‘Hotel Rwanda-held’ Rusesabagina op proces in Rwanda: ‘Ik heb maar één nationaliteit, de Belgische’

Paul Rusesabagina (66) werd beroemd als de hoteluitbater die 1.200 levens redde tijdens de Rwandese genocide, verfilmd als Hotel Rwanda. Maar hij staat ook bekend als criticus van Rwandees president Paul Kagame.

Afgelopen zomer verdween Rusesabagina na een reis naar Dubai en sindsdien zit hij vast in Rwanda. Hij zou ontvoerd zijn door het regime van Kagame, om hem te vervolgen. Daarom pleitten zijn advocaten dat de rechtbank onbevoegd is. 

“Ik ben geen Rwandees”, zei Rusesabagina woensdag op het proces in Kigali. “Ik ben in 1996 naar België gevlucht waar ik mijn identiteitskaart heb ingeleverd.” Rusesabagina werd erkend als politiek vluchteling en in 2000 kreeg hij de Belgische nationaliteit. Daarom moest Rwanda werken met een internationaal aanhoudingsmandaat en een officiële uitlevering.

De rechtbank geeft zichzelf nu tijd tot 26 februari om te oordelen of ze bevoegd is. Is het daarbij wel belangrijk of Rusesabagina Belg of Rwandees is?

“Het land dat bevoegd is, is het land waar de feiten zich afspeelden”, zegt Chris Van den Wyngaert, oud-rechter bij het Internationaal Strafhof. “Een veel sterker argument is de onrechtmatige aanhouding. Jammer genoeg leggen rechtbanken dat wel vaker naast zich neer.” 

Wereldberoemd is de zaak van SS’er Adolf Eichmann, die in Argentinië door geheim agenten van de Mossad is ontvoerd, met een list het land uit gesmokkeld en in Israël berecht. Ook Eichmann haalde zijn onrechtmatige arrestatie aan, maar werd toch ter dood veroordeeld. De Koerdische PKK-leider Öcalan werd ontvoerd in Kenia en berecht in Turkije. 

Internationaal verzet

Het verschil is dat er bij Rusesabagina internationaal veel twijfel is geuit bij de misdrijven waar Rwanda hem van verdenkt. In december verzochten meer dan 30 leden van het Amerikaanse Congres om zijn vrijlating.

Het Europees Parlement riep Rwanda vorige week op tot een eerlijk proces en veroordeelde zijn verdwijning. Het Rwandese parlement verwierp de “ongegronde bewering”. 

CD&V-Kamerlid Els Van Hoof heeft een resolutie klaar om de Belgische regering ertoe aan te zetten om de repatriëring van Rusesabagina naar Belgisch grondgebied te eisen, naar het voorbeeld van de repatriëring van pater Guy Theunis. 

Die Witte Pater, ook een Kagame-criticus, is in 2005, na arrestatie in Kigali beschuldigd van het aanzetten tot genocide, maar toch aan België uitgeleverd, waar zijn zaak zonder gevolg is geklasseerd.

“Rusesabagina is evenveel Belg als pater Theunis”, zegt Van Hoof. “De Amerikaanse en Britse diplomatie zit heel kort op deze zaak. Ik denk dat ook wij meer moeten doen dan enkel consulaire bijstand leveren.”