Voor het eerst hebben separatisten de meerderheid in de regering van het Franse eiland Nieuw-Caledonië
Een jaar voor het derde en beslissende referendum over onafhankelijkheid krijgen de voorstanders daarvan de meerderheid in de regering van Nieuw-Caledonië, een Franse eilandengroep in de Stille Oceaan. Het hoofdeiland is een van de grootste uitvoerders van nikkel, belangrijk voor onder meer de inox-staalindustrie. Toch is het niet zeker dat Nieuw-Caledonië kiest voor onafhankelijkheid.
De lokale regering van het overzeese Franse gebiedsdeel was enkele weken geleden ten val gekomen na een dispuut over die nikkelmijnen. Nu is er een nieuwe regering en zes van de elf leden komen uit bewegingen die de onafhankelijkheid genegen zijn. Door onderlinge conflicten zijn ze er echter niet in geslaagd om een nieuwe voorzitter te benoemen en dat zet toch vragen bij de onafhankelijkheid.
Nieuw-Caledonië of Kanaky -zoals de inheemse bevolking het noemt- ligt in het westen van de Stille Oceaan, ten oosten van Australië. De bevolking is erg verdeeld tussen de Kanaken -inheemse Melanesiërs- en "Caldoches" of afstammelingen van blanke - veelal Franse - inwijkelingen.
Die Kanaken maken 41 procent van de bevolking uit en leven vooral in het noorden van het hoofdeiland. Zij zijn verwant aan inwoners van Papoea-Nieuw-Guinea, Vanuatu, de Salomonseilanden en Fiji. De meeste Kanaken voelen zich gediscrimineerd en hopen op onafhankelijkheid. De blanken zijn goed voor meer dan een kwart van de bevolking en willen Frans blijven. Zij leven vooral in het rijkere zuiden en hebben doorgaans politiek de meeste invloed. In de jaren 80 kwam het tot geweld tussen beide groepen, wat in 1998 werd bezworen door een compromis over onafhankelijkheid via drie referenda. Daarvan zijn er al twee voorbij: in 2018 stemde 56 procent tegen onafhankelijkheid, vorig jaar was dat 53 procent. Erg nipt dus.
Volgend jaar zou er een derde en beslissend referendum moeten komen. Net zoals bij de vorige referenda ligt de sleutel bij de derde bevolkingsgroep, een heterogene groep van ingeweken Aziaten (zoals Vietnamezen, Chinezen en Indonesiërs) en mensen uit Polynesië. De meesten daarvan zouden onafhankelijkheid niet genegen zijn. (Lees verder onder de foto).
Bekijk hier een reportage uit "Het Journaal" van 4 november 2018 over het toenmalige onafhankelijkheidsreferendum in Nieuw-Caledonië:
Grote producent van nikkel
Nieuw-Caledonië telt 300.000 inwoners. Het gebied is dan wel Frans, maar geniet een ruime autonomie. Parijs is enkel bevoegd voor Defensie, Buitenlandse Zaken, Justitie en Hoger Onderwijs. Het zelfbestuur verloopt echter stroef wegens de wrijvingen tussen Kanaken en blanken.
De kwestie is ook economisch en strategisch: Nieuw-Caledonië is met een marktaandeel van 25 procent een van de grootste uitvoerders van nikkel ter wereld. Nikkel is belangrijk voor de productie van roestvrij staal en andere metalen. Omgekeerd is een op de drie banen op het eiland gekoppeld aan die nikkelindustrie. Die doet het overigens slecht, want de drie grote nikkelfabrieken zitten in moeilijkheden, wat dus economisch grote gevolgen kan hebben.
Er is nog een andere factor: er zijn twijfels over de economische leefbaarheid van een onafhankelijk Nieuw-Caledonië/Kanaky en de regio vreest dat China bijvoorbeeld een grote invloed zou pogen te verwerven. Ook in de rest van de westelijke Stille Oceaan woedt nu al een "Koude Oorlog" tussen westerse machten zoals de VS, Australië en Frankrijk en China.
Nieuw-Caledonië maakt sinds 1853 deel uit van Frankrijk. Dat land heeft overigens nog een vrij grote aanwezigheid overal ter wereld. Het Franse overzeese gebied omvat de Antilleneilanden Guadeloupe, Martinique, Saint-Barth en de helft van Sint-Maarten in de Caraïben en Frans-Guyana (met de Europese lanceerbasis voor raketten in Kourou) in Zuid-Amerika. Daarnaast zijn er nog de eilanden Réunion, Mayotte en de Kerguelen in de Indische Oceaan, Saint-Pierre en Miquelon voor de kust van Canada en het erg grote Frans-Polynesië (met Tahiti) in de Stille Oceaan.