Hilde Van Mieghem: ‘Ik wil en kan niet zwijgen, hoe oncomfortabel de waarheid ook is’

We zouden een beleefde openingsvraag willen stellen. Iets als: ‘Goedenavond mevrouw Van Mieghem, hoe maakt u het daar in Italië?’ We weten ook dat dit volstaat om mensen schuimbekkend van woede naar Twitter te doen grijpen. Dat Hilde Van Mieghem zich in haar kluizenaarshuisje op een mooie plek in het buitenland heeft teruggetrokken om te werken en te schrijven is geen geheim – ze doet wekelijks in haar column in deze krant verslag over haar wedervaren op haar wonderlijke Toscaanse berg. 

Maar de voorbije maanden bleek het voor sommige mensen toch nog een extra aanleiding te zijn voor wat scheldproza in haar richting. Mocht iemand er wakker van liggen: wanneer dit artikel verschijnt is Van Mieghem terug in haar thuisstad, waar ze een strikte quarantaine naleeft. 

Zelfs in de voorbije zeventig dagen van isolement liet Van Mieghem van zich horen: in columns, op Twitter, in de veelbesproken Telefacts-reportage, op 4 februari, over Bart De Pauw. Ze staat er zelf van te kijken, van de bitchy hoofdrol die ze door de haters krijgt toebedeeld. “Ik weet dat mijn grote mond mijn leven soms moeilijker maakt. Terwijl ik een peperkoeken hartje heb.”

Hilde Van Mieghem acteert, regisseert, maakt documentaires, schrijft columns en hoopt dit jaar te debuteren als romancière. Wat níét tot haar talenten behoort, is zwijgen.

Ze zou zo graag diplomatisch en beheerst haar verhaal doen, zegt ze. “Als ik mijn mond opendoe, lijkt het altijd een verbale vulkaan die uitbarst.”

In uw nieuwe documentairereeks over partnergeweld, Als je eens wist, spreekt een van de experts over een ‘pandemie’. Is geweld besmettelijk?

“Absoluut, dat is ook het verdict van de Wereldgezondheidsorganisatie: intrafamiliaal geweld neemt wereldwijd pandemische vormen aan. De naakte cijfers spreken voor zich: van alle misdrijven tegen personen gebeurt er in België een op de vier binnen het gezin. En de ware tragiek is dat geweld van generatie op generatie overgaat.

“Ik was na de eerste reeks nog lang niet over het thema kindermishandeling uitgepraat, en toen ik me in partnergeweld verdiepte kwam ik vanzelf weer bij die problematiek terecht. We zien bij deze conflicten vaak dat zowel daders als slachtoffers als kind met mishandeling te maken hebben gehad. Het lijkt soms een uitzichtloze aaneenschakeling van geweld, verdriet en pijn.”

In de reeks wordt over ‘intiem terrorisme’ gesproken. Dat is een heftige woordcombinatie.

“Alles aan deze reeks was heftig, maar dit was voor mij ook nieuw: bij intiem terrorisme is er haast altijd sprake van daders met een zware karakterstoornis: borderliners, psychopaten, agressieve narcisten. Zij slagen erin hun slachtoffers te isoleren, te manipuleren, te vernederen, tot ze helemaal onderuitgaan. Maar wat dus véél vaker voorkomt is ‘wederzijds’ partnergeweld. Dat zie je bij mensen die zelf een trauma meeslepen, en dat in nieuwe relaties op hun partner uitwerken. Door geweld te plegen, maar vaak ook door het uit te lokken. Die taboes moeten we onder ogen durven te zien.

“Bij het maken van de eerste reeks dacht ik dat kindermishandeling moeilijke materie was. Het filmen van die schrijnende verhalen was voor mij bijzonder emotioneel. Maar tegelijk is het ook veel duidelijker: een kind is onschuldig, en de ouder gaat in de fout. Punt. Bij partnergeweld zie je vaak twee mensen die een vreselijke situatie samen in stand houden. Geweld lijkt de enige manier die ze kennen om contact of intimiteit te zoeken, uit een soort onvermogen om te communiceren.”

De eerste en simpelste reactie op die schrijnende verhalen, luidt: waarom gaan ze niet gewoon bij die gewelddadige partner weg? Hebt u op die vraag antwoorden gevonden?

