, Meyrem Almaci (Groen) en Jean-Marc Nollet (Ecolo), maakten zich niet bepaald populair in die superkern met tien partijen. Zeker tussen de MR en Ecolo/Groen verzuurde de zaak zodanig, dat Georges-Louis Bouchez (MR) geen enkele zin meer heeft om met de groenen zaken te gaan doen.
• Belangrijk ook: zeker bij premier Wilmès zelf was ook de appetijt om deze uitgeleefde formule nog verder te zetten, helemaal op. Zij zat telkens in een onmogelijke situatie: ze werd onder druk gezet om ‘sterk leiderschap’ te tonen, maar had gewoon niet de coalitie om dat ook effectief te kunnen doen.

Belangrijk om weten: De zet van N-VA van vrijdag gaf een stroomstoot aan Vivaldi.

• Zowat iedereen ging ervan uit dat een linkse coalitie dood was. Dat was de conclusie van gesprekken tussen Magnette en Bart De Wever (N-VA), die ondertussen drie keer samenzaten. En het vertaalde zich ook in een boodschap van de socialistische voorzitters aan hun partijbureaus, vorige week maandag: ‘Bereid u voor op gesprekken met N-VA, want er zijn eigenlijk geen andere opties over.’
• Maar de PS behoedde er zich tegelijk voor om Vivaldi formeel ‘dood te verklaren’. Het antwoord van PS-voorzitter Magnette daarop was het grapje dat de man ‘in 1741 in Wenen overleed’.
• En kijk: de manier waarop de N-VA vrijdag uit de superkern stapte, en weigerde het laatste pakket van 400 miljoen euro goed te keuren, leidde tot serieuze rimpelingen. Verschillende partijen benadrukken dat dat niet enkel fractieleider Peter De Roover (N-VA) z’n initiatief was, maar dat Bart De Wever de instructies gaf.
• Het roept meteen een essentiële vraag op, die de N-VA sinds de exit uit de regering Michel I in 2018 met zich meesleurt: hoe ‘betrouwbaar’ zijn De Wever en co als regeringspartner? Als het moeilijker gaat, blijven ze dan ook aan boord? De zet van vrijdag stookte die twijfel daarover weer op.
• Binnen de PS is Ahmed Laaouej, de fractieleider van de socialisten in de Kamer en de leider van de Brusselse PS, een notoir tegenstander van een coalitie met N-VA. Hij greep de exit uit de superkern meteen aan om zondag op RTL-TVi fel uit te halen: ‘Ze blijven trouw aan wat ze zijn. Dat wil zeggen, een partij die doordrenkt is van de persoonlijke politieke agenda’s en die politieke instabiliteit oplevert. Wij zagen het bij de regering van Michel, en we zien het nu nog steeds regelmatig in het Parlement.’
• Maar wat Laaouej luidop zegt, krijgt weerklank. Het zet Magnette weer aan het twijfelen: z’n legendarische impulsiviteit is ondertussen ruim bekend. Binnen de PS is die keuze voor gesprekken en een coalitie met N-VA dus allerminst gemaakt dit weekend.
• De groenen deden er alles aan om te onderstrepen bij potentiële coalitiepartners ‘dat zij wél betrouwbaar zijn‘. Maar ook bij de Vlaamse socialisten was er een teleurgestelde reactie te noteren: ‘Op deze manier komen we geen stap verder.’
• Conner Rousseau (sp.a) en Paul Magnette (PS), de twee snuffelaars die het landschap wilden ‘aftasten’, zaten gisteren overigens uren samen in Nieuwpoort, waar Rousseau tijdelijk woont, om er te werken aan hun slotnota. Die zal een aantal scenario’s voor coalities bevatten, en moet proberen een ‘doorbraak’ richting coalitievorming aan te bieden.
• Maar of dat al het geval zal zijn? Het lijkt er niet op alsof de PS echt klaar is om te schakelen. Hun voorwaarde om in een coalitie te stappen met N-VA is dat de Open Vld niet meekomt. Maar Bart De Wever lijkt niet van plan om daarop te happen: hij wil z’n Vlaamse coalitiepartner niet lossen.

Wat voorligt: Een voorstel van N-VA voor een trio.

