Rusland en het Westen: "Sociale media zijn dé manier om te beïnvloeden"

Een tiental dagen geleden waarschuwde de Europese Commissie voor Russische hackingpraktijken en pogingen tot beïnvloeding in de EU. Europa gaat ook actief iets ondernemen om dat te verhinderen.

"De oorzaak ligt in het Oekraïne-conflict", legt Lien Verpoest uit. "Je zag toen heel veel desinformatie in de Russische media over wat er in Oekraïne gebeurde (...). De wildste verhalen deden de ronde in de Russische pers, en dat was echt fake news. Op dat moment (2014,nvdr.) is men daar in Oekraïne op gesprongen."

De Europese Unie heeft die verhalen van desinformatie opgepikt, zegt Verpoest. "Ze hebben besloten daar verder mee te gaan omdat ze merkten dat Rusland ook in de EU actief werd, bijvoorbeeld via bureau's van Russia Today die overal werden opgericht. Daar wordt heel incorrect gerapporteerd over wat er in de EU gebeurt."

"Het spijtige is dat onze inlichtingendienst hier nu pas mee bezig is, na het voorval in de VS", vult Lars Bové aan. Hij verwijst naar de hackingpraktijken bij de Democraten. "Men heeft dat aangegrepen om na te gaan of de Russen hier hetzelfde kunnen doen. "Gelukkig hebben we wat tijd tot de volgende federale verkiezingen in 2019", hoor ik bij de veiligheidsdiensten."

Het proberen beïnvloeden van  bepaalde politieke processen is een praktijk die al jaren bestaat. "Lange tijd geleden deed men dat door bepaalde mensen voor zich te winnen, om te kopen of op andere manieren te compromitteren. Maar vandaag zijn er met de sociale media andere mogelijkheden", weet Bové.

"Er zijn veel verschillende niveaus, maar de sociale media zijn dé manier om te beïnvloeden", zegt Lien Verpoest.

Lien Verpoest geeft enkele concrete voorbeelden van hoe de Russen te werk gaan. "Er zijn bijvoorbeeld veel valse Twitteraccounts. Die pompen om de 5 à 10 seconden constant berichten cyberspace in. Dat gaat over het vijandige westen, de neonazi-Oekraïners, vluchtelingen die Duitse kinderen ontvoeren, ... Allerlei verhalen waarvan je weet dat sommige verzonnen zijn."

Ook de Russische televisie is niet zuiver op de graat. "Men heeft kunnen aantonen dat bepaalde reportages op de Russische televisie met acteurs werken die opduiken op de verschillende tv-kanalen. De ene keer als Russische soldaat, de andere keer als verzetsstrijder, de ene keer als rouwende vrouw wiens man door de Oekraïense nazi's is vermoord en de andere keer als demonstrante. Het niveau van desinformatie is niet te onderschatten."

"Het doel is al jaren hetzelfde", weet Lars Bové. "Het verzwakken van de tegenpartij, het creëren van verwarring met bijvoorbeeld fake news, maar ook zorgen dat er coalities kunnen worden gevormd."

"Wij zijn in het verleden al behoorlijk naïef geweest als het gaat over hun capaciteiten om te hacken, maar ook voor wat betreft inmenging en propaganda", heeft hij vastgesteld. "Ze worden trouwens gehoord door eurosceptici, mensen die tegen het establishment zijn en Trump-aanhangers", vult Verpoest aan.

Dreigt er gevaar voor ons land? "Daar heb ik ook het raden naar, maar het wordt onderzocht", aldus Bové. Ik hoor dat men daar helemaal niet lacherig over doet. Men ziet dat de technieken die in de VS zijn gebruikt ook ravage kunnen aanrichten in België."

Over het echt beïnvloeden van de stemming hoeven we ons geen  zorgen te maken, denkt hij. "Onze stemcomputers zijn niet met het internet verbonden."