Eerste hulp bij eenzaamheid: deze stappen kunt u zetten als u zich alleen dreigt te voelen

In coronajaar 2020 ging 15,5 procent van de oproepen bij Tele-Onthaal over eenzaamheid. Zeven procent van die oproepen kwam van jongeren. De hulplijn sloot recordjaar 2020 af met 14,5 procent meer oproepen dan het jaar ervoor. Kortom: depressieve en eenzame gevoelens vieren hoogtij. “We zien een grote diversiteit in onze oproepen”, vertelt Jennifer Pots, coördinator en woordvoerder bij de hulplijn. “Van ouderen die amper contacten hebben, tot tieners die véél contacten hebben maar zich toch eenzaam voelen.”

Voelt u zich soms alleen? Dan kunt u deze stappen zetten: 

1. Probeer eenzaamheid niet meteen te onderdrukken

Jennifer Pots: “Het lijkt een tegenstrijdige boodschap van een hulplijn, maar het is niet heilzaam om eenzaamheid krampachtig te willen oplossen. Je alleen voelen is een heel complexe emotie waar geen toverspreuk tegen bestaat. Aanvaard eerst en vooral dat de eenzaamheid er is, geef het een plaats en sta jezelf – voor even – toe om somber te zijn.” 

2. Ga rustig op zoek naar positieve momenten en emoties

Pots: “De coronacrisis legt voortdurend een grauwe filter op onze gevoelens, waardoor soms álles lijkt mis te lopen. Probeer dat gevoel tegen te gaan door rustig te zoeken naar positiviteit. Stel jezelf bij gevoelens van eenzaamheid open vragen: op wie kan ik wél terugvallen als het moeilijk gaat? Wat loopt wél goed voor mij? Wat loopt eventueel beter, ondanks de lockdowns? Die denkoefening verlegt je focus en leert je dat niet alles kommer en kwel hoeft te zijn.

“Ga ook op zoek naar waar je deugd van hebt bij een eenzaam gevoel: waar word ik vrolijk van? Wie of wat heeft mij in het verleden geholpen? Hoe kan ik mij beter voelen? Durf jezelf daarbij te belonen. Voor sommigen helpt een gesprek met een hulplijn, voor anderen is dansen op muziek een opsteker. Word je gelukkig van chocolade? Eet dan chocolade.”

3. Weet dat elk contact betekenisvol kan zijn

Pots: “Kleine ontmoetingen, hoe oppervlakkig ook, kunnen betekenisvoller zijn dan je denkt. Van een dagelijks gesprekje met de krantenboer tot gekeuvel met de buurman: korte ontmoetingen kunnen ankerpunten vormen om een dag meer kleur te geven.

“Probeer zulke momenten te stimuleren als die je een beter gevoel geven. Geniet van die ene Zoom-meeting met je collega’s of probeer die digitale les bewust mee te maken. En waarom zou je niet elke dag naar de supermarkt gaan als de glimlach van de kassierster je een plezier doet? Lang niet elk gesprek hoeft diepgaand te zijn. Een babbel over het mooie lenteweer kan ook deugd doen.” 

4. Maar houd ook contact met wie belangrijk is voor je

Pots: “Blijf verbonden met mensen die belangrijk zijn voor je, fysiek of digitaal. Heb je eenzame gevoelens? Breng dan aan wat ze met je doen en probeer te ventileren. Een simpel gesprek over hoe het met je gaat, kan wonderen doen.

“Maar ook hier: geef niet elk gesprek met dierbaren evenveel gewicht. Soms is het heilzaam om de focus te verleggen. Eenzame gevoelens kunnen als blauwe plekken zijn: hoe vaker je erop duwt, hoe blauwer ze worden. Soms is wat onbezonnen geklets over de tuin of de huisdieren even belangrijk.”

5. Hoe kan ik iemand met eenzaamheid helpen in mijn omgeving?

Pots: “We hebben al te vaak de reflex om een resem oplossingen aan te bieden als iemand zich eenzaam voelt: ‘Kom wat meer buiten’, ‘Babbel wat meer’, ‘Kom meer onder de mensen’. Maar meestal heeft iemand die zich alleen voelt gewoon nood aan een gesprek, om te ventileren. Belangrijk is daarbij dat je een luisterend oor biedt en iemand niet meteen van zijn eenzaamheid af wil helpen.

“Probeer je eigen gedachten en ervaringen even te parkeren en je in te leven. Zet de leefwereld van de persoon centraal en oordeel niet. Stel daarbij voldoende open vragen. Wat zou helpen? Wat kan je voor die persoon doen? Hoe heeft die persoon zich in het verleden beter gevoeld na een dip? Benoem ook de emoties van de persoon, om te laten zien dat je hem of haar begrijpt. Zo laat je zien dat je er bent voor iemand.

“Aarzel daarnaast niet om iemand door te verwijzen naar de juiste hulplijnen. (zie hieronder, red.)”