• Zowat iedereen in de Wetstraat kijkt nu wel naar premier Wilmès en haar MR om eindelijk eens wat risico te nemen, en op het ijs te komen. Dat ‘de premier niet mag beschadigd worden’, vinden de anderen unisono nonsens: het wordt tijd dat ook zij haar handen vuilmaakt.
• Maar de N-VA komt met een onuitgegeven voorstel, dat eerder ook al bij Joachim Coens (CD&V) te horen was: een gedeelde missie over drie kopstukken. Want de CD&V-voorzitter pleit al langer voor een ‘afspiegelingscoalitie‘, waarin de federale regering samengesteld wordt zoals de Vlaamse en Waalse deelstaatregering.
• Bedoeling is om Waals minister-president Elio Di Rupo (PS) én Vlaams minister-president Jan Jambon (N-VA) samen met Wilmès de boel te laten trekken. Fractieleider Peter De Roover herlanceerde het idee nu in ‘De Zevende Dag’. De Roover refereerde daarbij naar de Nationale Veiligheidsraad, waarin het trio een de-factoregeerbeleid voor coronacrisis uittekende, wat relatief goed ging.
• ‘Het is een formule die net iets minder politiek is‘, zo kleedde De Roover het in. Maar het is een formule die een aantal voordelen biedt voor de N-VA:
  • Om te beginnen is het een ‘confederale aanpak‘, waarbij de deelstaten plots mee aanschuiven om het federale niveau ’te fiksen’.
  • Het betekent dat de partners uit de deelstaten moeilijker gelost kunnen worden: zeker voor Open Vld van belang. Voor Ecolo is het dan weer lastig: ‘hun’ minister-president Di Rupo gaat dan plots federaal met de N-VA praten.
  • Maar het is net dat, dat N-VA graag wil: dat de oud-premier aan tafel komt. ‘Met hem hadden we al lang een akkoord gehad‘, is een veelgehoorde uitspraak over Di Rupo bij de N-VA.
  • Jambon heeft, vreemd genoeg, bij Franstaligen ook een ander, wat makkelijker imago dan pakweg De Wever en zeker Theo Francken (N-VA). Dus ook dat is ‘winst’ om iets te doen lukken.
• Voor de PS is de vraag wie het wordt, onlosmakelijk verbonden met welk pad men kiest. Als het voluit met N-VA moet geprobeerd worden, kunnen dergelijke opties. Al is het allerminst evident dat Magnette, die jaren duwde om de plek van Di Rupo te krijgen als partijvoorzitter, nu weer plaats moet maken voor de Waalse minister-president. Maar als toch nog andere scenario’s moeten geprobeerd worden, dan heeft een dergelijk trio geen enkele zin.
• Bovendien is het net zoals bij de PS zo dat De Wever en Jambon niet altijd op één lijn zitten: moeten de voorzitters dan als soort ‘schoonmoeders‘ die formatie gaan volgen, en anderen in de cockpit zetten, of gewoon zelf, als de twee sterksten, in duo het initiatief krijgen?
• Zoals gezegd: velen vinden dat ook de derde partij die een sleutelrol heeft, de MR, de bal moet krijgen. Immers: anders kunnen de Franstalige liberalen, die de premier leveren, altijd achteruitleunen.
• Bij de liberalen zegt men niet meteen ‘neen’. Maar er zijn voorwaarden. Niet toevallig lanceerden Egbert Lachaert, de Open Vld-voorzitter, en Georges-Louis Bouchez, de MR-voorzitter, afgelopen weekend hun ‘één en ondeelbaar’-slogan: ‘We verdedigen dezelfde waarden en zijn voortaan één en ondeelbaar.’
• Meteen willen ze ook dat ‘met de grote blokken rond de tafel gegaan wordt’: met andere woorden, liberalen, socialisten en de N-VA. In dat geval kunnen de christendemocraten nog uit de boot vallen. Al wil Lachaert ook ‘vanuit de regering’ blijven onderhandelen, om te bouwen ‘op het stabiel blok van 38 zetels’.
• Dat laatste moet toch met een korrel zout genomen worden: wie deze minderheidsregering als ‘een stabiel blok’, omschrijft, heeft precies toch niet goed opgelet bij de talloze spanningen, zelfs binnen een ploegje van 38 zetels, de afgelopen maanden.
• Hoe dan ook, de puzzel is nog niet gelegd. En het is maar zeer de vraag of dat deze keer wél lukt: het vertrouwen tussen de cruciale spelers is er niet.

