Operatie Sky: het onderzoek dat alle verwachtingen overtrof

Elke uithaler wist precies wat hij meekreeg als hij cocaïne uit de containers in de Antwerpse haven moest halen: een douanezegel, een kniptang, handschoenen en... een Sky ECC-telefoon. De afgelopen jaren kwam die cryptofoon steeds vaker in beeld bij drugsdossiers. Dat viel ook de federale gerechtelijke politie op. Zij besloten een onderzoek op te starten in samenwerking met Staatsveiligheid en de Computer Crime Unit (CCU) naar die cryptofoon, het netwerk en hun gebruikers.

Het werd een onderzoek “dat alle verwachtingen overtrof”, zegt federaal procureur Frédéric Van Leeuw. Een ongeziene actie binnen de Belgische recherche, die een zware klap uitdeelde aan de internationale criminele onderwereld.

Code kraken

Toen het federaal parket eind 2018 zijn onderzoek opstartte, wilde het niet focussen op de criminelen zelf. Het wilde aantonen dat de zogenaamde cryptofoons met de encryptiesoftware van Sky ECC bijna exclusief gebruikt werden door criminelen, en dat netwerk neerhalen. De voorbije jaren werden al 185 dergelijke cryptofoons in beslag genomen, maar het bleek voor de politiediensten technisch niet mogelijk om ze uit te lezen en te achterhalen welke communicatie er werd gevoerd. Ook het bedrijf zelf leek elke medewerking met politionele of gerechtelijke diensten te weigeren.

De eerste grote stap die de politie kon zetten, was het onderscheppen van de versleutelde berichten. Maar liefst 1 miljard berichten werden er onderschept. “Die werden opgeslagen, waarna gezocht werd naar een manier om ze te ontcijferen”, zegt de federaal procureur. En ons land bleek een belangrijke speler te zijn in het netwerk. 70.000 van de 171.000 actieve Sky-toestellen wereldwijd voerden maandelijks gesprekken op het netwerk. Maar liefst een op de vier actieve gebruikers bevindt zich in België of Nederland: 6.000 in ons land, 12.000 in Nederland. De speurders merkten ook snel op dat in ons land de helft van de gebruikers in of rond de haven van Antwerpen zaten.

Opendeurdag

De grote uitdaging voor de politiediensten was dan ook die versleutelde berichten te ontcijferen. Sky ECC noemt zichzelf ‘de beste beveiligde communicatiedienst ter wereld’ en beloofde zelfs vijf miljoen dollar aan wie het netwerk kon kraken. “Wij hebben alvast een brief met ons rekeningnummer naar Sky ECC gestuurd”, zegt federaal procureur Van Leeuw.

De opendeurdag in de internationale criminele onderwereld was van start gegaan. En het bleek enorm druk. Wereldwijd werden maar liefst drie miljoen berichten per dag verstuurd via het Sky-netwerk. Drie weken lang werden alle berichten live meegelezen door 120 onderzoekers, vanuit een speciaal opgerichte commandopost bij de centrale directie van operaties (DJO) van de federale gerechtelijke politie.

Nieuwe dossiers werden opgemaakt op basis van de berichten, en al snel kwamen de eerste resultaten. Zo kon maar liefst 17 ton cocaïne onderschept worden dankzij de Sky-communicatie. “We kregen een inkijk in de hallucinante wereld van de parallelle criminele economie”, zegt Yve Driesen, gerechtelijk directeur van de federale gerechtelijke politie Antwerpen. “In de Antwerpse scene zien we top targets die gelijktijdig meerdere cocaïnetransporten aansturen, goed voor tonnen cocaïne, wekelijkse money drops voor miljoenen euro’s, opdrachten tot fysieke vergelding, corruptie in alle geledingen van de maatschappij. Dit is een mijlpaal in de geschiedenis van het recherchewerk.”

Advocaten opgepakt

En toen was het tijd voor de grote finale. De grootste politieactie ooit in ons land tegen georganiseerde misdaad. Om vijf uur dinsdagochtend trokken in het hele land 1.600 politieagenten de baan op om 200 huiszoekingen uit te voeren in het hele land. Volgens het parket lag het zwaartepunt van de actie in Antwerpen en Limburg. Het doel was om het netwerk van cryptofoonverkopers en de criminelen plat te leggen. Zo werden twee leveranciers van cryptofoons in het Antwerpse opgepakt.

Er werd ook gekeken naar de “bovenwereld die criminelen hulp bood”. Volgens onze bronnen vielen de speurders binnen bij minstens twee advocaten in het Antwerpse. Zoals Sahil M., die werd opgepakt voor verhoor nadat de federale gerechtelijke politie binnenviel op zijn kantoor. Hij is intussen aangehouden. Daarnaast zou een Antwerpse stagiair-advocaat, Jawad H., vandaag voorgeleid worden voor de onderzoeksrechter.

In één dag werden maar liefst 1,2 miljoen euro cash, vijftien illegale wapens waaronder zes vuurwapens, acht luxevoertuigen, drie geldmachines en politie-uniformen in beslag genomen. 48 personen zijn opgepakt en worden voorgeleid voor twee onderzoeksrechters in Mechelen. 

Maar daar stopt het niet. “In de loop van het onderzoek naar de criminele organisatie Sky ECC zijn verschillende nieuwe strafbare feiten aan het licht gekomen”, zegt de federaal procureur. “In de komende weken en maanden zullen dus nog verschillende nieuwe dossiers worden opgestart of bijkomende processen-verbaal opgesteld worden in lopende dossiers.”