Marleen heeft een klimaatbestendige tuin: "Alleen maar voordelen”

De sleutel tot Marleens succes? Zo weinig mogelijk verharding aanleggen. “Hoe groter je terras en oprit zijn en hoe meer tuinpaadjes je hebt, hoe meer je tuin opwarmt”, zegt ze. “Zelf heb ik een klein terras dat afhelt naar de tuin, waardoor het regenwater er terug de grond in kan. Maar met een tuin vol verharding vraag je om problemen, zowel op vlak van afwatering als oververhitting. Op mijn terras of zelfs op een kort gemaaid gazon zitten, maakt in de zomer al gauw een paar graden verschil. In de schaduw van mijn bomen is het makkelijk zes graden frisser dan op het terras.”

De andere grote voorwaarde voor een klimaattuin? Veel groen. “Groen koelt af”, zegt Marleen. “Blaadjes doen aan verdamping: ze geven water af en koelen actief de lucht in je tuin. Bovendien nemen ze CO2 op. Daarom voorzie ik zoveel mogelijk groen in verschillende lagen. Kort gemaaid gras neemt wel wat CO2 op, maar lang gras, vaste planten, struiken en bomen met verschillende lagen blaadjes doen dat nog veel meer. Die hebben dus een groter koelend effect én ze nemen meer CO2 op. Terrassen en bakstenen gevels nemen warmte op en geven die weer af aan je tuin. Zo weinig mogelijk verharding en zoveel mogelijk groen: dat is de boodschap.”

“Eigenlijk laat ik de natuur voor een groot deel haar gang gaan”, zegt ze. “In de borders zaai en plant ik inheemse planten, maar de meeste beginnen spontaan te groeien. Na een tijdje leer je de verschillende soorten kennen en weet je welke wel en niet de moeite zijn om te laten staan. De grote kaardebol krijgt mooie paarse bloemetjes en trekt heel wat bijen, hommels en vlinders aan, zoals boomblauwtjes. Dat is goed voor de biodiversiteit, dus die planten laat ik met rust. Een paar jaar geleden stond een van mijn bedden ineens vol met viooltjes. Dat was mooi en het rook lekker. Is dat dan onkruid? Ik vind het net leuk om elk jaar opnieuw verrast te worden.”

Van een gazon is er dan weer amper sprake. “Daar heb ik bewust voor gekozen”, zegt Marleen. “Op de plaatsen waar het functioneel is, zoals de paden waarover ik loop en de plekjes waar ik wil zitten, hou ik het gras mooi kort. Dat biedt ook wat structuur. Maar verder laat ik het groeien, zodat bloemen en kruiden vrij spel krijgen. Zo komen er veel meer insecten op af. Als het geen zin heeft om het gras te maaien, doe ik het niet. En waarom zou ik? Het is beter voor de natuur en ik zie liever bloeiende planten dan een groot gazon.”

Tip: Lees hier hoe je zelf een natuurlijke kruidentuin aanlegt. 

Met een moestuin kan je de beschikbare plaats volgens Marleen veel nuttiger aanwenden. “Op vlak van groenten ben ik grotendeels zelfvoorzienend”, zegt Marleen. “Zowel vooraan als achteraan de tuin heb ik groentebedden aangelegd. De droogte heeft het er de laatste jaren wel moeilijker op gemaakt om te zaaien. Daarom laat ik van sommige groentesoorten een paar planten in zaad schieten, zodat ze zichzelf verder verspreiden en kunnen kiemen wanneer het hen goed uitkomt. Ik heb dan wel een paar planten minder om te eten, maar aan de andere kant krijgen die mooie bloemen waar bijen en vlinders op af komen. En behalve in mijn serre hoef ik zo amper zelf nog te zaaien en planten.” Lees hier hoe je zelf een moestuin aanlegt. 

Een grote tuin vol groenten, kruiden en bloemen: daar kruipt vast een massa water in. “Helemaal niet”, zegt Marleen. “Integendeel: ik geef mijn planten alleen water als ze net geplant zijn, om ze een goede start te geven. Als je je planten geen water geeft, groeien de wortels dieper de grond in, op zoek naar water. Doe je dat wel, dan blijven de wortels klein en aan de oppervlakte. Zo maak je ze verslaafd aan de gieter, waardoor ze zeker niet steviger of gezonder worden. Je kan het zien als een vorm van aangeleerde hulpeloosheid. In echt warme of droge periodes kunnen de bladeren overdag wel wat slapper hangen, maar ’s nachts herstellen die zich vlot.”