Opvallend om te noteren: Björn Rzoska (Groen) lanceert een verrassend idee.

• De fractieleider van Groen verloor vorig jaar zeer nipt de strijd tegen Meyrem Almaci om het voorzitterschap van de Vlaamse groenen. Dat hij een andere koers had willen varen dan de huidige voorzitter, is geen geheim.
• Vandaag lanceert hij een opvallend idee, in De Standaard en op Radio 1. Hij pleit ervoor om de logica van ‘paars’ te doorbreken, hij wil starten met een zogenaamde olijfboomcoalitie: socialisten, groenen en christendemocraten. Die kan dan aangevuld worden met ofwel de liberalen, maar evengoed met de N-VA.
• Dat laatste is opvallend: bij de groenen spreekt men al maanden forse taal ten opzichte van de N-VA, zeker voor Ecolo is zo’n coalitie met de Vlaams-nationalisten compleet ondenkbaar.
• Maar Rzoska ziet dat anders: hij wil best wel een coalitie met N-VA gaan vormen. Onder meer voor het provinciebestuur in Oost-Vlaanderen in 2018 maakte hij al een alliantie met de Vlaams-nationalisten.
• Maar of z’n uitspraken ook federaal impact zullen hebben: het is maar zeer de vraag. Tot nu toe koppelde voorzitter Almaci niet echt veel terug naar haar brede partijtop, tot onvrede van een aantal figuren. Het lijkt onwaarschijnlijk dat Groen zich zou loskoppelen van Ecolo, waar men bijzonder gebeten is op de N-VA.
• ‘Politici moeten af en toe ook eens hun nek uitsteken, want het is vijf na twaalf. Maar ik hoop dat men in mijn eigen partij, maar ook bij andere, hier serieus ook over wil nadenken’, zo reageert Rzoska op Radio 1.

Op de agenda: Vandaag moet de NMBS knopen doorhakken over de gratis ritten.

• Ze reageerde furieus in eerste instantie, Sophie Dutordoir, de baas van de NMBS, die verrast werd over het voorstel van de superkern om, op vraag van de groenen, aan elke Belg tien gratis treinritten aan te bieden. Want zowel qua veiligheid als het financiële plaatje leek niets doorgesproken.
• Vandaag bespreekt dus de NMBS het dossier, en het enthousiasme druipt er niet af. Zo zullen enkel mensen die zelf zo’n kaart aanvragen hem krijgen, wat de vraag al wat zou moeten beperken. Bovendien staan ze op naam en zijn ze niet overdraagbaar, kwestie van geen zwarte markt aan rittenkaarten te laten ontstaan.
• Dat de maatregel geen geld zou kosten, zoals bij de lancering werd beweerd, wordt bij de NMBS wel tegengesproken. In De Tijd lekten bedragen van een totaal tot 100 miljoen euro aan gederfde inkomsten, als twee miljoen Belgen de kaart zouden aanvragen.
• De kaarten zullen pas eind juli beschikbaar zijn. Alweer een maatregel dus die enige tijd in beslag neemt. Vandaag zijn overigens de eerste stoffen mondmaskers, die alle Belgen beloofd waren, gratis beschikbaar in de apotheken.

Om te volgen: De discussie over de praktijktesten stopt maar niet.

