Paul De Grauwe over ‘zijn’ VK: ‘Twee weken geleden was er hier echte euforie. Vandaag is de sfeer helemaal omgeslagen’

U woont in Folkestone, dicht bij Dover. Hebt u iets gemerkt van de chaos?

“We zijn net op tijd terug in België geraakt.” (lacht)

Is wat we vandaag zien, de ellenlange files en de gebrekkige bevoorrading, een voorproefje van wat ons wacht bij een harde brexit in januari?

“Dat is volgens mij niet echt een faire vergelijking. De situatie is nu erg overtrokken omdat de grenzen gesloten zijn. Dat is niet wat er bij een harde brexit staat te gebeuren. Zelfs als er geen akkoord is met de Europese Unie, zullen de Britten zich in de eerste periode erg flexibel opstellen en weinig controles uitvoeren. Gewoon al omdat ze dat niet aankunnen. In de omgekeerde richting kan het wel anders zijn. Maar de trafiek zal blijven bestaan, terwijl nu alles geblokkeerd is.”

De reflex om de grenzen dicht te gooien is vanuit gezondheidsstandpunt misschien wel correct, maar de impact voor het Verenigd Koninkrijk is toch gigantisch?

“Zo’n besluit mag je niet lichtzinnig nemen. De kans is groot dat het tot grote tekorten komt in de winkels. Als je in het VK naar de winkel gaat, zijn de meeste groenten of fruit afkomstig van het Europese continent. Het ongenoegen bij de mensen neemt dan ook toe. Het geklungel van de overheid is onvoorstelbaar. Boris Johnson, die altijd met sterk taalgebruik van alles belooft, moet steeds weer op zijn beloftes terugkomen. Hij heeft veel van zijn krediet verloren intussen.”

Europa is ook wel weer een toonbeeld van verspreide slagorde, met elke lidstaat die op zijn eigen manier maatregelen neemt.

“Dat is typisch op crisismomenten. Het is spijtig, maar bijna onvermijdelijk. In crisissituaties brokkelt eensgezindheid snel af. Elk land wil zijn eigen lokale belangen eerst veiligstellen. Dat zag je zelfs in de Verenigde Staten, waar de reacties op corona ook pure chaos waren. In New York mochten mensen uit andere staten plots niet meer binnen. Elke staat had zijn eigen regels. En dat is dan nog één land, met één federale staat.”

De economie wordt hard geraakt. Het Verenigd Koninkrijk stevent af op een overheidstekort van 241 miljard pond, zo’n 265 miljard euro. Hoe problematisch is dat?

“De toename van het overheidstekort in het Verenigd Koninkrijk is enorm hoog, maar dat is in veel andere landen in de eurozone ook zo. Vanuit dat standpunt is de situatie budgettair niet erger dan bij ons. Bovendien heb je in het Verenigd Koninkrijk de Bank of England, die de Britse overheid onvoorwaardelijk steunt als dat nodig is. Bij ons is de afstand tussen de Europese Centrale Bank (ECB) en de nationale overheden groter. De pandemie is een tijdelijk fenomeen. Dat is het verschil met de brexit, die heeft een blijvende negatieve impact op de economie.” 

De brexitonderhandelingen slepen zich voort. De Europese Unie verwierp zonet een nieuw voorstel over de visserijrechten. Dat werd een wanhoopspoging genoemd.

“Het weerspiegelt de polarisering die aan de gang is in het Verenigd Koninkrijk. De harde lijn binnen de Conservatieve partij ziet niets liever gebeuren dan dat er geen akkoord komt. De oppositiepartij Labour is bereid voor een akkoord te stemmen in het parlement. Boris Johnson kan technisch gezien dus toegevingen doen, met de steun van Labour. Maar hij kan het zich politiek niet permitteren, omdat hij dan binnen de Conservatieven de steun van de hardliners verliest.”

Een recente opiniepeiling in The Economist gaf aan dat de brexiteers vandaag in de minderheid zijn. Kan dat nog een impact hebben?

“Ik heb die peiling ook gezien. Maar, eerlijk, ik denk niet dat dat nog meespeelt. Je kunt dit niet meer terugdraaien. Het is puur politiek geworden, wat de bevolking er vandaag ook over mag denken.”

Die mening zal zich dus niet politiek vertalen?

“Boris Johnson probeert wellicht tot een akkoord te komen om de schade te beperken. Maar hij is dusdanig in de hoek gedrumd door de extreme fractie in zijn eigen partij dat hij er niet uitgeraakt. Vergeet niet dat Margaret Thatcher destijds is moeten aftreden omdat er in haar eigen partij zoveel oppositie bestond. Het was een putsch binnen haar partij die haar het premierschap heeft gekost.”

Hoe is de sfeer nu in het Verenigd Koninkrijk? Wordt het een kerst in mineur?

“Er hangt een zware schaduw over de Britten. Een tweetal weken geleden was er hier echte euforie bij de goedkeuring van het vaccin van Pfizer, zowel bij de burgers en de politiek als op de financiële markten. Je kon haast de smaak van overwinning proeven. Vandaag is de sfeer helemaal omgeslagen. Het helpt niet dat Johnson zwoer dat er er met Kerstmis geen strenge restricties zouden komen en daar 48 uur later op moest terugkomen. Gedwongen door de omstandigheden weliswaar, maar het is dom om dergelijke grote verklaringen af te leggen in deze onzekere tijden. En dat doet hij voortdurend.”