Willen Vlaamse superrijken mee de coronafactuur betalen?

“Aan onze medewereldburgers: Wij staan niet aan de bedden op de intensieve diensten. Wij rijden niet met de ambulance. Wij vullen de schappen niet. Maar… we hebben wel geld.” Een internationale groep superrijken – ze omschrijven zichzelf als ‘miljonairs voor de mensheid’ – vraagt in een open brief zowaar de overheden om meer belastingen te heffen op mensen zoals hen. Liefst zo snel mogelijk en ook niet eenmalig, maar permanent. Het zou de ondertekenaars verlossing brengen, want het is duidelijk dat het geweten knaagt.“De problemen die Covid-19 veroorzaakt en blootlegt kunnen niet met liefdadigheid – hoe genereus ook – worden opgelost. Regeringsleiders moeten hun verantwoordelijkheid nemen om de nodige middelen in te zamelen bij ons – de rijkste mensen ter wereld – om ze eerlijk te verdelen.” 

De ondertekenaars komen hoofdzakelijk uit de Verenigde Staten. Disney-erfgename Abigail Disney en Jerry (Greenfield) van ijsmerk Ben & Jerry’s zijn de bekendste namen, maar ook de Britse filmmaker Richard Curtis – fortuinen verdiend dankzij onder meer ‘Mr. Bean’ – en twee Nederlandse multimiljonairs – ICT-ondernemer Frans Meijer en vastgoedmogol Robert Schram – vragen meer geld te mogen afdragen aan de staat. 

“Een rijke Belg heeft er helaas z’n krabbel nog niet onder gezet”, zegt Belinda Torres-Leclercq van Oxfam, één van de NGO’s achter ‘millionaires for humanity’. Wat niet is, kan natuurlijk nog wel komen. Geen telefoonnummers van de allerrijkste Belgische miljardairs in ons boekje en ook 1207 kon niet helpen in het tracen van de contactgegevens van AB Inbev-erfgenamen, de familie Frère en de gefortuneerde Weight Watchers-zakenman Eric Wittouck, maar een tiental multimiljonairs kregen we wel aan de lijn. En verrassend zelden ging de hoorn meteen op de haak na de vraag: ‘Zou u graag meer belastingen betalen?’

Dat er niemand staat te popelen om die opvallende petitie te tekenen, wil niet zeggen dat ‘onze’ miljonairs ‘tegen de mensheid’ zijn. Integendeel zelfs. Heel wat Belgen die er warmpjes in zitten, laten verstaan dat ze gerust wel wat willen delen, maar lopen niet warm voor meer belastingen. Ze wijzen erop dat de belastingen in de VS tegenover de onze ook een lachertje zijn. En dat klopt ook, de gemiddelde belasting volgens fiscale experts in het land van de president-miljardair ligt minstens de helft lager dan hier in België. Maar tegen meer herverdeling zijn succesvolle ondernemers zoals Roland Duchâtelet, Willy Naessens en Tony Gram niet. 

“Dat verbaast mij niet”, zegt graaf en voormalig Bekaert-topman Paul Buysse. “Wat mij wel verbaast, is dat u mij belt als potentieel superrijke (valt compleet uit de lucht over zijn plek 374 op derijkstebelgen.be, red.). U vergist zich. De bedragen die er op sommige websites aan mij worden toegedicht, kloppen niet. Mijn zoon doet zaken en wij hebben wel wat onroerend goed, maar dat is toch niet zoals de superrijken. Maar de discussie voeren is wel interessant. Ze leeft enorm vandaag. De kloof tussen arm en rijk vergroot en daar hebben we op het jongste Wereld Economisch Forum in Davos ook uitgebreid over gehad. Als men met een degelijk project – gebaseerd op duidelijke criteria - naar voren komt, dan denk ik dat heel wat miljonairs bereid zijn een steentje bij te dragen. Kijk naar de universiteiten die geregeld op zoek gaan naar sponsoring voor technologisch onderzoek en ontwikkeling. Dat geld komt gewoonlijk heel snel. Alleen is het natuurlijk een open deur intrappen dat we in België te veel belastingen betalen. De overheid doet lovenswaardige zaken en ik stap niet mee in het opbod aan kritiek van de jongste tijd, maar het is tijd om het hele staatsbestel toch eens onder de loep te leggen. Alleen al de administratie is versmachtend. Wij hebben in België weinig superrijken van het kaliber van de multimiljardairs in de Verenigde Staten, maar als de kapitaalkrachtige Belgen zich verenigen in een project dat zich richt op een socio-economische verbetering, dan is er veel mogelijk. Mocht men mij vragen, dan zou ik daar nog wel een trekker voor willen zijn.”

Allemaal veel te vrijblijvend, volgens Paul De Grauwe, econoom aan de London School of Economics. “Niet rond de pot draaien: een miljonairstaks is wat we nodig hebben in deze crisis.” De professor lanceerde enkele weken geleden zelf een voorstel van een eenmalige taks die België 10 miljard euro kan opbrengen. Het gaat om een progressieve belasting: 1 procent op vermogens tussen 1 en 10 miljoen, 2 procent op fortuinen tussen 10 en 100 miljoen, 3 procent op een kapitaal tussen 100 miljoen en 1 miljard en 4 procent op alles boven 1 miljard. 