“We wilden vooral vermijden dat kijkers zouden oordelen en veroordelen. Als je je openstelt om naar deze verhalen te luisteren, dan is het besluit nooit: eigen schuld, dikke bult. Er zijn zoveel situaties denkbaar waarin mensen niet doen wat voor zichzelf het beste is. Meestal houden die slachtoffers echt van hun partner, ze hopen de situatie te kunnen keren.

“Partnergeweld gaat over één ding: zie mij graag. Het is hartverscheurend waartoe mensen bereid zijn om toch maar bemind te worden. Het loopt gegarandeerd mis als je met een totaal gebrek aan eigenwaarde aan het volwassen leven begint, en nooit het gevoel hebt meegekregen dat je liefde en zachtheid en zorg verdient.

“Mensen met onverwerkte trauma’s zoeken steeds weer de vertrouwde, slechte situaties uit hun jeugd op. We krabben oude wonden open, in de hoop dat ze deze keer wél goed zullen genezen.”

Dat dit alles veel gelaagder, complexer en genuanceerder is dan de zinnen die we hier neerschrijven, wordt duidelijk voor wie naar Als je eens wist kijkt. Het is echt en rauw, maar er zitten sprankeltjes hoop in, net als veel wijsheid en inzicht, mildheid en mededogen. “Vond je dat echt?”, zegt Van Mieghem. “Daar hoopte ik op.” Het hielp niet echt dat de eerste reeks van Als je eens wist met lof werd overladen, zegt ze. De druk was groot, en deze tweede serie bleek een veel moeilijkere opdracht. “Ik heb verhalen gehoord die alle verbeelding overtreffen, maar daarmee voed je enkel voyeurisme. Ik wil de juiste toon vinden en van sensatie en anekdotiek wegblijven. Het fundament zit veel dieper, het gaat over hoe wij als samenleving naar dat verstoorde kluwen van geweld en liefde kijken.

“Partnergeweld beperkt zich niet tot de typische campagneposter van de vrouw met het blauwe oog. Psychisch en emotioneel geweld kan veel verwoestender zijn dan fysieke klappen. En het taboe om daarover te getuigen is nog groter. ‘Ik ben niet geslagen en verkracht, waarover klaag ik?’ Terwijl onze getuige vertelt hoe ze systematisch werd vernederd, niet mocht kiezen welke kleren ze droeg, niet mocht huilen toen haar vader was gestorven. Natuurlijk is dat mishandeling.

“We doorbreken ook het diepgewortelde idee dat de man altijd de geweldenaar is, en de vrouw het slachtoffer. Ik voel me op dat vlak door het feminisme verraden. De maatschappij is zo gebrainwasht dat het haast taboe is om te erkennen dat vrouwen agressief en gemeen kunnen zijn, en dat mannen daar erg onder kunnen lijden. Ik vind het baanbrekend dat een man in de reeks over mishandeling en zelfs seksueel misbruik door zijn vrouw durft getuigen.

“Natuurlijk zijn de gevolgen veel zichtbaarder als een man gewelddadig wordt, door de fysieke overmacht. Maar je moest eens weten hoe mannen in relaties soms emotioneel en psychisch worden gekraakt. Hulp zoeken is voor hen nog een groter taboe.

(op dreef) “Daklozen bijvoorbeeld, zijn vaak het slachtoffer van partnergeweld: buitengepest door hun vrouw, financieel geplunderd... Ach, ik zou nog tien afleveringen kunnen vullen. Dit is een begin, om het gesprek op gang te brengen. Niemand praat hierover. Terwijl het ons miljarden kost, aan medische hulp, politie, gerecht, ziekteverzuim, werkloosheidsuitkering… De impact op duizenden mensenlevens is gigantisch.”

Toen de eerste reeks van Als je eens wist op het scherm kwam, hebt u in interviews heel open over de mishandelingen in uw eigen jeugd verteld.

“Open? Er is zoveel dat ik niet vertel. Ik heb ernaar gestreefd om mijn familie er niet in te betrekken. Maar dat is dus volledig mislukt. Mijn oudste broer en mijn moeder hebben sinds die interviews het contact met mij verbroken.”

Dus als het uw doelstelling is om de zwijgcultuur te doorbreken...

“... Dan is de conclusie dat je daar soms een zware prijs voor betaalt. Dat is wrang, ja.

“Ik begrijp het wel: mijn familie heeft niet gekozen voor een leven in de publieke belangstelling, mijn broers en zussen willen op hun werk geen commentaar over privézaken uit onze jeugd krijgen. Het is hun goed recht om daar niet over te willen praten.

