Meer kinderen en jongeren in de jeugdzorg, Esmee getuigt: "Ik was 7 toen ik in pleeggezin kwam, dat was een rollercoaster"

"Het was een rollercoaster, niet altijd even gemakkelijk." Aan het woord is Esmee, nu twintig jaar. In 2007 werd ze op vraag van haar stiefvader samen met haar jongere broer in een pleeggezin geplaatst. "Ik was toen 7 jaar. Ik heb in een pleeggezin gezeten, dan in een leefgroep en daarna in een instelling. Op mijn 18e ben ik daar weggegaan", vertelt ze. "Mensen denken dat een instelling altijd negatief is, maar dat is niet zo. Een instelling is niet altijd voor criminelen. Het is vooral voor jongeren die het niet gemakkelijk hebben."

Bekijk het verslag uit "Het Journaal" hier en lees voort onder de video:

Zoals Esmee zijn er veel kinderen en jongeren. Maar welke hulp krijgen die kinderen en jongeren dan precies? Dat verschilt van kind tot kind, de twee grootste hulpvormen zijn "begeleiding" (dat kan thuis zijn of buiten het gezin) en "verblijf".

Kinderen en jongeren kunnen in dat geval dan voor kortere of langere tijd buiten hun eigen huis opgevangen worden, dat kan bijvoorbeeld in een instelling of in een pleeggezin.

In totaal bereikten jeugdhulpvoorzieningen en pleegzorg vorig jaar 21.519 kinderen en jongeren. Dat blijkt uit cijfers uit het jaarverslag "jeugdhulp". Als we de cijfers van de afgelopen jaren naast elkaar leggen, zien we dat die alleen maar in stijgende lijn gaan. 

Bruno Vanobbergen van het Vlaams Agentschap Opgroeien heeft "een dubbel gevoel" bij de cijfers. "Enerzijds doen we inspanningen om jeugdhulp toegankelijker en laagdrempeliger te maken. Tegelijk maak ik me zorgen, want steeds meer kinderen en jongeren moeten beroep doen op jeugdhulp.

Die stijging heeft uiteenlopende oorzaken, zegt Vanobbergen. "Vanuit de jongeren krijgen we het signaal dat de prestatiedruk toeneemt, maar er is ook een stijgend aantal conflictueuze echtscheidingen. Dat zijn twee belangrijke factoren."

Als we de verschillende soorten hulp opsplitsen, zien we dat vooral de pleegzorg - in pleeggezinnen dus - een sterke groei kende de afgelopen jaren. Waar er in 2017 7.693 dossiers waren, waren dat er in 2019 al 9.038. Het is belangrijk dat we hier over "dossiers" spreken, omdat een kind meerdere vormen van hulp gekregen kan hebben. 

Bekijk de grafiek hieronder: 

Vaak wordt de hulp vrijwillig opgestart, maar soms moet de jeugdrechtbank ook ingrijpen. Het aantal kinderen en jongeren in een verontrustende situatie, die begeleid worden door een jeugdrechter nam ook toe, van 14.102 kinderen en jongeren in 2017 tot 14.897 kinderen en jongeren vorig jaar. 

"De grote vraag is welk antwoord we hierop moeten formuleren", klinkt het bij Vanobbergen. "Hoe krijg je die jeugdhulp zo snel mogelijk en zo dicht mogelijk bij kinderen en jongeren? Dat krijgen we door samenwerkingen met scholen, met jeugdbewegingen, met sportclubs. Als mensen vaststellen dat er iets fout zit, moeten we een gezin zo veel mogelijk proberen ondersteunen."

De grote vraag in de zorg, wat met de wachtlijsten? Vanobbergen vertelde dat ze jeugdhulp zo veel mogelijk laagdrempelig, bij de kinderen en jongeren thuis proberen aanbieden. Bij die diensten kunnen alle kinderen, jongeren en hun ouders terecht (vandaar dat de dienst rechtstreeks toegankelijke jeugdhulp heet). Van die diensten bestaan er momenteel geen gegevens over wachtlijsten. 

Maar daarnaast zijn er ook kinderen en jongeren die intensieve hulp nodig hebben, zij worden doorgestuurd door een dienst van het agentschap Opgroeien (daarom heet dat niet rechtstreeks toegankelijke jeugdhulp, of intensieve hulp). Die hulp is ingrijpender, vaak gaat dat bijvoorbeeld over opvang in een pleeggezin of in een voorziening. En daar zijn er wél wachtlijsten voor. Op 31 december vorig jaar stonden er in totaal 5.543 kinderen en jongeren op zo'n wachtlijst. Dat is iets mínder dan vorig jaar, maar méér dan twee jaar geleden.

Let wel: er wordt ook een onderscheid gemaakt in de wachtlijsten zelf, zo wordt die opgedeeld in kinderen die nog geen hulp kregen, kinderen die al ooit hulp kregen en kinderen die momenteel wel hulp krijgen, maar nog niet de meest ideale (meestal wel al een vorm van opvang).