“Het voordeel van belastingen is dat een democratische meerderheid er dan over kan beslissen, terwijl met fondsen en liefdadigheid rijken die geldstromen ook weer kunnen sturen. Het zal er wel weer niet van komen. ‘We willen wel iets doen, maar niet in de vorm van belastingen.’ Allee zeg, dat geloof je toch niet! Er zijn er die zeggen dat ze al veel belastingen betalen, omdat de belasting op arbeid zo hoog ligt. Dat zijn grotendeels de werknemers die dat moeten betalen, hé. Zij moeten betalen op hun winst, maar dat is in verhouding heel weinig. De vennootschapsbelasting is de voorbije jaren steeds naar omlaag gegaan (Van 40,17% naar 33,99% in 2004 tot 25 procent vanaf dit jaar, red.). Trouwens: uit de Panama Papers bleek toch wel dat er ook flink wat rijke Belgen met vennootschappen zijn in belastingparadijzen, hé? Ander argument van Vlaamse miljonairs: wij zijn selfmade en investeren veel in de economie. Terwijl de Amerikanen het zogezegd allemaal geërfd hebben? Ik denk niet dat daar veel verschil op zit”, zegt De Grauwe. “Hier in ons land zijn de rijksten ook allemaal grote families en zij hebben de jongste tien jaar meestal gigantische winsten gemaakt op de beurs.” 

De professor troost zich met de gedachte dat zo’n vermogensbelasting er eerder vroeger dan later toch van zal komen. “Natuurlijk. De mensen gaan dat toch niet meer blijven pikken? De overheden geven gigantische sommen geld uit om het huis recht te houden tijdens de storm die nu waait. Het is door die steunmaatregelen dat de gezinnen nog in staat blijven te consumeren en bijvoorbeeld het bier kopen van de AB Inbev-families. En als dan de storm gepasseerd is, dan moeten diezelfde gezinnen ook de schuld nog betalen omdat die miljardairs – die de winsten pakken omdat het systeem niet in elkaar stuikt - hun hoofd in het zand steken? Dat is toch krankzinnig? Ik druk mij nog voorzichtig uit als ik zeg dat ik daar héél kwaad van word.”

Willy Naessens (81): “Ik sta 1.000% achter het idee”

•  Nummer 87 op rijkstebelgen.be

•  Geschat vermogen: 257 miljoen euro

“Ik ga op mijn 81ste niet meer zelf op de barricaden staan, maar ik sta 1.000% achter het idee. Als er in België een project komt waarbij mensen zoals ik 1 of 2% van hun netto-inkomen afstaan voor herverdeling, doe ik meteen mee. Voor superrijken kan dat misschien zelfs 5% zijn. Want laat dat duidelijk zijn: ik sta misschien wel in de top 100 van de rijkste Belgen, ‘superrijk’ ben ik zeker niet. Als jij mijn schulden zou hebben, zou je geen oog meer dichtdoen.”

“Ik heb er hoegenaamd geen probleem mee om in deze abnormale crisis extra, abnormale belastingen te betalen. Met de glimlach! Als je veel belastingen betaalt - het voorbije boekjaar 8 miljoen euro in mijn geval -, dan wil dat meestal zeggen dat de winst ook navenant is. En mijn motto is al jaren: ik heb het goed, anderen mogen het ook goed hebben.”

Roland Duchâtelet (73): “Ik onderteken als Belg geen charter voor nog meer belastingen”

•  Nummer 25 op rijkstebelgen.be

• Geschat vermogen: 1,2 miljard euro

“Het principe vind ik zeer goed, ik ben al jaren voorstander van allerlei vormen van herverdeling, denk maar aan het basispensioen van 1.500 euro voor elke gepensioneerde. Maar ik ga als Belg geen charter ondertekenen om nog meer belastingen te betalen. Om de eenvoudige reden dat onze overheid heel inefficiënt is en onzorgvuldig omspringt met de belastingen die ze nu al innen. Op dit moment zijn jobs bij de overheid al goed voor 45% van de totale tewerkstelling in ons land: we zijn bijna voor de helft een communistisch land. Terwijl het voor onze welvaart beter is dat het geld beheerd wordt door ondernemers dan door de overheid.”

“Geld halen bij de rijken is ook geen mirakeloplossing. In de States, waar het overheidsbeslag kleiner is en de efficiëntie groter, kun je dat eventueel overwegen, maar niet in België. Als je de rijkste 500 Belgen onteigent - waarbij je dus geen extra belasting heft, maar ál hun geld afpakt - kun je daarmee acht maanden onze overheid financieren. Meer niet.”

