In 2020 haalde Europa voor het eerst meer energie uit hernieuwbare bronnen dan uit fossiele brandstoffen

Deze mijlpaal werd vastgelegd in het nieuwe rapport van Ember en Agora Energiewende, waarin jaarlijks een momentopname van de Europese elektriciteitssector wordt gemaakt. In 2020 steeg het aandeel van zonne- en windenergie, waterkracht en biomassa naar 38%. Daarmee staken de hernieuwbare bronnen voor het eerst de fossiele brandstoffen voorbij. Al ging het om een fotofinish, want die laatste namen het afgelopen jaar 37% van de elektriciteitsvraag voor hun rekening. Ondanks deze nek-aan-nekrace gaat de EU de goede kant op. De koolstofintensiteit is sinds 2015 gedaald van 317 gram CO2 per kilowattuur naar 226. Daarmee is de Europese elektriciteitsproductie voor 29% schoner gemaakt.

De ‘position switch’ die afgelopen jaar plaatsvond is voornamelijk te danken aan de snelle groei van zonne- en windenergie en daling in elektriciteitsverbruik door de coronapandemie. De combinatie van deze twee factoren zorgde voor een daling van 20% in het aandeel van steenkool. Europa loopt vooral op kop als het op windenergie aankomt en is ondertussen bijna goed voor een derde van het totale wereldwijde windvermogen. Vooral Nederland, Zweden en ook België hadden hierin de grootste bijdrage. In ons land werd er een stijging van 28% waargenomen. Hoewel zonne- en windenergie hun beste beste beentje hebben voorgezet, stagneerde de groei van biomassa en was er zelfs geen verandering te bekennen bij de waterkrachtproductie.

Maar ook de bijdrage van kernenergie nam een scherpe duik in 2020. Problemen in Frankrijk en België en de permanente sluiting van centrales in Zweden en Duitsland waren verantwoordelijk voor een daling van 10%, de grootste ooit sinds 1990. In België ging het om een afname van 20%. Deze trend heeft waarschijnlijk een rem gezet op de vermindering van de bijdrage van steenkool en aardgas. Zeker die laatste heeft nog steeds een groot aandeel in de elektriciteitsproductie van de EU, al werd ook hier een lichte daling van 4% waargenomen.

Maar hoewel de inspanningen stilaan zichtbaar worden, is de weg naar het behalen van de ambitieuze Green Deal-doelstellingen nog lang. Om hierin te slagen zou de groei van zonne- en windenergie nog eens moeten verdrievoudigen in de volgende negen jaar. Want het zal niet enkel steenkool definitief moeten doen verdwijnen, maar ook moeten compenseren voor de afbouw van gas- en kerncentrales en de vraag naar elektriciteit door technologische innovaties zoals elektrische wagens moeten toenemen. Op dit moment geven berekeningen aan dat de huidige beleidsmaatregelen binnen de EU enkel zullen zorgen voor een toename van 72 TWh per jaar, terwijl 100 nodig is.