Terwijl de president-elect “So help me God” prevelt met één hand op de Bijbel zal de ‘aangewezen overlever’ de hele plechtigheid volgen op televisie. Voor elke groot evenement waar de president, de vicepresident en de regering bij elkaar op één plek zijn wordt er een ‘designated survivor’ overgebracht naar een geheime, beveiligde locatie.

In geval van een ramp, aanslag of nucleaire aanval moet hij alle presidentiële taken op zich nemen en de continuïteit van het bestuur garanderen. Hij staat er echter niet helemaal alleen voor. Vandaag de dag wordt er ook een ‘designated staffer’ aangeduid die de kersverse president moet bijstaan, als het zover komt.

Doodse ernst

De 'designated survivor' heeft nog nooit plaats moeten nemen in The Oval Office maar het is wel doodse ernst. Zo wordt hij altijd vergezeld door een medewerker die de zogenaamde “nuclear football” draagt. Volgens Bill Guley, voormalig topman van de militaire administratie van het Witte Huis, zitten er in de ‘voetbal’ vier dingen: “Het zogenaamde Black Book met vergeldingsmaatregelen (in geval van een aanval), een boekje met alle veilige geheime onderduikadressen voor de president, een kaart met de nucleaire codes en een mapje met acht à tien bladen papier die de procedures voor het ‘Emergency Alert System’ beschrijven.”

Koude traditie kreeg nieuw leven na 9/11

De traditie ontstond in volle Koude Oorlog toen een nucleaire aanval wel degelijk tot de mogelijkheden behoorde. Eens die bekoeld raakte verwaterde de rol, vaak ging de 'designated survivor' gewoon gezellig eten of op bezoek bij familie. Na de aanslagen van 11 september werd de rol nieuw leven ingeblazen. Nu wordt hij ondergebracht naar een beveiligde geheime locatie ver van Washington DC.

Die locaties, vaak geheime militaire basissen, zouden niet eens zo slecht zijn. Zo beschrijft Alex Vogel in een column voor de Washington Post hoe hij ooit, tijdens de Bush-jaren, ‘designated staffer’ is geweest. In het holst van de nacht werd hij per helikopter overgebracht naar een geheime locatie. De piloten gingen zelfs zo ver dat ze alle boordlichten doofden en navigeerden met nachtkijkers. Ook vliegen ze gevaarlijk laag tegen de grond, aldus Vogel.

“We kregen een korte rondleiding van onze nieuwe thuis in geval van catastrofe. Het stelde me gerust om zien dat er genoeg toiletpapier was voor de nucleaire halveringstijd, al moesten we in stapelbedden slapen. Vervolgens werden we naar een mooie eetkamer gebracht, al had deze wat dikkere deuren.” Ook het eten zou er niet eens zo slecht zijn. “Ze willen duidelijk niet dat we met een lege de maag de wereld moeten heropbouwen na de Armageddon - we kregen steaks en kreeft.”

Hoe word je de 'designated survivor'?

Er wordt één à twee keer per jaar beroep gedaan op zo’n 'designated survivor'. Meestal is dat tijdens inauguraties of tijdens de State of the Union.

Het is steeds de zittend president die hem of haar aanduidt. Het zal dus Obama zijn die kiest wie de volgende president van de VS wordt als er een bom zou vallen op Capitol Hill tijdens de inauguratie.

Die survivor moet echter aan een paar voorwaarden voldoen. Hij moet minstens 35 jaar oud zijn en minstens veertien jaar in de VS hebben gewoond. De uitverkorene krijgt de boodschap van de stafchef van het Witte Huis enkele weken voor het event en start dan een geheime training.

Amerika-kenner Victor Vlam vertelde aan de NOS dat het meestal iemand is “die de Amerikanen volstrekt niet kennen”. Dat komt omdat bekendere ministers vaak in beeld komen tijdens de State of the Union. “Als je niet aanwezig bent (als minister red.) wordt jouw terrein waarschijnlijk niet aangehaald. Dan ben je per definitie minder belangrijk.”

Wie op vrijdag de ‘designated survivor' zal zijn is nog niet bekend, vaak wordt dat de dag van het event pas bekendgemaakt aan het grote publiek. De laatste was Jeh Johnson, de minister van Binnenlandse Veiligheid. Tijdens Obama’s laatste State of the Union keek hij naar de speech op televisie op een geheime locatie. Of hij die dag ook kreeft en steaks te eten kreeg, is niet geweten.