Een complete verrassing is de moord op een priester niet
Jan De Volder bekleedt de Cusanusleerstoel Religie, Conflict en Vrede aan de KU Leuven.
Met de laffe moord op de 86-jarige priester Jacques Hamel in een Normandisch stadje geeft de zogenaamde Islamitische Staat aan zijn Europese offensief alweer een extra dimensie.
Eerder hadden de terroristen het in Europa al gemunt op Joodse doelwitten (Brussel, Parijs, Toulouse, Kopenhagen...) en politie en leger (Parijs, Woolwich, Magnanville...) of wilden ze met aanslagen zo veel mogelijk slachtoffers maken (Parijs, Brussel, Nice...).
Voor het eerst treffen ze in Europa specifiek een christelijk doelwit. Een complete verrassing is dat helaas niet: eerder al waren plannen verijdeld voor een aanslag tegen een kerk in de Parijse voorstad Villejuif. En de jihadistische propaganda stelt de verovering van Rome als uiteindelijke doel.
Buiten Europa zijn christenen al langer het doelwit van jihadistisch geweld: kerken, bisschoppen en priesters, gelovigen in Syrië, Egypte, Pakistan, Nigeria, Turkije en elders. Van de orthodoxe bisschoppen van Aleppo, Mar Gregorios en Paul Yazigi, werd na hun ontvoering niets meer vernomen, net zoals van de Italiaanse jezuïet Paolo Dall'Oglio. Ook als ze niet specifiek in het vizier worden genomen, betalen de oeroude christelijke gemeenschappen in het Midden-Oosten een zware prijs voor een oorlog die er in de eerste plaats een is binnen de islamitische wereld.
Het is opvallend dat de slachtoffers stuk voor stuk mannen van God waren, die een goede verstandhouding tussen christenen en moslims nastreefden. Dat gold ook voor de bejaarde Hamel, die deel uitmaakte van een interreligieuze werkgroep. Imam Mohamed Karabila, voorzitter van de moslimraad in Haute-Normandie, betreurde het verlies van zijn goede vriend. Uitgerekend deze parochie had destijds een terrein geschonken om een moskee te bouwen. Hamel had in zijn zomerboodschap nog gebeden 'voor vrede' en 'voor een beter samenleven'.
De weg van de dialoog
De katholieke wereld reageert geschokt. Maar - en dat mag toch eens worden belicht - nergens in de officiële reacties weerklonken oproepen tot wraak of haat. Integendeel. "Wij willen geen andere wapens opnemen dan die van broederschap en liefde", stelde de bisschop van Rouen, Dominique Lebrun. Dat is ook de teneur op de Wereldjongerendagen in Krakau, waar miljoenen katholieke jongeren dezer dagen verzameld zijn rond paus Franciscus. Nergens werden christelijke jongeren gesignaleerd die plannen smeden om naar de wapens te grijpen en de moslims te bekampen.
Dat is natuurlijk ooit anders geweest. Maar de tijd en de logica van de kruistochten - die in de IS-retoriek nog springlevend lijken - zijn definitief voorbij. Westerse christelijke landen zijn geseculariseerd. In hun oorlog van 'Heilige Onwetendheid', zoals de Franse islamoloog Olivier Roy het treffend noemt, richten de jonge terroristen zich zowel tegen het seculiere Frankrijk - dat volgens hen antigodsdienstig is - als tegen de 'kruisvaarderstaat' Frankrijk. Ze dwalen.
Voor de houding van de christenen zou de goegemeente wat meer waardering mogen opbrengen in plaats van te herhalen dat 'alle godsdiensten tot meer geweld leiden'
Alvast de katholieke kerk heeft met het Tweede Vaticaanse Concilie (1962-1965) en met de Geest van Assisi (1986) voor de weg van de dialoog met andersgelovigen gekozen. Al bestaat er hier en daar onvermijdelijk scepsis over de resultaten daarvan op een moment dat een deel van de moslimwereld overhelt naar gewelddadig radicalisme, toch is dat idee stevig verankerd onder kerkleiders en gelovigen.
IS wil met alle mogelijke middelen een wereldwijde beschavingsoorlog ontketenen. Het doen haten van de islam door niet-moslims, wat nieuwe moslims zal doen radicaliseren, maakt deel uit van die perverse strategie van de polarisatie. Het is waardig dat alvast de katholieke kerk ervoor uitkijkt in die logica mee te stappen. Het gaat er niet om dat de kerk tandeloos is geworden, zoals sommigen beweren, wel dat ze Jezus' boodschap beter is gaan begrijpen.
Dat christenen vandaag geweld niet met geweld vergelden, maar het kwade bestrijden met het goede, is een grote zaak en de beste garantie dat de door IS verhoopte wereldwijde kladderadatsch (ineenstorting, nvdr) niet plaatsvindt. Voor die houding van de christenen zou de goegemeente ook wel eens wat meer waardering mogen opbrengen, in plaats van het dwaze herhalen van de mantra dat 'alle godsdiensten tot meer geweld leiden' en dat dus de lekenstaat moet worden opgelegd.