Sociale verkiezingen starten vandaag, en dat kan ook voor jou niet onbelangrijk zijn, maar waarom precies?
Vandaag is de start van de sociale verkiezingen, maar als je in een kleine kmo werkt, bij een openbare dienst of als zelfstandige, is de kans groot dat je er nog niet vaak van hebt gehoord. Toch is hun belang niet te onderschatten. Dus: wat zijn die sociale verkiezingen? En waarom zijn ze belangrijk?
Wat zijn sociale verkiezingen?
Voor veel mensen zijn vakbonden misschien een ver-van-hun-bedshow, maar het zijn onder meer de vakbonden die ervoor hebben gezorgd dat we zoiets kennen als betaalde vakantie of een minimumloon. In een ver verleden kwamen die maatregelen er meestal na massale stakingen, maar tegenwoordig zijn ze het resultaat van sociaal overleg.
In veel bedrijven zijn het leden van vakbonden die met directies van bedrijven overleggen (of hevig discussiëren) over werkomstandigheden, de toestand van de onderneming en allerlei conflicten. Het zijn de mensen die het in dat sociaal overleg opnemen voor de werknemers die nu verkozen worden.
Help, in mijn bedrijf zijn er geen sociale verkiezingen!?
Elk bedrijf of non-profitorganisatie (ziekenhuizen, scholen...) met 50 werknemers of meer is verplicht om een Comité voor Preventie en Bescherming op het Werk (Preventiecomité) op te richten. Werken er meer dan 100 mensen, dan is ook de oprichting van een ondernemingsraad verplicht.
MAAR: het kan zijn dat er geen of te weinig kandidaten zijn of dat er net genoeg kandidaten zijn om alle zitjes in te vullen. Dan zijn verkiezingen ofwel onmogelijk, ofwel overbodig.
Het gaat dus hoofdzakelijk om bedrijven uit de privésector. Als je dus voor een overheidsbedrijf werkt, zal je niet kunnen deelnemen aan sociale verkiezingen. Tenzij je bijvoorbeeld bij De Lijn of de MIVB werkt, want daar worden wél verkiezingen georganiseerd.
Waar zullen de verkozenen overleggen?
Sociaal overleg kan plaatsvinden op verschillende niveaus, maar sociale verkiezingen gaan over het niveau van de ondernemingen. Tijdens sociale verkiezingen kunnen alle personeelsleden van een bedrijf dus kiezen wie hen vertegenwoordigt in twee overlegorganen: de ondernemingsraad en het Comité voor Preventie en Bescherming op het Werk.
De ondernemingsraad of OR bestaat uit vertegenwoordigers van het bedrijf en vertegenwoordigers van het personeel. De vertegenwoordigers van het bedrijf worden niet verkozen, zij worden gewoon aangeduid, ook voor vier jaar.
De leden van de ondernemingsraad hebben recht op heel wat informatie over het reilen en zeilen in het bedrijf, zoals financiële gegevens, maar ook bijvoorbeeld plannen rond herstructurering. Daarnaast mag de OR ook beslissingen nemen, bijvoorbeeld over het arbeidsreglement, en het moet toezien op de naleving van de wetgeving rond de bescherming van de werknemers.
Het Comité voor Preventie en Bescherming op het Werk is dan weer bevoegd voor het welzijn van de werknemers en voor preventie: kan het werk op een veilige manier gebeuren? Is er niet te veel stress bij het personeel? Zit het goed met de (corona)hygiëne?
Wie is de grootste?
Wil je jezelf kandidaat stellen voor sociale verkiezingen? Dan moet je je aansluiten bij een vakbond. In ons land zijn drie grote vakbonden (of vakverbonden): het christelijke ACV, het socialistische ABVV en de liberale ACLVB.
De "machtsverhoudingen" blijken uit de resultaten van vier jaar geleden (in vergelijking met die van 2012):
De cijfers
Dat de sociale verkiezingen geen kleinschalig initiatief zijn, bewijzen de cijfers: tijdens deze verkiezingen worden in een kleine 4.000 ondernemingen nieuwe ondernemingsraden gekozen, goed voor meer dan 1,7 miljoen medewerkers. In meer dan 7.000 ondernemingen worden preventiecomités gekozen.
Vier jaar geleden brachten meer dan 770.000 mensen een stem uit voor een ondernemingsraad. Meer dan 850.000 personeelsleden stemden op hun vertegenwoordiging in preventiecomités. Voor beide ging meer dan 60 procent van de kiesgerechtigden stemmen.
De sociale verkiezingen zouden trouwens al in mei van dit jaar plaatsvinden, maar door de coronacrisis werden ze uitgesteld naar november. Vakbonden zetten ook maximaal in op elektronisch stemmen of stemmen per brief.
Bekijk hieronder het verslag over de sociale verkiezingen uit "Het Journaal":
