Goed nieuws uit Schotland: door de uitrol van de vaccinatie loopt het aantal ziekenhuisopnames terug, ook bij de 65-plussers (DS 23 februari). Eén dosis van het AstraZeneca-vaccin vermindert vier weken na de prik het risico op een ziekenhuisopname met 94 procent. Na twéé prikken is er sprake van meer dan de 60 procent bescherming tegen symptomatische covid-19. Hoe vallen die cijfers te rijmen? Kan de bescherming tegen een (zeer) ernstige vorm van covid-19 hoger liggen dan de bescherming tegen alle vormen van covid-19, waaronder de milde?

Het antwoord is ja. Er bestaat wel veel verwarring over wat de werkzaamheid van de vaccins eigenlijk betekent. Ook in de wetenschappelijke literatuur, zoals Piero Olliaro, professor infectieziekten aan de University of Oxford, in een recente brief aan het vakblad The Lancet opmerkt.

Om ineens komaf te maken met het grootste misverstand: een bescherming van 94 procent betekent niét dat per 100 gevaccineerde personen toch 6 personen met covid-19 in het ziekenhuis belanden. Dat zou betekenen dat binnen per 100.000 gevaccineerde personen 6.000 personen opgenomen moeten worden, wat niet bepaald een succes van een vaccinatiecampagne genoemd zou worden.

• België had veel meer vaccins kunnen bestellen

Waar slaan de percentages dan wel op? Ze geven de daling van het risico weer om ziek te worden of in het ziekenhuis te belanden. We geven een rekenvoorbeeld met een groep van 100.000 ongevaccineerde burgers. Stel dat in drie maanden tijd 1.000 personen, of 1 procent, van hen ziek wordt. Zet daarnaast een groep van 100.000 burgers die wél ingeënt zijn met een vaccin dat 60 procent werkzaam is. Het risico om ziek te worden, zal door de vaccinatie met 60 procent dalen: van 1 naar 0,4 procent zieken. In de gevaccineerde groep wordt dan dus slechts 0,4 procent van 100.000 personen ziek. Dat zijn 400 mensen, in plaats van 1.000 in de ongevaccineerde groep.

Ziekenhuisopnames

De daling van de ziekenhuisopnames wordt gelijkaardig berekend, maar dan gebaseerd op het aandeel personen dat met covid-19 in het ziekenhuis belandt. Die daling kan afwijken (hoger óf lager liggen) dan de beschermingsgraad tegen symptomatische covid-19.

Bijvoorbeeld: in de ongevaccineerde groep van 100.000 mensen wordt een deel ziek, van wie 100 patiënten (0,1 procent) in het ziekenhuis terechtkomen. In de gevaccineerde groep (eveneens 100.000 personen) belanden slechts 6 mensen in het ziekenhuis, of 0,006 procent. Het risico op ziekenhuisopname is gedaald met 94 procent (van 0,1 procent naar 0,006 procent).

Als het risico op ziekenhuis­opname daarentegen door de vaccinatie met slechts 50 procent daalt, worden 50 gevaccineerde personen opgenomen. Het risico op opname daalt van 0,1 procent (100 op 100.000 ongevaccineerden) naar 0,05 procent (50 personen op 100.000 gevaccineerden).