Een hit op internet met zijn kritiek op extreemrechts en homohaters: dominee Rod Bower

Dominee Rod Bower (58) drentelt rond achter een groepje demonstranten op de hoek van een drukke straat, en kijkt bewonderend naar hun met de hand geschilderde protestborden. Honk 4 Compassion (‘Toeter voor medelijden’). #TimeForAHome (‘#TijdvooreenThuis’). End indefinite detention, free the refugees (‘Stop eindeloze hechtenis, laat alle vluchtelingen vrij’). Voor hun boodschappen hebben de betogers inspiratie gevonden in de preken van hun geestelijke raadsman, die hen elke zondag voorgaat in de misviering in de anglicaanse kerk van Gosford, tachtig kilometer ten noorden van Sydney.

Buiten aan het kerkgebouw hangt dominee Bower sinds 2013 kernachtige boodschappen op aan een groot mededelingenbord. Zijn oneliners zijn een mengeling van Bijbels gedachtegoed en liberale politieke ideeën. En ze slaan aan, want keer op keer gaan ze in geen tijd viraal. Hij was een van de eerste geestelijken in Australië die zich uitsprak voor homorechten. “Beste christenen, sommige mensen zijn homo, aanvaard het en bemin God”, liet hij in 2013 via het bord weten. 

Het was eigenlijk een intuïtieve oprisping nadat hij een stervende man de laatste sacramenten had toegediend. De familie had zijn partner buiten beeld gehouden wegens het officiële standpunt van de kerk over homoseksualiteit. Het zette dominee Bower aan het denken over de kern van het geloof, en als vanzelf werd hij een voorvechter van gelijke rechten voor andersgeaarden. Zijn boodschap werd meteen een hit op het internet: ze werd miljoenen keren gedeeld.

Dominee Bower heeft zich ook krachtig uitgesproken tegen de discriminatie van moslims (Boycott the bigots and bullies, buy halal) (‘Boycot de bekrompen geesten en de bullebakken, koop halal’) en jende extreemrechts (We’re into Hail Mary’s, not Heil Hitlers) (‘Wij doen aan weesgegroetjes, niet aan Heil Hitlers’). En toen politici kritiek uitten op zijn standpunt over vluchtelingen of neonazi’s zijn eucharistieviering kwamen verstoren, vocht hij terug in plaats van te zwichten.

“Wat zij willen, is dat alle christenen blindelings in de pas lopen en het systeem niet ter discussie stellen”, zegt hij in zijn kantoor, waar tussen de boeken en zijn gitaar een portret van dominee Martin Luther King hangt. “Ze haten het dat ik het systeem uitdaag, maar dat is exact wat Jezus zelf tweeduizend jaar geleden heeft gedaan.”

Boodschappen gaan viraal

Op den duur begonnen mensen de boodschappen buiten aan de kerk systematisch te fotograferen en te delen op het internet. Dominee Bower: “Ik had nooit durven denken dat ik op zo’n schaal de aandacht van de mensen zou trekken.” Maar hij liet evenmin de kans liggen om zijn uiteenlopende standpunten te verkondigen, en hij werd daarin gesteund door zijn vrouw, Kerry Bower. Op het hoogtepunt van de hype, in 2017, brachten ze bijna elke dag een andere boodschap aan op het bord, en dat meer dan een jaar lang.

Dat hij een nationale bekendheid werd dankzij het internet, kwam dominee Bower niet slecht uit. Hij werd overal gevraagd om te komen spreken, ook in het buitenland, hij mocht een TED Talk volpraten en heeft ook een boek geschreven, Outspoken. Dat is hem niet door iedereen in dank afgenomen: hij krijgt massa’s kritiek te slikken en is zelfs met de dood bedreigd. 

Nochtans ziet hij er met zijn korte, stekelige haar en zijn getrimde baard een beetje als een wombat uit, nog zo’n borstelige maar beminnelijke bewoner van het continent. Hij is niet bang van een vloek meer of minder, grapt over zijn katers in woeliger jaren, en steekt al eens blootsvoets een preek af. Hij is een zielenherder die met beide voeten in de wereld staat.

Hij is door veeboeren geadopteerd en opgevoed op het platteland ten noorden van Sydney. Maar zijn adoptievader stierf toen hij dertien was, en in zijn tienerjaren moest hij vooral werken om zijn moeder te helpen de eindjes aan elkaar te knopen, niet alleen op het land, maar ook bij een slager. Die jaren hebben hem gevormd, blijkt uit soms verrassende details. Op de boekenplank in zijn kantoor staan behalve religieuze uitgaven ook boeken als The Ethical Omnivore, een praktische gids over hoe je duurzaam vlees kunt eten. 

Zijn jeugd als adoptiekind begon hij pas te verwerken als twintiger, en dat proces motiveerde hem tegelijk om God op te zoeken en dominee te worden: “Het was een deel van de zoektocht naar mijn identiteit. Ze leidde naar een aanspreektitel en een uniform.”

Neonazi met zwaard

Veel van zijn parochianen hebben dominee Bower en de kerk waar hij al jaren de eredienst leidt, vooral gevonden door de boodschappen op het bord aan de straatkant. Niet door er te passeren: ze werden erop attent gemaakt op Facebook. Maar wat hem zelf het meest inspireert, zijn de contacten met mensen, niet de politieke issues, zegt zijn echtgenote. Toen Rod en Kerry Bower elkaar eind jaren negentig ontmoetten, was zij een gescheiden moeder met twee kinderen die in een uitvaartcentrum werkte waar hij vaak over de vloer kwam. Het klikte snel: “In vergelijking met andere priesters en dominees is hij helemaal anders, erg benaderbaar.”