“Maar ik wil en kan niet zwijgen, hoe oncomfortabel de waarheid ook is. Er moet een manier bestaan om deze pijnlijke zaken bespreekbaar te maken zonder in beschuldigingen en verwijten te vervallen. Dat is mijn grote verlangen: dat we als volwassen mensen kunnen erkennen wat er is gebeurd, er een grote strik rond knopen, en bekijken hoe we vervolgens samen verder kunnen.

“Elkaar begrijpen is hard werk, ik heb zestien jaar psychoanalyse achter de rug om mijn verleden te verwerken. Ik sta nu zover dat ik tegen mijn familie kan zeggen: ik begrijp jullie, ik vergeef jullie, ik zie jullie niet minder graag, maar ik wil dat mijn pijn erkend wordt. Maar misschien is het simpeler voor hen om te roepen: jij was een onmogelijk kind, punt.

“Ik vind dat doodzonde, dat we enkel in die simpele, harde termen over complexe zaken kunnen praten. Dat is waarom ik deze reeks maak. Het gaat er niet om een schuldige aan te wijzen. Het is niet dader versus slachtoffer, zwart versus wit. Alle pijn en verdriet is in de grijze zone te vinden.

“Maar kunnen we eindelijk eens een deftig gesprek voeren over hoe we respectvol met elkaar omgaan? Toen ik als kind vroeg waarom mijn ouders ruziemaakten, zei mijn papa: ‘Schat, dat is liefde.’ Tegen dat beeld zal ik mij altijd blijven verzetten.”

Dat idee zit ook in onze collectieve beeldvorming verankerd, in films, kunst, media: dat liefde pijn doet, en passie destructief is. Als Ilse Uyttersprot, oud-burgemeester van Aalst, door haar partner wordt gedood, dan noemen we dat ‘een passionele moord’.

“Precies. Alsof moord iets met passie of liefde te maken heeft. Nee, dus. Dat is gewoon een zot. Sorry, foei Hilde. Correctie: geen zot, maar iemand die waarschijnlijk zelf heel beschadigd is en hulp nodig had die hij niet tijdig gevonden heeft.”

Nog een voorbeeld: wat denkt u als Delphine Lecompte het in een Humo-column voor Bart De Pauw opneemt en schrijft over ‘de zalige verschroeiende devotie van een korzelig onwillig liefdesobject’ en ‘de intrinsieke duisternis en de prachtige verbijsterende complexiteit van de seksuele aantrekkingskracht’?

“Ik heb zo hard op mijn tanden moeten bijten toen ik het las... Ik wilde graag reageren, maar ik heb me voor één keer kunnen inhouden. Omdat ik zie in welke polemiek we dan terechtkomen: Delphine in het kamp van De Pauw, en ik daar diametraal tegenover. Dat is niet de essentie.

“Ik zie in Delphine een heel verstandige vrouw, maar ook iemand die zwaar gekwetst is en daarom de pijn blijft opzoeken. Dat koketteren met al wat afwijkend, choquerend en agressief is, is zo afgezaagd en heeft niets met passie te maken. Laten we stoppen om die destructie te verheerlijken alsof dat een spannend, interessant leven oplevert. Je bent een gevangene van je eigen trauma’s, en zolang je die niet aanpakt blijf je met handen en voeten gebonden, hoe hard je ook denkt dat je een vrijgevochten vrouw bent.

“Ooit ga ik met Delphine koffie drinken, en dan zullen we daar een goed gesprek over voeren. Ik zou haar graag vertellen hoe fantastisch het is om met iemand in een harmonieuze relatie te vrijen. Dat is zo veel spannender en leuker en opwindender dan machtsspelletjes. Dat heb ik dus geleerd: er is niets zo sexy als een man die mij respecteert.”

U vertelt dat mensen met een verleden van kindermishandeling vaak in gewelddadige relaties terechtkomen. Geldt dat ook voor u?

“Lang geleden heeft een man me in elkaar geslagen. In het geloof dat mensen altijd een nieuwe kans verdienen, moest hij me beloven dat dat nooit meer zou gebeuren. ‘Dat kan ik niet met zekerheid zeggen’, antwoordde hij. Op dat moment moet je iemand buitengooien, natuurlijk. Dat was lang voor mijn therapie, vandaag zou ik het nooit meer zover laten komen. Het resultaat is dat ik drie keer een pak rammel heb geïncasseerd, voor ik hem eindelijk aan de deur zette. Nu vind ik dat waanzin, maar ik moest toen nog leren mijn eigen grenzen te respecteren, mijn zelfbeeld was zero.