Paul Gheysens (66): “Die Amerikanen weten niet wat gedaan met hun geld”

• Nummer 38 op rijkstebelgen.be

• Geschat vermogen: 1,2 miljard euro

“Veel van die Amerikaanse multimiljonairs zijn mensen die hun vermogen geërfd hebben en niet weten wat gedaan met hun geld. Die mensen weten vandaag niet waarin te investeren. Toch een groot verschil met veel rijke Belgen, die hier de economie laten draaien. Ik heb keihard moeten werken voor mijn hebben en houden. Een groot deel van mijn vermogen investeer ik opnieuw in bedrijven en dat zorgt voor tewerkstelling. Ook nu in moeilijke tijden blijf ik investeren. Mochten we dat niet meer doen, dan zou er pas een catastrofe volgen. Waarom ik niet zelf zou vragen om meer belastingen te betalen? Dan moet de staat toch eerst hervormd worden met een goed ambtenarenapparaat. Da’s een grote opgave en ze is broodnodig opdat wij productief blijven. Wij hebben zo goed als geen grondstoffen en dus moeten we het hebben van de investeringen van de ondernemers en de productiviteit.”

Bart Versluys (48): “Mocht ik op voorhand weten wat er met dat geld zou gebeuren...”

• Nummer 92 op rijkstebelgen.be

• Geschat vermogen: 1,2 miljard euro

“Mocht ik morgen op voorhand weten wat er exact met dat belastinggeld zou gebeuren, ik zou het nog overwegen om zo’n initiatief te steunen. Met een nieuw programma dat de werkpunten van dit land aanpakt en waar iedereen beter van wordt, denk ik dat veel rijke mensen bereid zouden zijn om te steunen. Maar op dit moment – met een al zeer hoge belastingdruk – vrees ik dat het puur een extra belasting zou zijn om er hetzelfde als altijd mee te doen: het gat proberen toe te rijden. Daar pas ik voor. Als ik wil dat mijn honderd personeelsleden netto genoeg overhouden, moet ik hen bruto heel wat geld betalen. Dat zie ik ook al als een grote bijdrage. Mocht dat belastingsysteem veranderen en mensen zouden meer overhouden, dan zou dat nochtans veel zuurstof geven aan de economie.”

Joris Ide (60): “Een miljonair moet niet op zijn geld blijven zitten, da’s juist”

• Nummer 65 op rijkstebelgen.be

• Geschat vermogen: 351 miljoen euro

“Ik vind het toch heel delicaat om zo’n rijkentaks in te voeren. Ik ben akkoord dat mensen die alleen nog rentenieren en op hun geld blijven zitten en niemand aan het werk zetten, meer moeten betalen. Maar ik heb duizend mensen die door mijn investeringen hun brood verdienen en daar betalen wij heel wat belastingen op, direct en indirect. Als ik bedrijven verkoop, dan probeer ik altijd 80 procent van het geld opnieuw te investeren en zo draag ik toch mijn steentje bij aan de economie en de tewerkstelling. Mochten ze dat nu zwaarder gaan belasten, dan demotiveert dat het ondernemerschap en dat kan zelfs het tegenovergestelde effect betekenen. Maar een miljonair moet niet op z’n geld blijven zitten, da’s juist. Wij hebben heel wat projecten voor het goede doel. In deze coronacrisis heb ik nog mondmaskers gezorgd voor verschillende klinieken.”

Tony Gram (78): “Hoe rijk moet iemand dan zijn?”

• Nummer 125 op rijkstebelgen.be

• Geschat vermogen: 183,5 miljoen euro

Tony Gram (78): “Ik ben het idee van zo’n miljonairstaks genegen, ja. Alleen lijkt het mij praktisch gezien onuitvoerbaar. Om te beginnen: hoe rijk moet iemand dan zijn? Wat is de ondergrens? Vergeet niet dat ondernemers die veel geld hebben, dat geld allemaal in hun bedrijven hebben steken. Bedenk maar eens een formule die voor al die rijken past, ik zie de overheid daar nog niet meteen in slagen. Mocht mijn geld niet in mijn bedrijven zitten, ik zou veel kunnen missen. Ik heb er ook geen enkel vertrouwen in dat het geld van zo’n taks hier efficiënt zou worden aangewend. Europa heeft een herstelfonds van 750 miljard euro op poten gezet, maar ze weten nog niet eens hoé ze dat gaan verdelen en bij wie dat geld moet terechtkomen. Onze politici gaan daar hun schouders moeten onder zetten, maar: als je alleen nog maar ziet wat er is gebeurd met de simpele aankopen van mondmaskers, wat daar al niet mee is gefraudeerd, stel ik mij zeer grote vragen. Je zou eens aan honderd politiekers moeten vragen of ze ‘miljard’ of ‘triljoen’ kunnen schrijven in cijfers: je zal verschieten hoevelen er dat niet gaan kunnen. Maar het zijn wel de politici die nu met bedragen aan het gooien zijn. Ik vrees ook dat een miljonairstaks nog minder dan een druppel op een hete plaat zal zijn, in verhouding tot de triljoenen die de strijd tegen Covid-19 wereldwijd nu al kost. En dan nog iets: de mensen gaan het niet eens appreciëren. Ze gaan zeggen: ‘Tja, die mensen hebben toch geld genoeg.’ Respect zullen we er niet voor krijgen.”