Dominic Cummings, het brein achter de brexit-campagne, stopt als adviseur. Is een akkoord nu dichterbij?

Heeft het vertrek van Dominic Cummings de kans op een brexitdeal verhoogd?

Downing Street zegt van niet. Brexit-onderhandelaar David Frost heeft gezegd niet te zullen inbinden. Hij wordt bovendien nog steeds geadviseerd door een vertrouweling van Cummings, Oliver Lewis. Daar komt bij dat Johnson nog altijd rekening heeft te houden met de hardliners van de European Research Group. Desondanks bestaat de indruk dat de val van de topadviseur van grote betekenis is. Nigel Farage, wiens antenne van oudsher scherp is waar het gaat om brexitzaken, voelt nattigheid. “De aanblik van Cummings die Nummer 10 met een kartonnen doos verlaat, vertelt me dat brexit te grabbel zal worden gegooid”, liet hij zijn aanhangers somber weten.

Hoe staat Boris Johnson zelf tegenover een No Deal-brexit?

Ondanks de herhaaldelijke belofte dat No Deal voor grote welvaart kan zorgen, heeft de premier vanaf het begin een akkoord gewild. De negatieve gevolgen voor het Britse bedrijfsleven, de landbouw en ’s lands imago zijn simpelweg te groot. Bovendien kijkt hij met een oog naar het noorden van het land, waar de roep om onafhankelijkheid aanzwelt. Een No Deal zal het voortbestaan van het Verenigd Koninkrijk nog onzekerder maken. Johnson probeert nu een manier te vinden om een deal te verkopen aan zijn sceptische achterban. De premier kan na Cummings’ vertrek natuurlijk niet al te snel akkoord gaan.

Waarover wordt nu nog steeds gevochten?

Op bezoek in Londen, waar vorige week een onderhandelingsronde plaatsvond, liet EU-onderhandelaar Michel Barnier geen twijfel bestaan over het voornaamste strijdpunt. De statige Fransman liet zich fotograferen terwijl hij tuurt over nagenoeg verlaten sportvelden. “Went looking for level playing fields”,  schreef hij onder de foto die hij aan zijn volgelingen tweette. Hoewel de zeeslag om Britse vis de meeste aandacht krijgt, is het verlangen van de Europese Unie dat de Britten zich met het oog op eerlijke concurrentie ook na brexit aan Brusselse regels houden de voornaamste hindernis. De Britten willen per se worden erkend als een onafhankelijke, soevereine natie.

Wanneer wordt er een doorbraak verwacht?

Hoewel hij in het weekeinde nog somber was, heeft Frost zijn zelf-isolerende baas in Downing Street laten weten dat er begin volgende week mogelijk al een deal op tafel ligt. Beide kampen moeten toegeven, de Britten op gebied van het gelijke speelveld, de Europeanen op visvangst. Het akkoord zal waarschijnlijk geen alomvattend handelsakkoord zijn, maar een kernovereenkomst die slechts goedkeuring vereist van de Europese Raad, het Europees Parlement en het Britse Lagerhuis. Zo’n provisorische deal is vrijwel onvermijdelijk omdat er geen tijd meer is om een akkoord door alle nationale parlementen te loodsen.

Is nieuw uitstel mogelijk?

Op papier is uitstel altijd mogelijk en aan Brussel zal het niet liggen. Voor Johnson is uitstel absoluut niet te verkopen, hooguit een technische uitstel van enkele weken. Vanaf 1 januari zal en moet het Verenigd Koninkrijk de Europese Unie hebben verlaten. Met spanning zal naar die datum vooral in Noord-Ierland worden uitgekeken. Is er een deal, dan is de grens geen echt probleem meer. Is er geen deal, dan zullen er flinke problemen ontstaan langs de 449 kilometer lange grens met Ierland, en de Europese Unie.