“Dat is wat onverwerkt trauma met een mens doet: ofwel maak je jezelf kapot, ofwel een ander.

“Voorts heeft mijn jeugd me vooral voor alle vormen van agressie overgevoelig gemaakt. Ik heb te vaak mensen om niks razend zien worden. Ik kreeg een pak rammel als ik per ongeluk een glas omstootte. Toen ik zelf mama werd, heb ik me voorgenomen om nooit boos naar mijn kinderen uit te halen. Kwaadheid is taboe. Voor privé-Hilde, toch.

“Ik weet dat Hilde Van Mieghem – de publieke persoon – fel uit de hoek kan komen. Ik heb een peperkoeken hartje, maar een groot bakkes. Wanneer mensen mij leren kennen, krijg ik altijd weer hetzelfde te horen: ‘Jij valt beter mee dan ik dacht.’ Hoe erg is dat, als iedereen op voorhand verwacht dat je een tiran bent?

“Ook in relaties zit dat ‘imago’ mij in de weg. Ofwel voelen mannen zich door mij afgeschrikt, ofwel vallen ze juist op mij omdat ze een dominant wijf willen. En dan komen ze erachter dat ik helemaal geen bitch ben, maar een lieve, zorgzame vrouw. Sorry.

“Eerlijk: ik vind dat vreselijk. Zeker sinds ik me heb uitgesproken in de zaak-Bart De Pauw, is de discrepantie tussen wie ik privé ben en het publieke personage dat van mij gemaakt wordt, hemelsbreed.”

In Als je eens wist zit heel veel mildheid en mededogen voor alle partijen. Kijkt u ook met mededogen naar Bart De Pauw?

“Natuurlijk, ik vind het diep tragisch wat er gebeurt. Laat ik duidelijk zeggen: ik ben niet tégen Bart De Pauw, ik kom op vóór de vrouwen in deze zaak. Dat is de nuance.

“Ik vind De Pauw een geniale tv-maker, een getalenteerde kerel. Hij mag van mij nog duizend programma’s maken. Maar hij heeft deze zaak helemaal over zichzelf afgeroepen. Het was misschien nooit tot een onderzoek van het parket of een rechtszaak gekomen, als hij tijdig tot zelfinzicht was gekomen. Hoe heilzaam was het voor alle betrokkenen geweest, als hij had gezegd: ‘Dit is niet oké, ik heb een probleem, het spijt me, ik heb mensen gekwetst, ik doe er iets aan.’

“Er is niks zo erg als een pleger die niet tot schuldbesef in staat is. We moeten dat allemaal soms durven: onze eigen donkere kanten onder ogen zien, erkennen dat je mensen hebt gekwetst en dat je feilbaar bent. Daar moet je stevig voor in je schoenen staan, en je omgeving ook. Maar praten over pijn wordt ons niet bijgebracht: niet thuis, niet op school, niet in het maatschappelijk discours. Het negeren van trauma’s is bijzonder kwalijk. Dus sukkelen we maar verder, we slikken alles in en blijven vanuit onze eigen kwetsuren anderen pijn berokkenen.

“Ik vind dat zo pijnlijk om te zien bij De Pauw en zijn vrouw: die vermoorde onschuld, dat zelfbeklag. En ondertussen word ik voorgesteld als de kwaaie wraakgodin. Na die Telefacts-uitzending zijn er mensen die me zien als de geslepen organisator van een grote samenzwering tegen arm Bartje. Compleet belachelijk.”

Niemand van de vrouwen die zich burgerlijke partij stelden, kwam in die Telefacts-uitzending aan het woord. U wel. Waarom?

“Omdat ik in de val ben gelokt.

“Het is een lang verhaal, we doen het in het kort. Ik werd out of the blue opgebeld door een journalist die ik niet ken. Hij zegt: ‘We zijn een reconstructie van de zaak-Bart De Pauw aan het maken en willen even iets ophelderen: is er ooit iets gebeurd tussen De Pauw en jouw dochter (actrice Marie Vinck, red.)? Ik vertel dat Marie nooit iets met die zaak te maken heeft gehad. Van belaging of stalking is zeker nooit sprake geweest. Ik dacht dat ze ooit eens een cd’tje van hem in haar brievenbus heeft gekregen. 

