Niet kunnen meepraten, kleiner netwerk, minder plezier in het leven: vrijetijdsactiviteiten te duur voor mensen met laag inkomen

Lang moet Bianca De Groote niet nadenken als haar gevraagd wordt wat ze het meeste mist. "Gewoon eens kunnen doen waar ik zin in heb - dat hoeft niet veel te zijn - en niet altijd moeten denken: gaat het wel?", getuigt ze. Als moeder van twee kinderen moet ze zien rond te komen met een laag inkomen.

Uit het vrijetijdsonderzoek van de studiedienst van de VRT blijkt dat 7 procent van de Vlamingen door geldzorgen minder plezier hebben in het leven. Bij mensen met een laag inkomen is dat 42 procent. 

"Mensen met een laag inkomen moeten dagelijks harde keuzes maken", zegt KUL-professor sociaal beleid Wim Van Lancker. "Wie voortdurend moet leven met die financiële stress, ja, die heeft minder plezier in het leven." 

De Groote getuigt: "Ik zie weinig mensen, er zijn veel slapeloze nachten van wat ga ik doen, hoe moet ik het doen. Het is zoveel meer dan geen geld hebben. En dan zijn er weer de schoolreisjes en dan denk ik, hoe moet ik nu weer gaan zorgen dat mijn kinderen mee kunnen?"

Vlamingen houden vooral van dingen met de vrienden doen. Ook reizen en daguitstappen of culturele uitjes scoren goed. Uit het onderzoek blijkt dat mensen met een laag inkomen die activiteiten beduidend minder graag doen. 

Neem nu afspreken met vrienden: 65 procent van de Vlamingen doet dat graag, tegenover 48 procent van de mensen met een laag inkomen. Maar tegelijkertijd blijkt ook dat een op de drie van die laatste groep het zich gewoonweg niet kan veroorloven om minstens één keer per maand met anderen iets te gaan eten of drinken.

Wie moet rondkomen met een laag inkomen geeft minder geld uit aan vrijetijdsactiviteiten. Vier op de tien geeft aan dat activiteiten niet binnen hun budget passen. Andere redenen om niet deel te nemen zijn: moeilijk ter plaatse raken en dat ze zich ongemakkelijk of bekeken voelen.

"Angst dat anderen het zien dat ik niet al die dingen heb", zo beschrijft de zestienjarige dochter Milana het gevoel. "Soms is mijn schoolkledij voor het vak magazijn gescheurd en dan moet ik soms even wachten op een nieuw T-shirt, tot er weer geld is." 

"Mensen met een laag inkomen zijn niet van een andere planeet", analyseert professor Van Lancker de resultaten van het onderzoek. "Ze hebben dezelfde ambities, dezelfde dromen, zeker op het gebied van vrije tijd. Maar ze kunnen niet doen wat andere mensen doen. Hun kinderen kunnen minder deelnemen aan dezelfde activiteiten als hun vriendjes en dat zorgt ervoor dat ze niet mee kunnen praten."

Het grote gevaar van die kloof in participatie in cultuur en sport en jeugdbewegingsactiviteiten is dat kinderen steeds meer uitgesloten worden. "En daardoor raken ze geïsoleerd waardoor het probleem nog erger wordt," voegt Van Lancker toe.

Milana had graag taekwondo gedaan, maar dat is te duur en dat begrijpt ze wel. "Als mama zegt dat we nog 10 euro over hebben tot het einde van de maand, dan denk ik soms dat ze meer over zou hebben als ik er niet zou zijn", het ontglipt haar tijdens een gesprek met Radio2. 

Heeft de tiener een goede raad voor andere jongeren in dezelfde situatie? "Dat ze zeker niet beschaamd moeten zijn. Dat de mensen die uitlachen geen echte vrienden zijn. Dat ze zich niet moeten verstoppen".

Op het einde geeft haar mama Bianca De Groote dit nog mee: "ik zeg dan soms tegen de kinderen: binnen een paar jaar doen wij dat ook eens. Want ik wil dat patroon doorbreken, en mijn dochter is dat ook van plan."

Waar ze het meeste naar verlangt? "Dat gevoel dat ik wél tel. Gewoon, normaal."