VN-baas: "In 2021 wereldwijd front voor CO₂-neutrale toekomst smeden want voor gebroken planeet bestaat geen vaccin"
De secretaris-generaal van de Verenigde Naties, Antonio Guterres, heeft een krachtige "State of the Planet Speech" gehouden over de toestand van onze planeet: ja, de toestand is ernstig, maar dat komt omdat we als mens eigenlijk een oorlog aan het voeren zijn tegen de natuur. Het moet anders en beter: 2021 kan hét jaar worden om een kwantumsprong te maken naar een koolstofneutrale toekomst, zegt hij. En we moeten weer vrede sluiten met de natuur. "De deur staat open, de oplossingen zijn voorhanden. Nu moeten we het doen, samen."
Antonio Guterres was uitgenodigd door de Columbia University in New York voor zijn belangrijke toespraak. Hij begon heel scherp: door toedoen van de mens gaat het helemaal niet goed met onze planeet, zei hij: "De mens voert een oorlog tegen de natuur. Dit leidt tot onze eigen ondergang. De natuur slaat altijd terug, en ze doet dat met steeds meer kracht en furie. De biodiversiteit stort in elkaar. Een miljoen diersoorten zijn bedreigd met uitsterven. Ecosystemen verdwijnen voor onze ogen." Kortom: de aarde leeft in een "gebroken toestand".
Hij eindigde zijn dramatische aanloop met een link naar de huidige pandemie: "Lucht- en watervervuiling zijn elk jaar verantwoordelijk voor de dood van 9 miljoen mensen, dat is meer dan zes keer de huidige tol van de pandemie. "
"Maar intussen dringen mensen steeds verder binnen in dierlijke habitats en verstoren ze ongerepte gebieden, waardoor nog meer virussen kunnen overspringen van dier op mens. Laten we niet vergeten dat 75 procent van nieuwe infectieziektes bij de mens van dieren komen."
Zo kwam Guterres tot zijn eerste conclusie: "Opnieuw vrede sluiten met de natuur is de grote taak van deze eeuw. Het moet een echte topprioriteit worden voor iedereen, overal." Hij verwees naar de kansen op dat gebied in het modelleren van een nieuwe maatschappij na de coronapandemie, en met o.a. ook de uitgestelde conferentie over biodiversiteit in Kunming, China, volgend jaar.
"Er is een vaccin op komst voor corona, maar er bestaat geen vaccin voor de planeet. Er is een reddingsoperatie nodig voor de natuur", vergeleek Guterres. Maar die zullen we zelf moeten opzetten met z'n allen.
Opnieuw vrede sluiten met de natuur is dé taak van deze eeuw. Het moet een topprioriteit worden. Voor de planeet is er geen vaccin
Bekijk hier wat Guterres zei over de toestand van onze planeet:
Gisteren nog was er goed klimaatnieuws: nieuwe berekeningen voor de opwarming van onze planeet tegen 2100 zouden uitkomen op 2,1 graden extra, met de belofte van China van klimaatneutraal te worden tegen 2060 bijgerekend.
Da's al heel wat beter dan de apocalyptische 3, 4 of zelfs 5 graden extra waarvoor gevreesd werd, en ook de VS, Japan, Zuid-Korea, Canada en andere landen hebben zich al geëngageerd voor een netto-nuluitstoot (van broeikasgassen die de aarde doen opwarmen) tegen 2050.
Maar de verrekende beloftes gaan allemaal over de langere termijn, richting 2050 of 2060, en Guterres benadrukte dat het ook op korte termijn heel snel moet veranderen, tussen dit en 2030. "Eigenlijk zouden we de eerste 10 jaar elk jaar 6 procent minder fossiele brandstoffen moeten gebruiken," zegt hij.
Iedereen moet mee: niet enkel landen en steden, maar financiële instellingen, investeerders en wij als consument
Maar de internationale dynamiek is er weldegelijk. Nu heel wat meer landen zich hebben uitgesproken om klimaatneutraal te worden, wil hij met de VN dat momentum vasthouden. "Begin 2021 (eens Biden president van de VS is, red.) zullen de landen die zich ambitieus hebben uitgesproken over klimaatneutraliteit 65 procent vertegenwoordigen van de wereldwijde CO₂-uitstoot en ruim 70 procent van de wereldwijde economische activiteit." Dat biedt dus kansen.
We moeten dit momentum omzetten in een beweging, zei Guterres: "Het centrale doel voor de VN voor 2021 is om een wereldwijde coalitie voor een koolstofneutrale wereld * te bouwen. 2021 kan daar een sleuteljaar voor zijn, het jaar om een kwantumsprong te maken. Elk land, elke stad, financiële instelling of bedrijf moet plannen maken voor die transitie. "
En dat begint nu, zei Guterres: om er te komen, moeten we tegen 2030 de wereldwijde uitstoot met 45 procent verminderen tegenover 2010. En iedereen moet daarvoor dus zijn steentje bijdragen, ook consumenten, producenten en investeerders. Guterres voert dus de druk verder op om van de belangrijke klimaatconferentie in Glasgow in november 2021 een heel succesvolle te maken.
"Rusland en India meekrijgen"
In een online vraaggesprek met studenten na zijn speech, vertelde Guterres dat hij voor die wereldwijde coalitie bijvoorbeeld nog landen als Rusland, India en Turkije mee aan boord zou willen. Hij is hoopvol: "Het verandert snel, ook bij de bedrijven en de banken."
Eerder had de toekomstige klimaatgezant voor de Verenigde Staten, John Kerry, ook al duidelijk gezegd dat de ambities tegen de COP26 in Glasgow fel omhoog mogen worden geschroefd.
Bekijk hier wat Guterres zegt over de uitdaging van 2021: "Een wereldwijd koolstofneutraal front opzetten":
De deur staat open, de oplossingen zijn er. Nu moeten we het doen, samen en solidair
Naast de zetten van klimaatdoelen, komt het er dus op aan om het hele financiële systeem mee te krijgen in die overgang naar een ander soort wereld, een zonder fossiele brandstoffen zoals steenkool, olie enz.
Tegelijk zal de klimaatverandering zich sowieso nog doorzetten de komende decennia, en moeten we ons daar beter tegen wapenen.
Guterres besloot met een oproep: corona heeft ons doen nadenken, zegt hij, en biedt kansen om een nieuwe start te maken: "COVID en het klimaat hebben ons op een kruispunt gebracht. We kunnen niet teruggaan naar de oude normaal van ongelijkheid, onrecht en ongebreidelde dominantie over de aarde. We moeten nu een ander pad bewandelen. De deur staat open, de oplossingen zijn er. Nu moeten we het doen, samen. De mensheid is solidariteit. Soldariteit is overleven. Dat is de les van 2020, laten we eruit leren."
(*) Guterres had het in zijn speech steevast over een koolstofneutrale wereld of maatschappij: dat betekent dat er netto een nul-uitstoot moet zijn van CO₂, het belangrijkste broeikasgas. Er wordt daarvoor o.a. ook gerekend op technieken om CO₂ actief uit de lucht te halen, om te kunnen compenseren wat er eventueel nog wordt uitgestoten. Naast koolstof zijn er uiteraard nog andere broeikasgassen zoals methaan of lachgas. Als die broeikasgassen niet meer toenemen, kan de klimaatopwarming op langere termijn uitdoven.
Bekijk hier de integrale toespraak van VN-secretaris-generaal Antonio Guterres voor het World Leaders' Forum:
