Dyab Abou Jahjah over de explosie in zijn Libanon: ‘Dit is zo typisch voor het wanbeheer van het land’

Hoe is het met uw vrienden en familie ter plekke?

“Mijn ouders wonen in Libanon, en ik heb er veel vrienden en familie. Ik heb hen meteen gebeld. Enkele vrienden werken niet zo ver van de explosie. Sommigen van hen hebben letsels, maar niets gevaarlijks.”

“Zowat alle huizen in Beiroet zijn beschadigd. Hoe dichter bij ground zero, hoe groter de vernieling. Vrienden sturen me video’s van hun vernielde auto’s en onbewoonbare huizen.”

Wat betekent Beiroet voor u?

“Het is mijn geboortestad. Tussen 2007 en 2013 woonde ik op 30 kilometer en was ik dagelijks in de stad voor mijn werk. Zoals voor veel Libanezen valt voor mij het land samen met de stad Beiroet. Wat nu gebeurt is zo typisch voor het wanbeheer van het land. Dat maakt het deprimerend.”

“Vlak bij de plaats van de ontploffing is het centrum met de creatieve industrie, het uitgaansleven, krantenredacties. Het kloppend hart van de stad is geraakt. Zeker drie ziekenhuizen zijn onbruikbaar door de schade. Libanon kampte met corona en nu brengt deze explosie de gezondheidssector op de knieën. De gevolgen van deze ramp zijn enorm.”

Hoe zeker bent u dat het een ongeval is? Amerikaans president Trump zei gisteren al dat het om een aanval ging?

“Het zou niet de eerste keer zijn dat Trump vatbaar blijkt voor complottheorieën. Het Department of State, de Amerikaanse Buitenlandse Zaken, heeft al afstand genomen van die uitspraak. Sommige mensen hebben er belang bij om te stellen dat het een wapenhangar van Hezbollah was, om Hezbollah in de problemen te brengen.”

Is het onmogelijk dat Hezbollah betrokken is? Hebt u zelf nog banden met de partij die bekend staat om zijn sjiitische milities?

“Het is geen geheim dat ik contacten heb bij Hezbollah, al zijn die vertroebeld bij de uitbraak van de Syrische burgeroorlog door mijn kritiek op het Assad-regime. Hezbollah heeft zeker hangars met munitie, maar het zou me verbazen dat die in de haven liggen, onder het oog van de douane. Ik heb gesproken met intellectuelen rond de Hezbollah-partij en ook zij denken dat het een ongeluk was, waarin de autoriteiten een grote verantwoordelijkheid dragen.”

Binnenkort volgt het verdict in de zaak van de vermoorde premier Hariri, waarvoor vier Hezbollah-leden terechtstaan. Ik neem aan dat sommige Libanezen dit vreemd toeval vinden?

“Die rechtszaak kan repercussies hebben in Libanon, maar ik denk dat ze niks te maken heeft met die explosie. Allerlei theorieën doen de ronde nu. De eerste uren spraken mensen van een vliegtuig dat voor de explosie overvloog.”

“Enkele weken geleden nog maar is een Hezbollah-commandant in Syrië gedood door Israël. Daarna zou Hezbollah in Zuid-Libanon tevergeefs hebben geprobeerd om de grens met Israël over te steken. Er is een sfeer van escalatie en dan willen mensen alles inpassen in dat kader, maar als je ziet dat de algemene publieke opinie in Libanon, de vrije pers, maar ook Hezbollah en Israël zeggen dat het een dramatisch ongeval is, dan is dat toch aannemelijk. Mocht het een aanval zijn van Israël, dan zou het land niet als een van de eersten medeleven betuigen en hulp aanbieden, ook al komt dat voor mij en vele Libanezen over als leedvermaak.”

Libanon kent een diepe economische crisis. Ik neem aan dat deze ramp het enkel erger maakt?

“De economische meltdown is nog gevaarlijker en verwoestender dan de explosie op zich. Libanon zit volledig aan de grond. De munt is amper iets waard en de helft van de bevolking leeft onder de armoedegrens. Enkele jaren geleden had Libanon een stevige middenklasse en cijfers die vergelijkbaar waren met Spanje en Portugal. Corruptie en plunderende oligarchen hebben het land doen instorten.”

“De verwoesting van de haven zal zeker een invloed hebben op de inflatie en de prijzen verder doen stijgen. De haven was het invoerpunt voor graan. De overheid zegt nu dat er genoeg graanreserves zijn, maar ik wantrouw hun informatie.”

Er was al de thawra, de maandenlange protesten. Kan deze ramp die doen ontaarden in geweld?

“Ik weet zeker dat de Libanezen niet weer een burgeroorlog willen, maar in een jaar tijd is de bevolking sterk verarmd en de wanhoop die dat met zich meebrengt, gaat het draagvlak voor een militair conflict vergroten. Veel jongeren riskeren zo in geweld te verzeilen. Dat was vorig jaar ondenkbaar, maar er zijn genoeg spelers in de regio die baat hebben bij een burgeroorlog.”

Wat moet België doen?

“Op korte termijn is er een injectie van hulp nodig. Het is een dramatische situatie, maar ik ben blij met de golf van solidariteit. Rode Kruis Vlaanderen maakt donaties mogelijk.”

“Op langere termijn kan België lobbyen in de EU en daar initiatieven nemen. Want Europa kan een belangrijke rol spelen in Libanon, bijvoorbeeld door bij te dragen aan het economisch herstel van het land. Als de economie in vrije val blijft en de EU niet kan bijdragen tot de stabiliteit in het land, dan is het risico op een conflict zeer groot. Het is een klein land, maar de gevolgen voor de regio errond zouden gigantisch zijn. Libanon kan een lont zijn om de hele Arabische regio in de fik te zetten. Europa is altijd de junior partner geweest van de VS, maar met een onberekenbare president als Trump in het Witte Huis, is het tijd om een eigen beleid te voeren.”