“Soit, op het einde van dat telefoongesprek vraag ik om het interview voor publicatie te mogen nalezen. Ik was in de war, besefte niet eens dat het hier over een tv-reportage ging. Maar toen bleek dat het hele gesprek was opgenomen, en in de reportage zou worden gebruikt. Excuseer? Dat moet een journalist toch aan het begin van dat gesprek melden? Dat is ontoelaatbaar. Ik eiste om minstens 24 uur op voorhand te mogen horen wat ze gingen gebruiken. 

“Op de dag van de uitzending kreeg ik de tape te horen. Ik stuur het door naar Marie, die zegt: ‘Mama, je vergist je, Bart heeft me op de set van Loft een cd’tje gegeven, hij is niet bij mij aan de deur geweest.’ Zij belt dat door naar die journalist, want als ik met mijn nummer belde, nam hij niet op. Weet je wat die journalist zegt? ‘O, dan heeft Van Mieghem in dat gerechtelijk dossier een valse verklaring afgelegd?’

“Ik heb toen naar advocate Christine Mussche (die de belangen van de vermeende slachtoffers van De Pauw behartigt, red.) gebeld, ik wilde een kortgeding om die uitzending te verhinderen. Mussche heeft me gerustgesteld: ik heb in het dossier nooit ‘valselijk’ verklaard dat Bart bij Marie aan de deur zou zijn geweest. Ik heb altijd gezegd dat zij met die zaak niets te maken heeft. Dat ze een cd’tje had gekregen, maar dat ze de details aan haar moesten vragen. Dat is toch duidelijk?

“Nadat ik had gedreigd met een kortgeding, en een dag aan de lijn had gehangen, smeekte de redactie van Telefacts me om die bewuste passage opnieuw op te nemen.

“Achteraf kan ik alleen maar spijt hebben dat ik de uitzending niet heb tegengehouden. Wat een walgelijke vertoning was dat? Met naaktbeelden van Marie uit Loft, die zomaar even in een reportage over seksueel grensoverschrijdend gedrag te grabbel worden gegooid. Vinden we dat echt normaal?

“Maar je kunt nooit winnen. Mussche zei me ook: ‘Als jij die uitzending nu gaat tegenhouden, lijkt het of jij de intrigante bent, en zaken wilt stilhouden.’ Terwijl ik gepakt ben door iemand die alle deontologische regels aan zijn laars heeft gelapt.”

Kort na die Telefacts-uitzending werd de campagne #streepinhetzand tegen grensoverschrijdend gedrag gelanceerd, terwijl u op uw berg in Toscane zat. Wat dacht u toen?

“Heel eerlijk? Ik dacht: het werd verdorie tijd. Het is natuurlijk goed dat de vrouwen die tegen Bart De Pauw durven op te komen zich gesteund voelen. Maar waar was die steun toen ik drie jaar lang als enige in de frontlinie stond en alle bagger over me heen kreeg? Ik heb me heel eenzaam gevoeld.

“Ik heb er geen spijt van. Ik heb mijn grote mond opengetrokken, omdat ik er niet tegen kan hoe anderen wegkijken als iemand hulp nodig heeft. Dat is wat ik als klein meisje op de speelplaats al deed, wanneer ik zag dat iemand gepest werd. Ik heb toen ook heel snel geleerd dat je gestraft wordt als je het voor anderen opneemt. Je ziet dat patroon steeds opnieuw: de klokkenluider wordt als de agressor afgeschilderd en krijgt de volle laag.

“Nu nog zie ik hoe velen in onze sector liever zwijgend toekijken. Dat is zoals al de mensen die horen dat de buren elkaar verrot slaan, en denken: ik zal me er maar niet mee bemoeien.”

Ondertussen is dit een smeuïge mediasoap geworden, en is het tot een rechtszaak gekomen die niemand van de vrouwen in het dossier aanvankelijk wilde. Kan de zaak-De Pauw op een of andere manier nog iets goeds of louterends teweegbrengen?

“Niet als je ziet hoe de discussie nu gevoerd wordt, nee. Met twee partijen die recht tegenover elkaar staan, en met die mediaoorlog tussen VTM en VRT. Ik zie dit als een lelijke vechtscheiding.

“Ik vind het goed dat de #MeToo-beweging ertoe leidt dat sommige vrouwen eindelijk durven te spreken. Maar als je ziet hoe er gedreigd werd om bijvoorbeeld de ‘gesloten enveloppe’ van de preventieadviseur van de VRT open te maken, dan vrees ik dat we heel snel terug bij af zijn. Stel dat Bart De Pauw straks wordt vrijgesproken, dan is de omerta compleet. Wie zal het nog aandurven om in vertrouwen zaken aan te klagen?