Gaat dat dan allemaal vanzelf? “Je moet er vooral voor zorgen dat je bodem gezond is”, zegt Marleen. “De bodem in mijn tuin is volledig bedekt met mulch. Zo kunnen de zon en vrieskou er niet aan en droogt de grond amper uit. Het organisch materiaal voorziet de goede bacteriën, schimmels en andere organismen in de bodem van voedsel. Deze breken het af en geven voedingsstoffen aan de planten. En al dat organisch materiaal werkt als een spons, waardoor de bodem veel meer water opneemt en vasthoudt. Zo heb je als het ware een groot waterreservoir onder je tuin zitten. Je moet het alleen maar benutten. Verder laat je al die bodembeestjes best zoveel mogelijk hun eigen ding doen. Het is een natuurlijke wisselwerking.”

Helemaal achteraan haar tuin heeft Marleen nog een stukje dat ze vrijwel onaangeroerd laat. “Dat is mijn wilde wei”, zegt ze. “Ik heb er wat appel-, peren- en andere fruitbomen geplant, zowel voor de opbrengst als voor het klimaat. De bomen en struiken lokken vogels, in het vijvertje zitten in de lente kikkers, padden en salamanders en het hoge gras en de bloemen zijn goed voor de bijen, sprinkhanen en vlinders. Als je veel leven in je tuin wil, is water een must en bomen, struiken en hagen herbergen ook veel dieren. En dan kies je best voor inheemse soorten, want die hebben onze insecten het liefst.” 

Tip: Wil je ook meer leven in je tuin? Deze vijf tips maken je tuin dier-en natuurvriendelijk

Hoe ga je nu te werk als je zelf een klimaattuin wil? “Het is vooral belangrijk dat je de tijd neemt om je tuin te leren kennen”, zegt Marleen. “Het duurt makkelijk een jaar voor je weet welke de warme en koude hoekjes zijn, welke invloed de zon heeft, welke stukken grond gevoeliger zijn voor vorst, waar het hard waait,… Observeer en experimenteer daarom voor je definitieve ingrepen doet. Zo ontdek je wat voor jou wel en niet werkt. Kijk ook hoe je tuin evolueert doorheen de seizoenen. Maar als je twijfelt, kan je altijd de mening van iemand anders vragen.” 

Ook een kleinere tuin kan je klimaatbestendig maken. “Zorg vooral voor zo weinig mogelijk verharding, zoveel mogelijk groen en benut alle oppervlaktes die je hebt”, zegt Marleen. “Groen klimt ook tegen muren, eventueel met wat hulp. Een druivelaar zorgt dat de zon niet aan mijn gevel kan, zodat die minder snel opwarmt. Schaduw is heel belangrijk, zeker met al die hittegolven van tegenwoordig. Zet ook planten die in jouw tuin goed aarden. Een droge bodem kan je verbeteren en je moet je planten in het begin zeker water geven. Maar als ze het na een tijdje niet zelf redden, wil dat zeggen dat ze gewoon niet geschikt zijn voor je tuin. Dan kan je bezig blijven en verspil je alleen maar water. Het heeft geen zin om rijst te kweken in de woestijn.”

Wil je aan de slag met je eigen klimaatbestendige tuin? Dan heeft Marleen nog een gouden tip voor jou. “Een klimaatvriendelijke tuin inrichten heeft alleen maar voordelen”, zegt ze. “Het is niet duur, maar wel goed voor de biodiversiteit en je hebt geen afval. Bovendien kost het weinig werk: laat de natuur gewoon zoveel mogelijk haar gang gaan. Je moet dat alleen een beetje kunnen loslaten. In de natuur staat alles door elkaar en lijkt er weinig orde te zijn. Wij zijn het die alles in hokjes willen steken. En dat mag ook, een beetje structuur kan geen kwaad. Paadjes en bedden in je moestuin en een paar mooi afgebakende, maar verwilderde borders tussen een strak gazon en rechte haagjes is een mooi compromis. Of wees al wat toleranter voor de bloemetjes in je gazon. Madeliefjes in het gazon: laten we daar mee beginnen.”

Bekijk hier alle foto’s van Marleen haar klimaatvriendelijke tuin. 

Lees ook op Livios.be:

Leg zelf een tuin aan die elk klimaat aankan

Ga je je tuin aanleggen? Vergeet deze aandachtspunten niet

Moestuinieren: met deze groenten lukt het altijd

Bron: Livios