Waarom de Groenen (even) terugkeren aan tafel

Dinsdag gaan Kristof Calvo (Groen), Jean-Marc Nollet en Rajae Maouane (beiden Ecolo) namens de groenen op de koffie bij N-VA-voorzitter Bart De Wever en PS-kopman Paul Magnette. Groen-voorzitter Meyrem Almaci zal vanop afstand inbellen. De ecologisten gaan daarmee in op de uitnodiging van de twee preformateurs, die op zoek zijn naar een extra partner om hun ‘bubbel van vijf’ - N-VA, PS, sp.a, CD&V en cdH - uit te breiden tot een coalitie die een meerderheid heeft in het parlement. Ze komen zes zetels te kort. 

Dat Almaci zich niet op tijd kon vrijmaken, toont aan hoe onverwacht de demarche van De Wever en Magnette komt. Tot nu toe was Open Vld de uitverkoren partij om hun coalitie te vervoegen. Alleen wil PS hoogstens één liberale partij in de regering, waardoor de Vlaamse liberalen hun Franstalige zusterpartij MR moeten lossen. Vorige week maakte partijvoorzitter Egbert Lachaert duidelijk dat dat niet zou gebeuren. De Wever beukte in op het blauwe blok, in de hoop dat het zou kraken, maar creëerde het omgekeerde effect.

Enter de groenen. Na een lange periode aan de zijlijn maken zij dinsdag een opvallende comeback aan de onderhandelingstafel. Een jaar geleden weigerde Ecolo nog te onderhandelen met N-VA, waarop De Wever ook de Vlaamse collega’s van Groen naar de exit duwde. Nadien kwamen ze enkel nog sporadisch aan bod, bij de poging van preformateurs Geert Bourgeois (N-VA) en Rudy Demotte (PS) en in de snuffelronde van het rode voorzittersduo Magnette en Conner Rousseau (sp.a) – toen vooral om gedoogsteun te leveren aan een klassieke tripartite.

Niet naïef

Overwegen De Wever en Magnette daadwerkelijk een groene regeringsdeelname? Of vormen ze louter een breekijzer om de liberalen onder druk te zetten? Ruim een jaar en twee maanden na de verkiezingen valt niets uit te sluiten, maar in de Wetstraat klinkt het eerste scenario bijzonder onwaarschijnlijk. Al is het maar omdat de standpunten van Ecolo en N-VA zo fel uiteenlopen dat het ronduit onmogelijk lijkt om ze samen in een regeerakkoord te gieten. Zeker nu N-VA en PS hun ‘kaartenhuis’ al hebben gebouwd.

Het is de groene partijtop niet ontgaan dat ze plots nu, wanneer de gesprekken met de liberalen stokken, wordt uitgenodigd door het duo. Ze gaat naar eigen zeggen met een open vizier naar het gesprek, maar niet naïef. “We zullen zien of de uitnodiging waarachtig is”, klinkt het. Voor de groenen is dit vooral ook een uitgelezen kans om te zien welk inhoudelijk programma PS en N-VA voorbereid hebben. “Wat voor de liberalen geldt, geldt ook voor ons. Wij zetten niet zomaar onze handtekening”, zegt een groen toppoliticus.

Vooral het communautaire hoofdstuk zullen de groenen met argusogen bekijken. Ze hebben zich altijd verzet tegen de opsplitsing van bevoegdheden, terwijl N-VA en PS daarover al een akkoord hebben gesloten. Net zoals de sociale maatregelen, de beslissingen over migratie en over de kernuitstap. Normaal moeten de Belgische kerncentrales tegen 2025 dicht, maar in het licht van de economische crisis zijn massale investeringen in duurzame energie nu geen aanlokkelijke optie voor een toekomstige regering.

En de onderhandelaars zelf? Voor de socialisten vormt het partijprogramma van de groenen minder een struikelblok dan voor N-VA. “We moeten hun deelname oprecht onderzoeken, zonder taboes”, klinkt het aan het rode front. Tegelijk beseffen de socialisten dat dit voor N-VA haast onmogelijk is. De Vlaams-nationalisten krijgen nu al het verwijt dat hun nota linkser dan links is. Met de groenen erbij, en de liberalen in de oppositie, zullen ze vier jaar lang aangevallen worden op rechts.

Waarom dan dit manoeuvre? Omdat het moet van de koning, onder andere. Hij liet afgelopen vrijdag verstaan dat alle mogelijke coalitiepartners geconsulteerd moesten worden, dus niet enkel de liberalen. Dat de liberalen daardoor het gevoel krijgen dat ze niet onvermijdelijk zijn, is mooi meegenomen. En vooral: om tijd te winnen. Kostbare tijd om met Lachaert en co te praten. “We zijn nog maar maandag”, klinkt het sussend bij de onderhandelaars. Op zaterdag moeten Magnette en De Wever naar de koning. 

Vlaamse feestdag

De overtuiging is wel degelijk dat de liberalen kunnen worden overgehaald om de regering te vervoegen. Bij de N-VA wordt een deelname van MR zelfs niet uitgesloten. “Nog liever een regering met MR erbij dan met de groenen”, klinkt het in de hoge regionen. Een officiële uitnodiging om te praten kregen de liberalen nog niet, maar bij de onderhandelaars valt te horen dat er onder de waterlijn sowieso nog contacten zullen volgen.

Erg lang kan het niet meer duren, want iedereen wordt zenuwachtig. N-VA zette maandag alle zeilen bij om een lijst met geplande maatregelen, die werd gelekt in Het Nieuwsblad, te corrigeren. Neen, ze zijn niet van plan om om de lonen aanzienlijk te verhogen. Neen, er komen geen effectentaks en meerwaardebelasting ter waarde van 2 miljard euro. En de invoering van een betaalde Vlaamse feestdag zou een kosteloze ingreep zijn, omdat er geschoven wordt met bestaande feestdagen die in het weekend vallen.

Intussen voelen ook de socialisten de druk van de communautaire hervormingen die op til zijn. Op sociale media circuleerde een lijst van maatregelen die op de onderhandelingstafel zouden liggen, en die de voorbije weken in de pers zijn verschenen. Ook bij hen klinkt het dat ze enkel communautaire hervormingen zullen goedkeuren die de efficiëntie van het land ten goede zullen komen.

En bij Open Vld? Daar maken ze zich voorlopig weinig zorgen en houden ze bewust alle communicatielijnen toe. “Wij willen de gesprekken met de groenen alle kansen geven”, klinkt het laconiek.