Somalische verkiezingen opnieuw uitgesteld: "De strijd tussen de clans is een gigantisch probleem"

Het Oost-Afrikaanse land Somalië is al decennialang in de greep van chaos en gewelddadige conflicten. Bovendien leiden extreme droogte en overstromingen tot natuurrampen waardoor miljoenen Somaliërs honger lijden. Volgens mensenrechtenorganisatie Human Rights Watch zijn er zo’n 2,6 miljoen vluchtelingen in eigen land. Het is een van de armste en meest kwetsbare landen in Afrika.

Maar Somalië kan niet aan de slag met deze problematieken omdat het wordt opgeslorpt door steeds terugkerende politieke conflicten, waardoor de presidents- en parlementsverkiezingen afgelopen zaterdag voor de tweede keer werden uitgesteld.

"Ik heb echt alles geprobeerd", zei president Mohamed Abdullahi Farmajo in het parlement. Hij wil voor een tweede termijn van vier jaar gaan. "Laten we ons niet belachelijk maken voor de internationale gemeenschap en laten we ons volk niet ontmoedigen". Toch is er volgens de president nog hoop en vraagt hij meer tijd aan het parlement. Door een resolutie van het parlement kon de president aanblijven, maar vandaag loopt zijn ambtstermijn af. Wat volgt is onduidelijk, al verzekert president Farmajo dat hij aan de macht blijft tot nieuwe verkiezingen plaatsvinden. 

Maar de presidentskandidaten van de oppositie roepen op om president Farmajo niet langer als leider van Somalië te herkennen. Ze willen een overgangsorgaan oprichten en vragen aan het leger om de president niet langer te gehoorzamen.

(Lees verder onder de foto)

"Al die verschillende clans zijn een gigantisch probleem, ze willen zo veel mogelijk macht naar zich toetrekken en niet tot compromissen komen", dat zegt een Somaliër die al meer dan 20 jaar in België woont, maar anoniem wil blijven omdat hij vreest voor repercussies op zijn familie in Somalië.

De verkiezingen zouden normaal in december plaatsvinden, maar gingen uiteindelijk niet door omdat twee regionale deelstaten weigerden deel te nemen. Ook nu blijven de regio's Jubbaland en Puntland dwarsliggen onder meer over de verkiezingsprocedures. 

Rechtstreekse verkiezingen waarbij je met één stem één persoon kiest, zijn in dit land -met zijn kluwen aan clans- niet aan de orde. Er worden "indirecte verkiezingen" gehouden, waarbij leiders van machtige clans, de senatoren en parlementsleden verkiezen. En die kiezen op hun beurt de president van Somalië. Toch wil men af van deze procedure, men had zich voorgenomen om deze verkiezingen al democratischer te laten verlopen, maar door de vele conflicten blijft het bij het oude systeem.

(Lees verder onder de foto)

Sommigen zien deze verkiezingen als een struikelblok naar de democratisering van Somalië, anderen zien het net als een bevestiging om de oude kiesstructuren te bewaren. Opposanten zien het dan weer als een manier van de huidige president om aan de macht te blijven. 

Wat vaststaat, is dat er opnieuw onzekere tijden aanbreken voor de Somalische bevolking. In de hoofdstad Mogadishu sporen posters de inwoners aan om de verschillende kandidaten te steunen, maar als er geen verkiezingen komen, rest er vooral frustratie.

Onzekerheid en frustratie zijn een ideale voedingsbodem voor de Somalische extremistische groep al-Shabaab. De islamitische rebellengroep die trouw gezworen heeft aan het terreurnetwerk Al Qaeda.

"Naast de clans is al-Shabaab een zeer groot probleem in het land. Ze willen steeds meer macht naar zich toetrekken en de sharia (de islamitische wet) invoeren, ze plegen de ene na de andere aanslag", aldus de Somaliër. Bovendien wil al-Shabaab mee in het bestuur", gaat de Somaliër verder. "Zo heeft al-Shabaab een wetsvoorstel ingediend, waarbij meisjes zouden mogen huwen vanaf hun negen jaar. De andere parlementsleden waren geschokt."

"De verkiezingen zouden een oplossing kunnen bieden voor het land, als de volgende premier de strijd met de terreurorganisatie al-Shabaab aangaat", gaat de Somaliër voort. "Veiligheid is het allerbelangrijkste goed en dat is er nu absoluut niet."

Al-Shabaab heeft al sinds 2008 voet aan de grond in Somalië. Het telt er een tienduizendtal strijders en runt hele delen van het platteland als een overheid. "De terreurorganisatie lokt jongeren onder valse voorwendsels, maar laat ze dan aanslagen plegen. Als ze niet gehoorzamen, doden ze de families van de jongeren", getuigt de Somaliër.

Vorige week pleegde al-Shabaab nog een aanslag in de hoofdstad Mogadishu waarbij minstens negen mensen om het leven kwamen, onder wie een voormalige minister van Defensie. Afgelopen weekend pleegde de terreurorganisatie een aanslag met een bermbom, waarbij een tiental agenten werden gedood. 

(Lees verder onder de video)

Bovendien heeft de voormalige Amerikaanse president Donald Trump de terugtrekking van ongeveer 700 militairen bevolen. "Deze troepen steunden de lokale veiligheidsdiensten tegen groeperingen, zoals al-Shabaab. De Somaliërs vrezen dat de terugtrekking zal leiden tot verdere instabiliteit in het land."

Naast de politieke impasse worstelt het land ook met extreme weersomstandigheden. Intense droogte en hevige overstromingen zullen meer voorkomen als gevolg van de klimaatverandering. Ook sprinkhanenplagen teisteren vaker het land. Hierdoor dreigt er nog meer voedselonzekerheid en verslechteren de levensomstandigheden van de Somaliërs.

De meerderheid van de Somaliërs zijn boeren en herders, ze worden hierdoor enorm zwaar getroffen. De vluchtelingenorganisatie van de VN meldt dat er meer dan 2,6 miljoen mensen in eigen land hierdoor op de vlucht zijn. 3,8 miljoen Somaliërs leven volgens de Human Rights Watch in voedselonzekerheid.

Ondanks de onzekere situatie heeft het land in de hoorn van Afrika al sinds 2000 elke vier jaar een vreedzame machtswisseling ondergaan. Over de huidige president is de Somaliër voorzichtig positief. "De president heeft Somalië wat stabieler gemaakt. De economie is verbeterd en hij heeft de banden met de internationale gemeenschap hersteld. Maar hij is ook beloftes niet nagekomen, zo zou hij al-Shabaab strenger aanpakken en dat heeft hij niet gedaan."

De Somalische president heeft alvast verzekerd aan de internationale gemeenschap dat hij "vrije, eerlijke en transparante verkiezingen" wil houden. Alleen wanneer die zullen plaatsvinden is nog onduidelijk.

Succesvolle verkiezingen zijn broodnodig zodat het land verder kan met de aanpak van urgente kwesties zoals de coronapandemie en hulp bieden aan de ontheemden. Het valt af te wachten hoe de politieke conflicten zich verder zullen ontplooien en Somalië in 2021 een stabielere toekomst tegemoet kan gaan.