Zo eindigt de Europese droom van Sarah

Ver voordat Sarah (27) in een klein stringetje op de Via Fortunato Postiglione stond en gemiddeld vijf klanten per dag moest afwerken om haar schuld van 35.000 euro te kunnen aflossen, woonde ze in het zuiden van Nigeria, in de stad Benin City.

“Ik verloor mijn ouders toen ik heel jong was”, zegt ze. “Het leven daar was moeilijk.” Daarom was ze bereid te luisteren toen er op een dag in 2015 een man op haar afliep die zei: ‘je bent zo jong, je bent zo mooi, wil je niet naar het buitenland, waar het leven veel beter is?’ “Die man sprak over Italië en zei dat hij mij met gemak 20.000 euro kon voorschieten voor de reis. Ik had nog nooit van een euro gehoord, maar hij zei: dat betaal je zo terug. Geen probleem.”

De man gaf haar het telefoonnummer van een vrouw die ze kon bellen zodra ze in Italië was. De reis was zwaar en verschrikkelijk, aldus Sarah. Via de woestijn van Niger naar Libië, daar op de boot richting Sicilië en vervolgens in de bus naar een asielzoekerscentrum in Bologna. Sommige reisgenoten stierven en over die akelige tijd in Tripoli wil ze niet praten, maar Sarah dacht dat het allemaal de moeite waard zou zijn.

“Ik dacht dat ik naar school zou gaan en zou gaan werken”, zegt ze. “Daarom belde ik na een paar dagen in het asielzoekerscentrum naar het telefoonnummer. Ik kreeg een vrouw aan de lijn die zei: zorg dat je morgenochtend buiten staat – maar zonder je spullen, want anders wek je argwaan – dan komt iemand je ophalen. Toen ik haar de dag erna voor het eerst ontmoette, bracht ze me naar een straathoek en zei: dit is je school.”

Daar stond ze opeens, een jonge Nigeriaanse vrouw, halfnaakt op een industrieterrein ten zuiden van Turijn terwijl er continu mannen langsreden die haar voorstellen deden in een taal die ze niet machtig was. “Ik heb die hele dag aan een stuk door gehuild en niets verdiend. Die avond heeft mijn madam me geslagen en gezegd dat ik dood zou gaan als ik het voortaan niet beter zou doen.”

Sarah is een van de naar schatting 25.000 Nigeriaanse vrouwen die sinds 2014 via Italië naar Europa zijn gesmokkeld. Ongeveer acht van die tien vrouwen komt, net als Sarah, uit Edo, een deelstaat die qua oppervlakte ongeveer 25 keer zo groot is als Nederland en waarvan de hoofdstad, Benin City, het epicentrum van de Afrikaanse vrouwenhandel vormt.

Volgens een onderzoek van het Women’s Health and Action Research Centre heeft één op de drie jonge vrouwen in Benin City een aanbod gekregen naar Europa te gaan. De vluchtelingenorganisatie van de Verenigde Naties schat dat ongeveer 80 procent van de Nigeriaanse vrouwen die per boot in Italië aankomen, eindigt in de seksindustrie.

Ziedaar de reden dat er langs vrijwel ieder landweggetje in Italië, en op vrijwel ieder industrieterrein buiten de grote steden, plastic stoeltjes staan met daarop Nigeriaanse vrouwen in ondergoed – ongeveer acht op de tien illegale prostituees in Italië is Nigeriaans. Ze zitten altijd in de buurt van een beschut zijweggetje waar de automobilisten snel kunnen worden afgewerkt voor pak ’m beet 10 tot 15 euro. “Soms heb je een goede klant die je 100 euro geeft, omdat hij medelijden met je heeft”, zegt Sarah. “Maar veel vaker heb je slechte klanten.” Haar armen zitten onder de littekens.

