Hoe de lockdown problematisch alcohol- en drugsgebruik in de hand werkt

Voor de Druglijn was oktober een uitzonderlijk drukke maand. Nooit eerder kreeg de dienst zoveel oproepen te verwerken. Naar een oorzaak is het niet ver zoeken, klinkt het bij Katleen Peleman, directeur van het Vlaams expertisecentrum Alcohol en andere Drugs. De ingrepen die de epidemie moeten bedwingen, werken problematisch drankgebruik in de hand. “Precieze cijfers zijn er niet, maar alle tendensen wijzen in dezelfde richting: mensen die gevoelig zijn voor alcohol en verslaving, hebben het heel moeilijk nu.”

Dat beaamt Frieda Matthys, verbonden aan de psychiatrische afdeling van het UZ Brussel. “Uit ons onderzoek blijkt dat er vooral een toename is bij mensen die al gewoon waren om thuis te drinken. Wie nog niet dronk of geen drugs gebruikte, is nu niet plots gestart. Voor wie het wel al deed, ligt de weg open.”

De stijging in problematisch alcohol- en drugsgebruik is volgens Peleman vooral bij hoogopgeleiden goed merkbaar: zij hebben er de financiële middelen voor. In het Adviespunt Verslaving in Antwerpen ziet teamleider Kristof Bryssinck ook een duidelijke stijging onder hoogopgeleide vrouwen. 

“Voor corona was ongeveer 30 procent van onze oproepen alcoholgerelateerd. Nu is dat de helft”, zegt Bryssinck. Ook geneesmiddelen en cocaïne behoren tot de grootste probleemcategorieën, klinkt het.

De verklaringen zijn legio. Voor wie alleen woont, valt de sociale controle weg. Door het telewerk moeten mensen zich geen zorgen maken over dronken op het werk verschijnen. Anderen drinken dan weer meer omdat ze niet op café kunnen gaan. Veel mensen kampen met angst, stress of onzekerheid, en zoeken verstrooiing in alcohol.

Door de coronamaatregelen zijn ook AA-bijeenkomsten of groepstherapie in heel wat gevallen onderbroken. “Alternatieven via Zoom of Teams bieden niet dezelfde steun of het gevoel van veiligheid”, weet Matthys. Zij vreest dat de gevolgen voor de volksgezondheid pas veel later goed duidelijk zullen worden.

Sneller hulp vragen

Toch is er ook goed nieuws, benadrukt het Adviespunt Verslaving. Zij zien heel wat mensen sneller dan vroeger om hulp vragen. Ten dele is dat ook het gevolg van de coronamaatregelen: bij koppels die de hele tijd samen thuis zijn, valt het nu meer op als een partner te veel drinkt. Bryssinck: “Mensen komen sneller naar ons, voor het heel problematisch is. Dat betekent dat we hen met relatief korte trajecten weer op de rails kunnen krijgen.”

Om die reden maakt de stad Antwerpen 238.000 euro vrij om de laagdrempelige hulpverlening uit te bouwen. Daarmee moet het Adviespunt continu bereikbaar zijn en wordt het aanbod aan korte begeleidingstrajecten uitgebouwd. Het budget moet ook dienen om twintig psychologen uit de eerstelijnszorg bij te scholen.

“Mensen met alcohol- of drugsproblemen komen vaak eerst bij hen terecht, dus zij moeten meteen de juiste zorg kunnen bieden”, zegt Antwerps schepen Tom Meeuws (sp.a). “We moeten erkennen dat de lockdown bij sommigen leidt tot meer alcoholgebruik. En dat is trouwens ook een trigger voor andere problemen, zoals intrafamiliaal geweld.”