“Ondertussen wordt het echte debat niet gevoerd. Dat we moeite moeten doen om elkaars grenzen aan te voelen. Dat een ‘onschuldige’ opmerking of grap voor de één kwetsender kan zijn dan voor de ander.”

Als actrice Keira Knightley aankondigt dat ze geen seks- en naaktscènes meer wil spelen met een mannelijke regisseur, moeten we dat een goede evolutie vinden?

“Nee, dat is belachelijk. Want zo maak je weer van elke man een roofdier, en van elke vrouw een slachtoffer. Dat is de kwalijke positie waar het feminisme ons vandaag heeft gebracht. Met die slachtofferrol raken we niet vooruit. Ik heb met enkele fantastische empathische mannelijke regisseurs gewerkt, en ook met enkele vrouwen die vreselijk vilein tegen mij waren.

“Ik zal meer zeggen: ik ben in mijn hele carrière veel harder gekwetst door vrouwen dan door mannen. Natuurlijk waren er venten die handtastelijk waren, of ongepaste dingen zeiden en deden. Maar de beledigingen die ik van vrouwen heb moeten slikken, vond ik vaak erger.

“Ik heb met een regisseuse gewerkt die op de set riep: ‘Allee, gij met uw uitgezakte tieten, actie!’ Toen ik na een scène vroeg: ‘Was het oké?’, was haar repliek: ‘Gij hebt niet één pluim maar een heel dekbed nodig zeker?’ Ik heb zo vaak van vrouwen een mes in de rug gekregen. Ik zie dat niet aankomen, vaak zijn vrouwen veel geraffineerder in hun nijd. Dus ook dat moeten we durven te benoemen: vrouwen zijn geen doetjes.

“Alle grote kansen in mijn carrière heb ik aan mannen te danken: van Hugo Claus die me voor mijn allereerste filmrol in Vrijdag castte, tot Mark Coenen die me bij De Morgen als columniste heeft aangeraden. Het zijn altijd mannen geweest die in me geloofden en me hebben gesteund. Terwijl vrouwen me liever neerhaalden.”

Tot slot, hoe vlot het schrijven van de debuutroman?

(brede glimlach) “Heerlijk. Ik ben echt goed bezig. Ik heb dit jaar in één maand tijd meer geschreven dan vorig jaar in vier maanden. Weet je hoe dat komt? Ik merkte op dat ik mezelf continu uitkafferde. Vanaf het moment dat ik ’s ochtends wakker werd zat ik mezelf neer te halen: wie denk jij eigenlijk dat je bent, stom wijf, dit trekt op niks.

“Ik heb toen een eerste deel naar mijn redacteur gestuurd en naar enkele intimi van wie ik weet dat ze heel eerlijk en kritisch zullen zijn. Hun reacties waren zo positief, dat ik er nu eindelijk echt plezier aan beleef. Ik hoop het dit jaar af te krijgen. Ik heb de lat hoog gelegd.

“Gek hè, er zolang over doen om eindelijk de plek te bereiken waar je altijd al moest zijn? Ik schrijf al sinds mijn zestiende, maar behalve met scenario’s heb ik het nooit aangedurfd om met mijn teksten naar buiten te komen. Het is dankzij de columns in De Morgen en de mooie reacties die ik daarop krijg, dat ik eindelijk mijn verlammende schrijfangst overwonnen heb.”

Is dat iets om blij om te zijn, dat u nu eindelijk uw schrijftalent benut? Of is het zonde omdat u de voorbije dertig jaar twaalf geniale romans had kunnen schrijven?

“Ja, die vraag stel ik me soms ook. Maar spijt wil ik niet hebben. Ik heb als actrice, regisseur, documentairemaakster veel dromen kunnen waarmaken. Ik heb een lange weg moeten afleggen om eindelijk vriendjes te worden met mezelf. Daar komt het uiteindelijk toch op neer. Ik moet nog elke dag leren om liever tegen mezelf te zijn. Dat lukt al beter dan vroeger. We zijn nog te vaak onze eigen ergste beul.”

Als je eens wist, seizoen 2, over partner­geweld. Vanaf dinsdag 9 maart op Canvas en via VRT NU.

Als je eens wist, seizoen 1, over kindermishandeling is tot 30 april te zien op VRT NU