Nigeriaanse maffia

Een bekende tippelzone is de Via Fortunato Postiglione bij Turijn. Overdag komen hier families om te winkelen bij meubelwinkels als Leroy Merlin, ’s avonds komen de vaders terug voor een beurt op hun eigen achterbank. Ook vanavond, als er ongeveer vijftien auto’s – allemaal bestuurd door mannen – keer op keer hetzelfde rondje rijden langs de ongeveer tien Afrikaanse vrouwen en evenzoveel lege stoeltjes. Sommige mannen rijden net zo lang rond tot hun favoriete meisje klaar is met het afwerken van de vorige klant.

Dat deze vrouwen in Italië zichtbaarder zijn dan elders in Europa, betekent niet dat de Nigeriaanse mensenhandel een uitsluitend Italiaans probleem is, zegt Alberto Mossino voorzitter van Piam, een vereniging die in de Noord-Italiaanse stad Asti een aantal opvanghuizen bestiert voor slachtoffers van mensenhandel. “De Nigeriaanse maffia is in feite het grootste reisbureaus ter wereld. De mooiste en hoogstopgeleide meisjes stappen in het vliegtuig naar Arabische landen om daar in dure hotels te werken. De rest gaat met de gangbare vluchtelingenstroom naar Europa. Ga er maar van uit dat de meeste Nigeriaanse vrouwen die in Amsterdam achter het raam staan, per boot naar Europa zijn gesmokkeld.”

Dat de Nigeriaanse maffia inderdaad internationaal opereert, bleek vorig jaar december nog, toen de Italiaanse politie 32 Nigeriaanse maffiosi verspreid over Italië, Malta, Duitsland, Frankrijk én Nederland arresteerde. Zij waren lid van de Supreme Vikings Confraternity en het Eye syndicate, samen met de Black Axe de belangrijkste Nigeriaanse maffiaclans in Italië, en verdienden hun geld hoofdzakelijk via de internationale vrouwenhandel, aldus de politie.

Princess Inyang Okokon

Een van de vrouwen die op die manier richting Italië werd gesmokkeld, is Princess Inyang Okokon. Okokon kwam in 1998 Italië binnen, waar ze gedwongen werd zo’n tien klanten per dag af te werken om mishandelingen te voorkomen van haar madam, haar vrouwelijke pooier. Pas toen ze haar latere man Alberto Mossino ontmoette en haar schuld van 45.000 euro kon aflossen met behulp van een lokaal kerkgenootschap, kon ze breken met dat leven. Ze besloten samen Piam op te richten om jongere lotgenoten te kunnen helpen.

“Wij gaan geregeld de straat op om die meisjes te vertellen dat er een alternatief is”, zegt Okokon. “Dat is lastig, maar als er meisjes zijn die besluiten naar ons toe te komen, vangen we ze op. We proberen ze Italiaans en een beroep te leren, en we helpen ze bij het verkrijgen van een verblijfsvergunning.”

De organisatie van Okokon heeft de afgelopen twintig jaar op die manier zo’n vierhonderd vrouwen van de straat gehaald, vooral meisjes die vanwege een zwangerschap of een ziekte niet meer konden werken. In het opvanghuis in Asti krioelt het van de baby’s, peuters en kleuters.

Maar verreweg de meeste meisjes blijven gewoon in het systeem. Dat komt hoofdzakelijk door het dreigende geweld van hun madam, maar tevens omdat Nigeriaanse prostituees op kunnen klimmen binnen de organisatie. Zodra de vrouwen hun schuld hebben afbetaald, krijgen ze vaak de kans zelf madam te worden. Voor plusminus 5.000 euro kunnen ze een nieuw meisje kopen die ze vervolgens een eigen schuld opleggen van 35.000 euro. Winst: 30.000 euro. Een beginnende madam heeft een of twee meisjes. De meer succesvolle hebben er wel vijftig.

