‘Hij sloeg me, hij vervloekte me en vernederde me’: dochter beschuldigt schrijver Amos Oz van mishandeling

De overleden Israëlische schrijver Amos Oz staat wereldwijd te boek als een van de meest invloedrijke en gevierde stemmen van de Hebreeuwse literatuur. Oz werd doorheen de jaren vaak genoemd als favoriet voor een Nobelprijs in de literatuur, maar vandaag staan de schijnwerpers op hem om een heel andere reden: de memoires van zijn dochter en kinderboekenschrijfster Galia Oz, die vorige zondag zijn uitgegeven, schetsen geen fraai plaatje van de man.

De Israëlische website Haaretz vertaalde ­enkele opmerkelijke fragmenten uit het boek Something Disguised as Love, dat in het Hebreeuws geschreven is. In die fragmenten stelt Galia Oz dat haar vader haar fysiek en emotioneel misbruikte.

“In mijn kindertijd sloeg mijn vader me, hij vervloekte me en vernederde me”, schrijft Oz. “Het geweld was creatief. Hij sleurde me van binnen naar buiten. Hij noemde me vuiligheid. Het was geen voorbijgaand controleverlies of een occasionele slag in het gezicht, maar een routine van sadistisch misbruik. Mijn misdaad was ikzelf, dus aan de straf kwam nooit een eind. Hij moest zeker zijn dat ik zou breken.”

Galia Oz verbrak zeven jaar geleden zelf alle banden met haar gezinsleden en was zelfs niet aanwezig op haar vaders begrafenis. De rest van de familie is het alleszins niet eens met haar lezing van de feiten. “Galia’s pijn is tastbaar en hartverscheurend”, schrijft Fania Oz-Salzberger, zus van Galia en zelf schrijfster, in een gezamenlijke mededeling. Daarin stelt ze dat zijzelf, haar broer Da­niel en haar moeder Nili het helemaal anders herinneren. “Verbazingwekkend anders.” Ze beschrijven Amos Oz als “een warme, tedere man die veel van zijn gezin hield”.

Op Facebook schreef zoon Daniel Oz dat zijn vader geen perfecte mens was, en dat er een “kern van waarheid” in haar memoires verweven zit. “Maar hij was de beste persoon die ik heb mogen kennen”, klinkt het ook.

Oz-Salzberger stelt dat Amos “tot op zijn sterfbed geprobeerd om Galia te begrijpen, om haar beschuldigingen te plaatsen.” Volgens Galia Oz begon het misbruik toen de familie in kibboets Hulda woonde, de gemeenschapsboerderij waar Amos Oz zijn vrouw leerde kennen en zijn kinderen opvoedde. “We raakten eraan gewend om elke uiting van geweld, schriktactieken of terreur die op ons gericht was, onmiddellijk uit te wissen”, liet ze deze week nog weten op de Israëlische openbare radio.

Verdeeldheid

Zoals Daniel Oz opwierp: zijn vader kan zich niet meer verdedigen tegen de beschuldigingen, die in de Israëlische media op de spits woren gedreven. Amos Oz overleed in 2018 op 79-jarige leeftijd aan kanker. De president van Israël, Reuven Rivlin, noemde hem toen “onze grootste schrijver” en “een reus van geest”.

Amos Oz was meer dan een dozijn boeken, zoals zijn autobiografie Een verhaal van liefde en duisternis, in 2015 verfilmd door Natalie Portman. Hij was een humanist met veel maatschappelijke invloed, en toonde zich doorheen de jaren vaak een prominente voorvechter van een tweestatenoplossing voor het Israëlisch-Palestijns conflict. Oz kreeg verschillende buitenlandse prijzen, waaronder de Goethe-prijs en een eredoctoraat aan de Universiteit Antwerpen. Oz is trouwens Hebreeuws voor ‘moed’.

Het verhaal snijdt dan ook diep in het Israëlische weefsel. Het gezin van Amos Oz kreeg de voorbije dagen zowel verwensingen als steunbetuigingen aan hun adres. Heel wat Israëli’s aan de rechterzijde beschouwen het alvast als de ontmaskering van een linkse held.

De linkerzijde ziet het met lede ogen aan. “Het is moeilijk voor ons linksen, Amos Oz was onze gouden prins, maar het lijkt erop dat zelfs de maan een donkere kant heeft”, zo vertelde schrijver Yehuda Atlas, tevens een vriend van Galia Oz, aan een Israëlisch radiostation.