Boekhandels tekenen plots recordverkoop op: ‘Alsof we net voor Kerstmis zitten’

“Langzaam, met misschien – misschien! – een terugkeer naar de normale gang van zaken in het najaar, met veel geduld klanten terugwinnen van online winkels, ons verheugen op de dapperste klanten die het hoogst noodzakelijke zouden kopen... Dat waren zowat de verwachtingen. Niet dit: de beste juni omzet sinds het ontstaan van de winkel. In dankbaarheid en met lamme armpjes knikken we vreugdevol naar de klanten, onze stralende glimlach voorlopig nog verborgen achter een maskertje. U heeft het echt gemist, de fysieke boekhandel. Nu hout vasthouden (en lezen, veel lezen).”

Steven Van Ammel van Passa Porta is zelf verrast van de stormloop na corona op de boektempel, zo meldt hijzelf op zijn Facebook-pagina. Tijdens de lockdown kreeg de Brusselse boekhandel al veel bestellingen te verwerken. Maar nu het slot van de deur mag, struikelen de boekenliefhebbers ook over de fysieke drempel.

Wat opvalt is dat dit een herkenbaar fenomeen is. We deden een rondvraag bij de onafhankelijke boekhandels verspreid over Vlaanderen en wat doorklonk was een verbaasde hoop. “Ook bij ons loopt het echt heel goed en overtreft de kassa-omzet al onze verwachtingen”, zegt Katrien Merckx van het Antwerpse instituut De Groene Waterman. “We verkochten nog nooit zoveel boeken in juni.”

In Gent klinkt eenzelfde geluid. “Ons publiek keerde massaal en vrij snel terug naar de winkel”, zegt Bart Van Aken van het Paard van Troje. “Ze zeggen ons dat ook expliciet. We liepen door de thuisleveringen en de inspanning die we leverden om onze klanten te blijven bedienen ook steeds in de kijker. Nu plukken we de vruchten van al die arbeid. Dat is een heel prettig gevoel.” 

Ook bij Johan Vandenbroucke van de Mechelse boekhandel De Zondvloed valt er enkel goed nieuws te rapen. “Wij zijn ook aangenaam verrast. in het begin na de lockdown hadden we de indruk dat we een percentage minder klanten over de vloer kregen, maar ze kochten goed, waardoor het dagcijfer nogal meteen op niveau was. Nu hebben we het gevoel dat ‘alle’ klanten terug zijn, en zijn de dagcijfers opvallend goed.” 

Recordweekend

Wouter Cajot van de Antwerpse boekhandel Stad Leest heeft er net een recordweekend opzitten. “Het lijkt wel alsof we net voor Kerstmis zitten, zo goed loopt de verkoop.” 2020 was goed gestart, zegt Cajot. “Het leek erop dat wij, en de collega’s, beloond werden voor onze kennis, inzet en de sfeer die we proberen op te roepen in onze winkels. En dan kwam corona.” 

Cajot besefte al snel dat hij beter ook een webshop zou opzetten. Drie dagen voor de algehele lockdown was het onlineplatform klaar en online. “Daardoor hebben we zowat 60 tot 70 procent van ons verkoopcijfer gehaald. We leverden die bestellingen zelf aan huis, en daardoor hebben we nieuwe klanten aangeboord. We horen het zelf van die mensen: waarom zou ik online kopen als ik een lokale ondernemer dit kan gunnen.” Bart Van Aken bevestigt: “Mensen laten ons weten dat ze bewust kopen bij ons en de ketens en het internet links laten liggen. Onze verkoop loopt erg goed, we plussen aanzienlijk op vorig boekjaar.”

Bij de boekhandels zien ze geen verschuiving in het soort boeken dat over de toonbank vliegt. Corona biedt geen andere inzichten, de betere literatuur blijft het geestesvoedsel voor de gemiddelde boekenkoper. René Van Loon, de woordvoerder van Confituur, het verbond van onafhankelijke boekhandelaars, zegt hoopvol te zijn. “Het is met een oprechte stijgende verbazing dat ik zie hoe de gemotiveerde en overtuigde boekenliefhebber zijn boekenwinkel in het hart sluit.” Van Loon hoopt dat de trend zich doorzet.

Relance

Bij sectororganisatie Boek.be is de sfeer iets minder uitbundig. “We komen van ver”, zegt Vé Bobelyn. “Dat de boekenwinkels weer open zijn, is uiteraard goed nieuws. In maart was de omzet ervan met de helft verminderd. De verschuiving naar onlineverkoop kon het gat van de stilgevallen verkoop in de winkels niet dichten.” 

Wie een blik werpt op de wekelijkse verkoop ziet wel een relance om u tegen te zeggen. De week van 23 maart lijkt het dieptepunt met een verkoop van 111.000 stuks, goed voor een omzet van amper 1,6 miljoen euro. De weekcijfers van 8 juni toont een verkoop van 260.000 stuks, goed voor een omzet van net geen 4 miljoen euro. Maar Bobelyn is omzichtig met die cijfers. “Begrijp me niet verkeerd, de trend is gekeerd. Maar de zomerverkoop heeft daar zeker mee te maken. Bovendien is er nog steeds een enorme trend naar onlineverkoop. Pas in oktober zullen we de echte balans kunnen opmaken van waar we staan als sector.”

Een enkele boekhandelaar durft al te dromen dat 2020 misschien dan toch geen verloren jaar is. “Als dit zich doorzet, stevenen we af op een status-quo met vorig jaar. Wie had dat durven denken.” 

In de Kortrijkse boekhandel Theoria is Pascal Vandenhende niet zo verrast. “Voor corona voelde je al een zekere switch naar meer lokaal aankopen. De crisis heeft die trend enkel versneld.” Ook Theoria overleefde de sluiting op een dieet van thuisleveringen en veel creatieve inzet. “Op korte termijn ben ik heel optimistisch. Onze verkoop ligt op hetzelfde niveau van vorig jaar, dat een recordjaar was voor ons. Op langere termijn ben ik toch eerder realistisch.”