“Veel meisjes denken: zodra ik mijn schuld heb ingelost, wordt het eindelijk de moeite waard. Dat kan ik eindelijk het geld verdienen waardoor ik ooit uit Nigeria ben vertrokken”, zegt Okokon. Dat verreweg de meeste vrouwen inderdaad in het systeem blijven, blijkt uit cijfers van de nationale bank van Italië. In 2018 stuurden Nigerianen ongeveer 6,2 miljoen euro per maand aan illegaal geld naar huis. Dat was dubbel zoveel als in 2016, ook al zijn Nigerianen op papier de bevolkingsgroep met het hoogste werkloosheidscijfer.

Een madam laat haar meisjes over het algemeen redelijk vrij. Ze rijden ’s avonds niet langs de tippelzone ter controle, zoals bijvoorbeeld Albanese pooiers doen, maar eisen slechts een keer per week hun geld, meestal zo’n 250 euro. Pas als dat niet komt, begint de mishandeling. Om hun huur en eten te betalen, moeten de meisjes extra geld verdienen, waardoor de meeste vrouwen ongeveer vijf mannen per dag moeten afwerken om rond te komen.

Juju-eed

Wat het werk van Okokon bemoeilijkt, zegt ze, is de zogenoemde juju-eed. Dat is een in Nigeria gangbaar voodoo-ritueel waarbij een vertrekkend meisje, ten overstaan van een voodoo-priester en haar familieleden, belooft alle schulden binnen een bepaalde termijn af te lossen. Houdt het meisje zich niet aan de gemaakte afspraken, dan staan de mensensmokkelaars in hun recht verhaal te halen bij de achtergebleven familie. De Nigeriaanse overheidsinstantie tegen mensenhandel schatte in 2018 dat 90 procent van de verhandelde vrouwen een juju-ritueel heeft ondergaan.

“Juju zorgt voor extreem veel stress en angst bij de vrouwen”, zegt Okokon. “Wij proberen ze uit te leggen dat ze niet bang hoeven te zijn. Dat je niet doodgaat als je de vloek breekt. Kijk naar mij, zeg ik dan. Ik ben ermee opgehouden en ik leef nog.”

Ook voor Sarah, het meisje dat vijf jaar geleden uit Benin City werd gesmokkeld en niet lang daarna in een kleine string op de Via Fortunato Postiglione terechtkwam, was haar juju-eed de belangrijkste reden bij haar madam te blijven, zegt ze, ook al haatte ze het straatwerk.

Pas toen de lokale leider van Edo het voodoo-ritueel in maart 2018 in de ban deed en alle tot dan toe geldende juju’s nietig verklaarde – het was zijn poging de mensenhandel tegen te gaan – durfde ze haar leven te veranderen. “Ik ben zodra ik het hoorde gaan gillen van geluk. Samen met een ander meisje zijn we direct bij onze madam weggelopen.” Via via had Sarah gehoord van een ex-prostituee die Princess heette en een opvanghuis had voor meisjes zoals zij.

“Opeens zijn er allemaal mogelijkheden”, zegt ze. “Ik hoef niet meer bang te zijn voor mijn madam of voor slechte klanten. Ik leer Italiaans, ik heb vriendinnen en ik kan eindelijk naar school. Ik leer ervoor om kok te worden.”

De klant is bepalend

Princess Inyang Okokon is blij dat ze meisjes als Sarah kan helpen, maar beseft tegelijkertijd dat de overgrote meerderheid gewoon op straat blijft staan. Want ondanks het verbod in 2018 worden nog altijd veel juju’s uitgevoerd in Nigeria, en ondanks de hulp die organisaties als Piam bereid zijn te bieden, zijn nog steeds te veel meisjes die zelf madam willen worden.

“Volgens mij ligt de enige echte oplossing daarom bij de klanten”, zegt Okokon. “Er zijn simpelweg te veel mannen die vanuit hun auto denken: hé, daar staan prostituees. Maar dat is niet zo. Dit probleem houdt pas op zodra ze denken: hé, daar staan slaven.”