Immense ijsberg valt in stukken uit elkaar en deelt enkel schampschot uit aan Zuidpool-eiland met pinguïns. Maar het gevaar is nog niet geweken

A68, een enorme ijsberg van zo’n 6.000 vierkante kilometer groot, brak in 2017 los van de Larsen C-ijsplaat, die vastzit aan het Antarctisch schiereiland. Eerst bleef de grootste ijsberg ter wereld op zijn plek dobberen, maar begin 2019 koos hij voor het ruime sop. De enorme schots raakte op drift en bewoog gestaag naar het noorden, weg van het Witte Continent. 

Onderweg kromp A68 een beetje, verloor hij stukken ijs. Het grootste stuk, dat de naam A-68A kreeg, zette als exemplaar van nog altijd liefst 4.000 vierkante meter verder koers. Als één gigantisch wit vlak, vele miljoenen kilo’s zwaar, dreef de ijsberg verder en verder.

Enkele weken geleden ontstond er bezorgdheid. De bevroren reus stevende recht op South Georgia af, een afgelegen eiland in het zuiden van de Atlantische Oceaan en de woonplaats van duizenden pinguïns. Het leek op een ecologische ramp te zullen uitdraaien. 

Bij een botsing zou de enorm rijke en belangrijke voedingsbodem rondom het eiland - één van ‘s werelds meest belangrijke ecosystemen - kunnen vernield worden, met grote gevolgen voor al het leven in de omgeving dat ervan afhankelijk is. Daarnaast zou de ijsberg middels blokkade de hongerdood betekenen voor duizenden pinguïns op het eiland.

Gelukkig liep het anders af. Recente beelden toonden hoe A-68A vorige week stilletjesaan uit elkaar begon te breken en weg van het continentaal plat rond South Georgia begon te drijven.

De ijsberg maakte door de natuurlijke zeestroming rond het eiland op een bepaald moment zelfs een heel scherp manoeuvre. Net op tijd. “Vergelijk het met een handrembocht in een James Bond-film, een bocht van bijna 180 graden met een uitwijkend achterstuk”, schetst glacioloog Stef Lhermitte van TU Delft in een reactie aan VRT NWS. 

Geheel zonder brokken verliep die handrembocht niet: tijdens de beweging botste een stuk schots kapot tegen de ondiepe zeebodem ten zuiden van het eiland. Een ‘schampschot’ met een stuk afgebroken ijs van een slordige 140 vierkante kilometer groot. “Dit zal ongetwijfeld veel schade veroorzaakt hebben, maar de grote botsing is vermeden”, vat Lhermitte samen. De afgebroken achterbumper is ongeveer even groot als de Spaanse stad Sevilla en daarmee groot genoeg om nu met een eigen naam door het leven te gaan: ijsberg A-68D. 

Een paar dagen later kwamen er nog eens twee aanzienlijke stukken los van ‘moeder-ijsberg’ A-68A. Die schotsen werden A-68E en A-68F gedoopt. De oorspronkelijke reus, die is intussen herleid tot een ‘reusje’ van zo’n 2.600 vierkante kilometer.

Gevaar geweken? Niet helemaal. Een geluk is dat A-68D bij de klap niet is blijven vasthaken op het continentaal plat voor het eiland. De ijsmassa is nu op drift in de zeestromingen rond South Georgia. Ook de andere stukken zitten nog in die stromingen in de buurt.

Wetenschappers zijn bezorgd dat de ijsschotsen alsnog vast kunnen komen te zitten aan het eiland en er zo schade kunnen aanrichten. De situatie is ook nog iets complexer geworden voor de onderzoekers. Ze moeten de verschillende ijsbergen nu apart zien te tracken en apart monitoren wat hun eventuele impact wordt op de rijke en unieke biodiversiteit aan het eiland. 

Satellieten zullen de voortgang van de ijsbergen volgen terwijl ze het ondiepe continentaal plat van het Zuidpool-eiland passeren. Er zijn een aantal locaties waar grote ijsblokken kunnen blijven steken. Nagelbijten dus. De hoop is dat de gereduceerde bergen met de hulp van stromingen uiteindelijk wegdrijven van South Georgia en op weg gaan naar warmere wateren, waar ze op hun beurt in steeds kleinere stukken zullen breken.