Dominee Bower is tegelijk ook heel ambitieus. Op een bepaald moment wilde hij zelfs bisschop worden, maar na een aanvaring met de kerkelijke overheid heeft hij daarvan afgezien, en concentreert hij zich voortaan op sociale kwesties. In zijn preken, op de Facebookpagina van de kerk en op straat voert hij gedreven campagne tegen de weigering van de regering om het homohuwelijk mogelijk te maken, en tegen de vluchtelingenpolitiek. Zijn standpunten weerspiegelen zijn rotsvaste geloof in radicale inclusie, de kern van de leer van Jezus: de gemeenschap moet ook oog hebben voor outsiders, twijfelaars en buitenbeentjes, en ze in de armen sluiten.

Het echtpaar Bower krijgt alle steun van hun bisschop, ook al blijven kerkleiders in meer behoudsgezinde bisdommen sceptisch. Maar soms heeft zijn aanpak een averechts effect. Toen hij in 2019 naar een senaatszetel dong, kreeg hij Joodse groeperingen op zijn dak omdat hij de Australische politiek om asielzoekers in kampen op eilanden in de Stille Oceaan onder te brengen met de Holocaust had vergeleken. 

En van minstens één boodschap heeft Kerry Bower nu wel spijt: die waarin de minister van Binnenlandse Zaken een sodomiet werd genoemd, in 2017. Dominee Bower houdt vol dat hij niet de seksueel getinte, neerbuigende term voor homoseksuele mannen heeft gebruikt, maar dat de zin in een Bijbelse context gelezen moest worden. Hij verwees naar de bewoners van de stad Sodom, die het vertikten gastvrij te zijn voor vreemdelingen. Maar volgens zijn vrouw was het “gewoon erg kwetsend”.

Er waren ook aanvallen van extreemrechts die ze nooit hadden verwacht. Kort na de Heil Hitler-zin in 2018 viel een groep neonazi’s binnen in de kerk in Gosford, midden in de zondagsdienst. Een van hen had een zwaard bij zich. Niemand raakte gewond, maar voor de predikant is het terrorisme: “Sinds dat incident ben ik waakzamer dan ooit. Ik word al zenuwachtig als ik een vreemde onze oprit zie oprijden.”

Extreemrechts op terreurlijst

Hoe kijkt dominee Bower terug op de voorbije acht jaar? Hij leunt achterover in zijn stoel, waardoor zijn rode sokken van onder zijn soutane komen piepen. “Het is moeilijk om een gematigde stem te laten horen in het debat. Je hoort alleen maar de extremen. Maar mensen appreciëren wat je zegt en je wordt een van hun stemmen. En daardoor word je meegezogen in een maalstroom.”

De coronacrisis heeft hem wel aan het denken gezet: voortaan wil hij meer in de diepte werken, misschien zelfs een beurs of een toelage ter beschikking stellen voor jongeren die meer willen leren over christelijke sociale rechtvaardigheid. Maar hij blijft zijn meningen spuien op het bord. “Hou Gosford vrij van kernenergie”, stond er vorige zondag op de ene zijde te lezen, een niet zo controversieel standpunt. Maar de aanbeveling op de andere kant van het bord maakt duidelijk dat hij nog niets van zijn punch heeft verloren: “Plaats extreemrechts op de terreurlijst.”

Kerry Bower heeft wel al enige tijd haar bedenkingen bij hun manier van campagne voeren, nog vóór de coronacrisis. “Er was plots iets veranderd op het internet: echt iedereen leek alleen maar boos te zijn. Wat wij deden, begon contraproductief te worden.”

Door de crisis is het parochieleven nu op een lager pitje gezet. Eerst waren er geen vieringen op zondag, en daarna bijeenkomsten in beperkte kring. In de kerk mogen nu maximaal 93 gelovigen zitten, zelfs al heeft Australië de pandemie behoorlijk onder controle.

Trollen en klimaatontkenners

Op een gewone zondag zitten er nu gemiddeld vijftig mensen, allemaal met een mondmasker op, in de ruimte verspreid op witte stoelen. Het is een bont gezelschap van jonge families, gepensioneerden en bezoekers. De dienst begint met lofzangen, begeleid door gitaarspel. En vlak voor de preek is dominee Bower met zijn smartphone in de weer op de kansel: hij wil alles opnemen om het daarna op de Facebookpagina te kunnen plaatsen.

Een van zijn populairdere preken van de voorbije weken is die waarin hij het verband legt tussen een Bijbelvers over Jezus die mensen moet genezen die bezeten zijn van demonen enerzijds, en anderzijds de 21ste-eeuwse internettrollen en het Australische parlementslid Craig Kelly, die down-under berucht is omdat hij koppig verkeerde informatie over de klimaatverandering en het coronavirus blijft verspreiden. Maar in plaats van hem rechtstreeks aan te vallen, preekte dominee Bower over de noodzaak om de leugenaars en trollen die ons leven proberen binnen te dringen te blokkeren en te isoleren.

Onlangs werd hij ook lastiggevallen door iemand die hem in korte tijd 156 mails had gestuurd. “Ik heb hem toen aangegeven bij de politie, want het begon mijn leven te beheersen.” Het bleek achteraf om een gepensioneerde leraar te gaan. “Die ervaring heeft me geleerd dat het kwade een grote aantrekkingskracht blijft hebben, en dat we de duistere krachten uit onze geesten moeten bannen. Jezus liet de demonen niet toe te spreken”, klinkt het in de preek tot de gelovigen. “We zouden er goed aan doen om daar een voorbeeld aan te nemen.”

© The New York Times