‘Sta me toe ten zeerste verwonderd te zijn over zowel de inhoud, de vorm als de timing van uw reactie.’ Zo begint de brief die NMBS-ceo Sophie Dutordoir eergisteren verzond aan minister van Mobiliteit Georges Gilkinet (Ecolo). Die had diezelfde dag het spoorbedrijf teruggefloten in zijn beslissing om de loketten in 44 stations te sluiten. Gilkinet schreef dat hij die beslissing ‘afkeurt’ en vroeg de NMBS om haar op vier punten ‘recht te zetten’, zodat in elk treinstation ‘menselijke aanwezigheid’ verzekerd zou zijn.

Volgens Dutordoir was Gilkinet nochtans al sinds 7 oktober op de hoogte van de plannen van de NMBS. ‘Daarna hadden wij ter zake verschillende gedachtewisselingen waarbij het dossier gedetailleerd werd toegelicht, onder meer met opgave van alle betrokken stations’, schrijft Dutordoir in haar brief, die De Standaard kon inkijken. Ze geeft een overzicht van vier momenten waarop NMBS de minister inlichtte.

‘Politieke redenen’

‘Verder wisselden we uit over de productiviteitsinspanningen, waarna u concludeerde dat dit dossier ongetwijfeld parlementaire vragen met zich zou brengen. Op geen enkel moment gaf u of uw kabinet enig teken van bezwaar.’ Tot vrijdagavond, 29 januari. Toen vroeg Gilkinet de NMBS plots om de beslissing over de loketten on hold te zetten. ‘Dit - zoals u het heeft verwoord - om politieke redenen’, schrijft Dutordoir.

Vanuit verschillende hoeken is te horen dat die ‘politieke redenen’ druk uit de rangen van zijn eigen partij zou zijn. ‘Helemaal aan einde van de rit hebt u uw karretje gekeerd’, zei N-VA-Kamerlid Tomas Roggeman tegen minister Gilkinet in de Kamer. ‘Toen bleek dat er onder de 23 geviseerde loketten in Wallonië, 11 gelegen zijn in Henegouwen, de thuisbasis van uw partijvoorzitter mijnheer Jean-Marc Nollet. Om puur partijpolitieke redenen hebt u uw gegeven woord aan de NMBS publiek verbroken. U hebt hen een mes in de rug gestoken.’

Het kabinet van minister Gilkinet ontkent dat. Volgens de minister heeft hij in het overleg met het spoorbedrijf, in tegenstelling tot wat Dutordoir schrijft, meermaals bedenkingen geuit bij de sluiting van de loketten. ‘Ik heb vragen gesteld bij de impact van die beslissing op de meest zwakke reizigers’, zei hij in de Kamer.

Publieke terugfluiting

Na de vraag van vrijdag om de beslissing on hold te zetten, volgde zondag nog een overleg tussen de minister en de NMBS. ‘ Na een moeilijk begin, waarbij u herhaaldelijk allusie heeft gemaakt op het feit dat u zich verraden voelt (...), waren u en ik samen tot een expliciet akkoord gekomen met betrekking tot een duidelijk engagement vanwege NMBS rond de concrete invulling van een aantal begeleidende maatregelen.’

Toen de NMBS de beslissing over de loketten maandag publiek maakte, reageerde Gilkinet dat hij het spoorbedrijf ‘garanties’ had gevraagd, zonder de ingreep af te wijzen. Een dag later volgde de afkeuring via persbericht. ‘ln deze globale context vind ik uw nieuwe brief (...) aangevuld met een publieke terugfluiting, zowel qua inhoud, vorm als timing onbegrijpelijk’, zo besluit Dutordoir haar brief. ‘Dit onaangekondigd initiatief heeft bij mij een zware vertrouwensbreuk teweeggebracht.’

‘Te gek voor woorden'

Vanuit de Raad van Bestuur van de NMBS krijgt Dutordoir veel steun. ‘Wat zij doet met de loketten is een noodzakelijke ingreep’, zegt bestuurslid en voormalig ceo Marc Descheemaeker (N-VA). ‘Het is te gek voor woorden om loketten open te houden waar amper nog tickets verkocht worden. De digitalisering geeft ongeziene mogelijkheden. We moeten vooruit. Ik begrijp niet wat de minister bezielt om te doen wat hij doet.’

Dinsdag buigt de Raad van Bestuur zich over de vragen van minister Gilkinet, en zal ze bekijken welk gevolg daaraan wordt gegeven.

In de Kamer hadden parlementsleden het alvast over een ‘ongezonde situatie’. ‘Aan het begin van deze legislatuur, met veel plannen voor investeringen, is het nodig dat u en de ceo van de NMBS samen aan de kar trekken’, zei Jef Van den Bergh (CD&V). Gilkinet zei dat hij hoopt ‘de komende dagen en weken de dialoog met de NMBS te kunnen voortzetten, zo constructief mogelijk.’ Hij wees er nog op dat de beheersovereenkomst met het spoor, op basis waarvan hij moet werken, sinds 2008 niet meer is vernieuwd. ‘En dus moet ik af en toe risico’s nemen, en moet ik af en toe de Raad van Bestuur aanschrijven met de vraag om op beslissingen terug te komen.’