• De Vlaamse regering raakt maar niet verlost van het dossier van de praktijktesten. Terwijl de regering van Jambon vrijdag de vredespijp rookte, en probeerde met een compromis het conflict te begraven, blijft Open Vld-Parlementslid Sihame El Kaouakibi maar petroleren.
• ‘Ik had dat compromis niet moeten sluiten, ik had dat niet moeten doen’, stelde ze vanmorgen op Radio 1 over de resolutie die ze ondertekende met de meerderheid. Vandaag doet ze het tegendeel: ze roept andere leden uit de meerderheid op om mee te stemmen met de oppositie, die voorstellen klaar heeft over praktijktesten.
• ‘We hebben die voorstellen vanuit de oppositie niet weggestemd, enkel de spoed bij die voorstellen. Ik roep andere individuele Parlementsleden op om hierover na te denken. (…) Er zijn nu eenmaal bepaalde thema’s waarom je in de politiek stap. Voor mij is dat die strijd tegen ongelijkheid’, zo stelde ze.
• Redelijk ongezien dus: een parlementslid van de meerderheid die oproept om mee te stemmen met oppositie. ‘Het is geen geheim dat ik op het thema identiteit heel ongemakkelijk zit bij deze coalitie.’
• De vraag is hoe lang El Kaouakibi zo kan blijven functioneren binnen die meerderheid: ‘De toekomst zal uitwijzen hoe belangrijk de strijd tegen racisme en discriminatie is. Die resolutie was een zeer, zeer kleine stap. Dus ja, de komende weken zijn cruciaal‘, zo stelde ze nog.

Om eens te lezen: Vicepremier Alexander De Croo (Open Vld) schaart zich helemaal achter ‘gemeenschappelijke schuld’ voor de Europese Unie.

• In een opvallend opiniestuk bij de website Politico gooit de minister van Financiën Alexander De Croo zijn volle politieke gewicht achter zogenaamde ‘gemeenschappelijke schuld’ voor de EU.
• ‘Noord en Zuid hebben elkaar nodig. Als het op de economische impact van het coronavirus aankomt, zitten we allemaal in dezelfde boot. We hebben een sterke reden om overeen te komen en een sterk en geloofwaardig herstelplan te steunen, dat het vertrouwen in Europa zal herstellen, voor consumenten en investeerders, zowel hier als in het buitenland’, zo schrijft hij wat bombastisch. Om er aan toe te voegen: ‘Dit is een existentiële strijd voor Europa. We moeten bewijzen dat we klaar zijn om één gemeenschappelijke Europese toekomst te bouwen.’
• De Europese leiders vechten op dit moment een strijd uit over het voorstel van de Europese Commissie om liefst 750 miljard euro in een noodfonds te gaan storten en uit te geven aan leningen en subsidies om de economie weer op te starten. Dat fonds zou gefinancierd worden met gemeenschappelijke leningen: een revolutionaire methode, want voor het eerst zou de EU dan gezamenlijk lenen.
• Dat idee, dat ook voor zogenaamde ‘eurobonds’ geldt, is felomstreden. Onder meer Nederland, Oostenrijk, Denemarken en Zweden zijn zeer koele minnaars. Maar België toont zich nu met De Croo als een hartstochtelijk voorstander.

Goed om weten: De organisaties die radiomakers, uitgevers en journalisten in Europa bundelen, vragen de Europese Commissie ‘forse maatregelen’ tegen de internetplatformen, in de strijd tegen desinformatie.

• In een gezamenlijke verklaring, ondertekend door de Europese federatie van journalisten, maar ook alle Europese uitgevers en Europese tv-stations, vraagt men actie van de Commissie om de grote spelers uit Silicon Valley aan te pakken. Dat meldt AFP. De ondertekenaars zeggen dat ze ‘gealarmeerd zijn door de toename aan desinformatie online tijdens de coronacrisis’.
• In 2018 tekende de Europese Commissie een ‘code of good conduct‘ met onder meer Facebook en Google om fake news aan banden te leggen. ‘Maar die is duidelijk inadequaat om de huidige manier van werken van sommigen die desinformatie verspreiden aan te pakken’, zo schrijven de ondertekenaars.
• ‘Het is nodig om meer efficiënte instrumenten aan te bieden om beter de problemen te kunnen aanpakken. Nu laat Europa het te veel over aan de goede wil van deze spelers.’
• Bovendien willen ze dat Europa op ‘structurele manier gaat praten met deze spelers’, eerder dan ’telkens andere Commissarissen een initiatief te laten nemen’.
• Vorige week nog riep de Commissie de grote internetspelers op om de strijd tegen misinformatie te verhogen. Maar de uitgevers willen nu snel concrete stappen.