De Europese leiders zijn het vrijdagochtend na een lange onderhandelingsnacht eens geraakt over meer ambitieuze klimaatdoelstellingen. Ze willen de uitstoot van broeikasgassen met minstens 55 procent verminderen tegen 2030.

“Europa is de leider in de strijd tegen klimaatverandering”, twitterde de Europese Raadsvoorzitter Charles Michel vrijdagochtend. De staatshoofden en regeringsleiders van de 27 lidstaten hebben “een ambitieus voorstel voor een nieuwe klimaatdoelstelling” aangenomen, liet ook Commissievoorzitter Ursula von der Leyen weten op Twitter.

(lees verder onder de tweets)

Klimaatneutraal tegen 2050

De leiders besloten om de uitstoot van broeikasgassen tegen het einde van het decennium met minstens 55 procent te verminderen in vergelijking met het referentiejaar 1990. Momenteel lag de lat voor 2030 op 40 procent minder uitstoot, maar de EU moest haar tussentijdse doelstellingen optillen om tegen 2050 het eerste klimaatneutrale continent ter wereld te worden.

Achter de doelstelling gaan enorme investeringen en economische transities schuil. Dat de discussie onder de Europese leiders zo lang aansleepte, heeft dan ook alles te maken met de verdeling van de lasten en het kostenplaatje. Polen met name, dat een grote kolenindustrie heeft, lag volgens diplomaten nog urenlang dwars omdat het land meer financiële toezeggingen wou, meer bepaald uit het Moderniseringsfonds dat gevoed wordt met opbrengsten van de emissiehandel en de transitie in oostelijke lidstaten moet ondersteunen.

“Kans voor ons land”

De eerdere deblokkering van de meerjarenbegroting en het coronaherstelfonds kon daarbij al smeermiddel dienen. Minstens 30 procent van de uitgaven uit dat pakket van 1.800 miljard euro moet ten dienste staan van klimaatdoelstellingen. De coronacrisis en de extra kredieten bieden volgens de leiders een kans om de transformatie en modernisering van de economieën te versnellen en een concurrentieel voordeel te halen.

“Dit is ook een economische en technologische revolutie”, zo begroette premier Alexander De Croo (Open VLD) het akkoord. De eerste minister ziet de Europese klimaatagenda als een kans “voor ons land om aan de kop van het peloton te staan” wanneer het gaat om de transitie naar een duurzaam economisch model. “We gaan de wereld niet redden, maar onze technologie kan wel helpen”, meent De Croo.

België had er tijdens de discussies op aangedrongen dat bij het bepalen van de klimaatinspanning per lidstaat niet enkel rekening zou worden gehouden met het bruto binnenlands product, maar ook met de kostenefficiëntie van de klimaatinspanningen. België wou ook dat internationale flexibiliteit mogelijk blijft.

Lidstaten voldoende betrekken”

In het akkoord staat dat de Commissie bij de concrete uitwerking van de plannen rekening moet houden met de specifieke nationale omstandigheden en het potentieel van elk land om de uitstoot te verminderen. “De Commissie zal de lidstaten voldoende betrekken, zodat we kunnen uitleggen op welke domeinen we al veel gedaan hebben en waar er nog marge is”, beklemtoonde De Croo, die de goede verstandhouding met Nederland en de Scandinavische landen in de onderhandelingen onderstreepte.

Het akkoord vrijwaart ook het recht van de lidstaten om hun eigen energiemix te bepalen en die technologieën te kiezen die hen in staat stellen om de meest vervuilende fossiele brandstoffen te vervangen en de doelstelling voor 2030 te bereiken, “inclusief overgangstechnologieën zoals gas”. De leiders vragen de Commissie ook om rekening te houden met “bezorgdheden” over “de verdeling van de inspanningen, billijkheid en kostenefficiëntie”. Ze willen daarbij ook nauw betrokken blijven.

Concrete wetten

Er ligt voor de Commissie het komende jaar nu een pak werk op de plank om de klimaatambities te vertalen in concrete wetgeving. De doelstelling voor 2030 wordt ingeschreven in de bindende klimaatwet, het systeem voor de handel in uitstootrechten wordt hervormd, de lastenverdeling onder de lidstaten in sectoren als transport, landbouw en gebouwen moet herbekeken worden en er komt een koolstoftaks aan de buitengrenzen om de Europese concurrentiekracht te beschermen.

Over die voorstellen moeten vervolgens onderhandelingen opgestart worden tussen de lidstaten en met het Europees Parlement, dat een uitstootreductie van 60 procent bepleitte. Dat belooft nog een hele dobber te worden, maar in afwachting kan Ursula von der Leyen zaterdag de sterkere Europese ambities in de verf zetten op de wereldbühne tijdens een VN-klimaattop naar aanleiding van de vijfde verjaardag van het verdrag van Parijs.