Hoe donkerder de wereld, hoe meer muziek de popsterren lossen

Midden maart, ergens rond de tijd dat Zoom uw leven infiltreerde, moet Dua Lipa een crisisvergadering hebben belegd. Er lagen wellicht twee scenario’s op tafel: haar tweede langspeler Future Nostalgia uitstellen of uitbrengen zoals gepland, ondanks de reële kans dat de Brits-Kosovaarse artieste niet snel op een podium zou staan.

Het werd uiteindelijk – en onverwacht – een derde script: de release vervroegen. “Ik hoop dat het jullie een beetje geluk brengt”, reageerde Dua Lipa in een statement. De angst van haar platenbonzen, die vreesden de beoogde verkoop- en streamingcijfers niet te halen, was misplaatst: in april was Dua Lipa de meest beluisterde artiest op Spotify. Ze verkocht intussen een miljoen exemplaren van Future Nostalgia en zit volgens de Pop Star Power Rankings van persagentschap Bloomberg aan meer dan 400 miljoen streams op alle platformen samen.

Aanvankelijk volgden weinig artiesten haar voorbeeld. Releases werden massaal verschoven naar de late zomer en het najaar, in de hoop dat het concertcircuit tegen de herfst opnieuw op volle toeren zou draaien. Sam Smith, Lady Gaga, Alicia Keys – ze zaten allemaal met de poepers. Niet iedereen liet zich intimideren door de crisis: Fiona Apple verraste begin april met een triomfantelijke comeback die uit het niets kwam.

De Britse schrijfster-chanteuse Laura Marling kwam in de lente met het meest opvallende offensief. Haar zevende soloplaat, Song for Our Daughter, zou eerst op 14 augustus uitkomen, maar dat gebeurde uiteindelijk al op 10 april. “In deze omstandigheden zie ik geen reden iets achter te houden dat op z’n minst vermaak kan bieden en op z’n best een gevoel van samenhorigheid”, was haar argumentering.

Toen massaal met releases werd geschoven, gold het commerciële belang als voornaamste reden. In crisisdagen verwachtte iedereen dat de fysieke verkoop van albums zou slinken. Ook het wegvallen van traditionele promokansen was een reden tot uitstel. Een occasioneel interview via Zoom kon nog wel, maar internationale sterren vreesden niet langer aan bod te komen in de talkshows van Jimmy Kimmel, Jools Holland en consorten.

Dua Lipa heeft op haar linkerarm het getal 245 getatoeëerd: het aantal shows dat ze heeft gespeeld om haar eerste, titelloze album te promoten waarmee ze in 2019 twee Grammy’s won. Ze heeft gegokt door Future Nostalgia uit te brengen zonder de hele mallemolen vooraf – zonder persdagen, akoestische sessies op radio en tv, enzovoort. Wanneer de eerste statistieken van die plaat bekend raakten, moeten ook haar collega-popsterren opgekeken hebben.

Dua Lipa bewees als eerste dat het de moeite loont om te releasen in crisistijden. Ze verbrak op Spotify drie records: ze werd de best beluisterde vrouwelijke artiest op één dag in het Verenigd Koninkrijk, de States én wereldwijd. Maar bovenal maakte ze een statement: ook zonder vooruitzichten op liveshows is een leven zonder muziek ondenkbaar.

Andere wetten

Voor Belgische artiesten gelden andere wetten. Er zijn slechts een handvol artiesten met een miljoenenpubliek, onder wie Angèle, Damso en Stromae. Zij zouden voldoende inkomsten kunnen genereren uit streaming of merchandising. Voor het gros van de belpop blijft de heropstart van het concertcircuit cruciaal om de zware investering die een album vraagt terug te winnen.

Wereldwijd zijn het vooral de popsterren met een vurige spionkop die hoge ogen gooien, samen met zij die de huidige omstandigheden omarmen. Toen de Amerikaanse rapper Travis Scott in april enkele shows gaf in de populaire videogame Fortnite kwamen er in totaal 27 miljoen gamers opdagen. Na de prestaties van Dua Lipa en Travis Scott besliste Lady Gaga in mei om haar zesde studioalbum Chromatica tóch uit te brengen, nadat ze een maand eerder nog verklaard had dat “het op dit moment niet goed voelt aandacht voor mijn muziek te vragen. In plaats daarvan kunnen we onze blik beter richten op het zoeken naar een oplossing”.

Lady Gaga zal het zich niet beklaagd hebben, nadat eerder haar benefietshow One World: Together At Home, met optredens van Paul McCartney, Angèle, Elton John en vele anderen 127 miljoen dollar had opgebracht voor de zorgsector en het Covid-19 Solidariteitsfonds. Met Chromatica, na enkele dagen goed voor 274.000 verkochte exemplaren in de Verenigde Staten, behaalde Lady Gaga haar zesde achtereenvolgende nummer één-positie in de albumlijst van het Amerikaanse Billboard. Tot dan was Selena Gomez de enige vrouw die in 2020 de nummer één behaald had, al scoorde Dua Lipa’s Future Nostalgia wel beter in streamingland.

Swift voor folkies

En toen was Taylor Swift aan zet. Met een album dat geschreven en opgenomen is tijdens de lockdown. Een plaat voor folkies, zowaar. Folklore werd de eerste dag 80 miljoen keer gestreamd op Spotify, waardoor Dua Lipa haar record moest inleveren. In een week werden er in de VS alleen al 846.000 exemplaren van het album verkocht, wat Swift tot de eerste Amerikaanse artiest maakt die zeven albums uitbracht die minstens 500.000 keer over de (digitale) toonbank gingen binnen de eerste week. Eén woord, dertien letters. Ik ga het zeggen, Peter: indrukwekkend.

Als de crisis iets geleerd heeft, dan wel dat het publiek gulzig muziek blijft consumeren. Van die noodzaak maken de popsterren nu gulzig gebruik. Dat muziek heelt tijdens een crisis is overigens geen nieuw fenomeen. In 1930, toen de wereld kreunde onder de Grote Depressie, schreven Harold Arlen en Ted Koehler het nummer ‘Get Happy’, een auditieve pijnstiller die opriep tot optimisme: ‘Forget your troubles and just get happy.’ ‘Nummer’ is overigens een slechte woordkeuze. Als Judy Garland, Frank Sinatra en Ella Fitzgerald je coveren, spreek je van een anthem.

Pop is een vorm van escapisme. Dat was vroeger zo, is vandaag het geval en zal morgen ook zo zijn. Tijdens de financiële crisis van 2008 sierden vooral extatische songs over het vieren van de teugels de globale hitlijsten. Katy Perry, Rihanna, Lady Gaga, Black Eyed Peas wisten als geen ander de luisteraar te teleporteren naar een imaginaire veilige haven.

Smile

Sinds kort staan de Amerikaanse rappers Cardi B en Megan Thee Stallion in de hitlijsten met de song ‘WAP’, een acroniem dat staat voor wet-ass pussy – wat u daarmee moet, maakt u zelf maar uit, al is het lang niet de enige hit die affectie behandelt in affectieloze tijden. Denk aan ‘Physical’ van Dua Lipa. Of ‘Watermelon Sugar’ van Harry Styles, waarvan de videoclip “is opgedragen aan fysiek contact”. De Amerikaanse muzieksite Pitchfork spreekt zelfs van “the summer of quarantine sex jams”.

De jongste albums van Dua Lipa en Lady Gaga vieren het leven en de vrijheid, hoewel het tegelijk Gaga’s meest persoonlijke plaat is waarop ze misbruik en haar geestelijke gezondheid aankaart. ‘This is my dancefloor I fought for’, zingt Lady Gaga in ‘Free Woman’. Pompeuze pop met een strijdershart. ‘Physical’ van Dua Lipa is één brok euforie.

Vrijdag brengt Katy Perry haar nieuwste album Smile uit. In de vooruitgestuurde en gelijknamige single zingt de pas bevallen Amerikaanse popster: ‘I’m thankful. Scratch that, baby, I’m grateful. Gotta say it’s really been a while, but now I got back that smile.’ Nadat haar carrière in een neerwaartse spiraal was beland, toont ze zich veerkrachtig. Katy Perry kan met haar zesde studioalbum hits scoren om dezelfde reden dat ‘I Kissed a Girl’ en ‘Hot N Cold’ in 2008, in volle crisis, zo goed werkten: ze brengt kleur in het leven.

Tempo

Het gemiddelde tempo van de twintig succesvolste songs in 2020 ligt op 122 bpm. In 2009 lag dat met 124 bpm nog iets hoger, terwijl het in 2017 nauwelijks 104 bpm bedroeg. Hiphop haalde dat gemiddelde naar beneden en ook de trage, donkere pop kende de laatste jaren een opmars, met dank aan onder meer Billie Eilish en Lorde. “De huidige verschuiving van trager naar snel gebeurde tijdens de Grote Depressie en de Tweede Wereldoorlog ook. We snakken naar muziek die een wereld weergeeft waarin we willen leven, en niet de wereld waarin we leven”, verklaarde de Amerikaanse muziekjournalist Charlie Harding de tendens aan BBC.

“Het is meer dan escapisme”, meent Harding. Hij gelooft dat het publiek kracht put uit muziek om voort te kunnen in het leven. “Protestsongs motiveren ons om te blijven betogen, zelfs als onze voeten niet meer kunnen. Dansmuziek helpt je om thuis stoom af te laten, zeker nu het nachtleven op zijn gat ligt.” “Als je danst laat je alle droevige gedachten achter je”, vertelde Dua Lipa eerder dit jaar in Die Zeit.

Het succes van Dua Lipa, Lady Gaga, Cardi B en Megan Thee Stallion is helemaal niet zo uitzonderlijk. Nu de grote sterren de weg plaveien, is de kans reëel dat straks andere artiesten volgen en de hitlijsten vollopen met extatische popliedjes. Eerst is Katy Perry dus aan zet, met haar nieuwe plaat die toepasselijk Smile heet – een verzoek dat u ter harte mag nemen.