Het slechtst mogelijke scenario wordt nu waarheid in de VS

Zou het Joe Biden worden, Donald Trump of een betwiste verkiezingsuitslag? Het lijkt de laatste optie te worden, zoals verschillende waarnemers op voorhand al voorspelden, en dan nog in een nachtmerriescenario. Terwijl het tellen van de stemmen nog volop bezig was in sleutelstaten zoals Pennsylvania, Wisconsin en Michigan riep president Trump zichzelf rond halfdrie lokale tijd al voortijdig en onterecht uit tot winnaar. 

Tegelijk eiste Trump dat het tellen van de stemmen, die onder andere per post zijn uitgebracht, onmiddellijk moesten worden gestopt. “Dit is fraude”, beweerde hij ongefundeerd. Zo is het perfect normaal dat er tijdens verkiezingsnacht en soms daarna wordt doorgeteld tot alle resultaten vastliggen. Trump zei desondanks al naar het Hooggerechtshof te willen stappen ‘om het stemmen te stoppen’, terwijl de stembureaus al gesloten waren. Hij leek te insinueren dat hij wil dat het tellen van stemmen stopt.

Op zijn ongeziene uitspraken volgde verbazing. De Biden-campagne reageerde ontzet en zei dat de president de democratische rechten van Amerikaanse kiezers probeert te ontnemen. Ook grote tv-zenders zoals CNN waarschuwden meteen na Trumps speech dat zijn uitspraken misleidend en ondemocratisch zijn. Zelfs gewezen Republikeins presidentskandidaat Rick Santorum floot de president terug. “We zagen een rauwe versie van de president”, zei hij, “maar vergeet niet: het gaat om een 74-jarige man die om half drie ‘s nachts sprak na een zeer stresserende nacht.”

Eerder tweette president Trump: “Ze proberen deze verkiezing te STELEN”. En: “We zullen dit niet laten gebeuren. Stemmen kunnen niet worden uitgebracht nadat de stembussen gesloten zijn.” Ook Twitter markeerde deze tweet snel, en noemde ze ‘misleidend’.

Die tweet volgde op een toespraak van Democratisch uitdager Biden, die (terecht) aangaf dat hij nog op koers lag om de verkiezingen te winnen.  “Het is niet voorbij voor elke stem geteld is”, zei Biden. “We voelen ons goed. We hebben vertrouwen omdat we Arizona wonnen (een staat die vier jaar geleden naar Trump ging, MR). We maken nog altijd kans in Georgia, wat we niet verwachtten. We voelen ons goed over Wisconsin en Michigan. Het zal een tijdje duren voor alle stemmen geteld zijn maar we zullen ook Pennsylvania winnen.”

De tegengestelde verklaringen volgden na een spannende verkiezingsnacht waarin beide kandidaten overwinningen konden claimen.

Trump boekte een belangrijke winst in sleutelstaat Florida, waar hij vier jaar geleden ook won. Maar de kandidaten blijven in een bijzonder spannende strijd verwikkeld in andere sleutelstaten zoals Pennsylvania, Wisconsin en Michigan. Overal moeten nog veel vroeg uitgebrachte poststemmen geteld worden.

Florida mondde uit in een thriller. President Trump moest er winnen: zonder de Sunshine State zou het voor hem heel moeilijk worden om een pad naar de overwinning te vinden. Biden scoorde er eerst heel goed in de voorsteden van Orlando en Tampa maar in Miami Dade County, een kiesdistrict dat Hillary Clinton vier jaar geleden haalde, bleef zijn winst ruim onder de verwachtingen. Volgens exit-polls scoorde hij daar vooral slecht bij de Latino’s. In Florida zijn dat Cubaanse ballingen die de Democraten nooit vergaven dat ex-president Obama de banden met de Castro’s aanhaalde. 

Maar de ene Latino is de andere niet: in zuidelijke staten zoals Arizona en Texas doet Biden het erg goed, deels door de Latino-kiezers en deels door hoogopgeleide jongeren die daar in de steden de demografie veranderden in het voordeel van de Democraten. Biden maakt zo kans om Arizona te winnen, de tellingen in Texas evolueerden in het voordeel van Trump.

De belangrijke industriële staat Ohio werd uiteindelijk door Trump gewonnen. Biden lag lange tijd op koers om de kiezers terug te winnen die Clinton vier jaar geleden verloor aan Trump, onder meer in de voorsteden van Cincinnati. Maar Biden profiteerde volgens de eerste resultaten vooral van de vroeg uitgebrachte stemmen terwijl Trump voordeel haalde uit de stemmen die op de dag zelf zijn uitgebracht. Volgens de exit-polls stemde een meerderheid van vakbondsleden terug voor de president.

Biden, zelf opgegroeid in de arbeidersklasse, hoopt wel nog altijd om zijn felbevochten geboortestaat Pennsylvania terug te winnen. Trump won daar in 2016 als eerste Republikein sinds 1988. “Keep the faith, we’re gonna win this guys”, zei Biden aan zijn aanhangers. Voor alle poststemmen daar geteld worden kan het nog dagen duren. Pas deze namiddag wordt een nieuwe update verwacht vanuit Philadelphia.

De verkiezingsnacht mondt dus uit in een nagelbijter met de vroeg uitgebrachte poststemmen als scherprechter. Dat president Trump deze resultaten in twijfel trekt voor ze geteld zijn en uitdager Biden beschuldigde de verkiezing ‘te stelen’ voorspelt niet veel goeds voor de komende dagen. Niet alleen dreigen er rechtszaken, maar ook op straat kan de polarisering rond de uitslagen uitmonden in onrust.