Van de zege van Kaag (D66) tot het fiasco van links: dit zijn de vijf verrassingen van de Nederlandse verkiezingen
De partij van premier Mark Rutte wint zoals verwacht de Nederlandse parlementsverkiezingen. Volgens de voorlopige resultaten haalt zijn rechts-liberale VVD 35 zetels, 2 zetels meer dan in 2017. Toch komen er ook enkele verrassende resultaten uit de bus. VRT NWS-journalist Jeroen Reygaert - die in Nederland de verkiezingen volgt - en de Nederlandse politicoloog André Krouwel bespraken de verkiezingsuitslagen in "De ochtend" op Radio 1.
1. De nacht van Sigrid Kaag (D66)
De links-liberale D66 ging de campagne in als een lammetje dat naar de slachtbank geleid werd. Niemand kon voorspellen dat de partij zo'n spectaculaire winst zou boeken: van 19 naar 23 zetels. D66 groeit zo uit tot de tweede partij van het land.
Volgens VRT NWS-journalist Jeroen Reygaert heeft dat alles te maken met de ijzersterke lijsttrekker Sigrid Kaag (foto bovenaan). "In het begin was er enorm veel kritiek op de partij. Er waren zelfs interne schandalen waarbij vrouwen oude mannen aanklaagden. Er liep van alles mis. Plots begon Sigrid Kaag te groeien in de campagne. Ze verkocht zichzelf als een nieuw type leider. Ze heeft met een aantal partijpunten kiezers weggesnoept van andere linkse partijen."
Beluister hieronder het gesprek met Jeroen Reygaert in "De ochtend". (Lees verder onder de audio)
Partij van premier Mark Rutte blijft grootste bij Nederlandse verkiezingen, maar links-liberale D66 wint fors
2. De nederlaag van links
Hoewel de links-liberale D66 een goede nacht achter de rug heeft, is links de grote verliezer van de Nederlandse verkiezingen. Geen enkele ander linkse partij haalt nog tien zetels.
"Het was een heel donkere avond voor de linkerkant in Nederland", zegt Reygaert. GroenLinks valt terug op 8 zetels. "De sociaaldemocratische Partij van de Arbeid (PvdA) blijft met negen zetels op de dieptekoers waar ze vier jaar geleden ook al op zaten. Ook de radicaal-linkse SP verliest flink met vijf zetels. In totaal hebben de linkse partijen samen minder zetels dan de VVD van premier Mark Rutte."
"Linkse kiezers hebben heel erg getwijfeld", zegt de Nederlandse politicoloog André Krouwel. "We zien dat zij niet hebben gestemd op een oppositiepartij in de hoop die groot te maken, maar op een centrumpartij om zeker te zijn dat het kabinet toch wat links kleurt. D66 is zo gaan lopen met de stemmen, terwijl links nu verslagen en bloedend in de hoek ligt met een verlies van twaalf zetels."
3. Geert Wilders aan de zijlijn
De radicaal-rechtse anti-immigratiepartij Partij van de Vrijheid (PVV) van Geert Wilders, die tot nu toe de tweede partij in Nederland was, verliest drie zetels en zakt zo naar de derde plaats. Wilders gaf in een reactie al toe teleurgesteld te zijn en feliciteerde de VVD, D66 en Forum voor Democratie, volgens hem de winnaars van de verkiezingen.
Toch nuanceert Reygaert de positie van de PVV. "Een paar jaar geleden leek de ster van Wilders volledig uitgewerkt, maar de partij staat er nog. Ze is dan wel gezakt, maar ze blijft met zeventien zetels wel nog steeds de derde partij van Nederland."
(Lees verder onder de foto.)
4. Radicaal-rechts sterker dan links
De rechts-populistische partij Forum voor Democratie van Thierry Baudet krijgt boven alle verwachtingen acht zetels. Dat is vier keer zoveel als het huidige aantal. De partij wordt zo groter dan GroenLinks. Daarmee is Forum voor Democratie een van de grote winnaars van deze verkiezingen.
Eind 2020 leek het einde van Forum voor Democratie nochtans in zicht te zijn toen antisemitische en homofobe berichten van JFVD, de jongerenbeweging van de partij, lekten naar de media. Nu is daar toch de winst voor de partij.
"Dat heeft alles te maken met corona", zegt Reygaert. "Baudet wil Nederland weer bevrijden, gelooft niet in de maatregelen, vindt het allemaal overdreven en vindt corona maar een veredeld griepje. En dat slaat aan bij kiezers. Uit peilingen blijkt dat zijn ideeën over corona voor 70 procent van de kiezers de doorslag gaf."
Beluister hieronder het gesprek met politicoloog André Krouwel in "De ochtend". (Lees verder onder de audio)
"Extreemrechtse partijen zijn de echte winnaars van de verkiezingen in Nederland"
5. De twee nieuwkomers
Het lijkt erop dat de nieuwe partijen Volt (drie zetels) en JA21 (vier zetels) voor het eerst in de Tweede Kamer komen. De pro-Europese partij Volt reageert blij. Ook Joost Eerdmans van de rechts-conservatieve partij JA21 zegt dat hij niet had durven dromen van deze uitslagen.
De partij ontstond eind vorig jaar nadat Eerdmans na een ruzie vertrokken was bij Forum voor Democratie van Thierry Baudet. "De partij presenteert zichzelf als een deftig, zeer rechts alternatief", zegt Reygaert. "Dat heeft aangeslagen bij de kiezers."
"Dit was niet de verkiezing van de gematigdheid", voegt Krouwel toe. "Dit was de verkiezing van de polarisatie. De populistische partijen staan lijnrecht tegenover D66. Er is geen links alternatief meer in Nederland. Ondanks het verlies van Geert Wilders, zie ik deze verkiezingen als een overwinning voor rechts."
Bekijk hieronder "Het Journaal Laat" met VRT NWS-journalist Ivan Ollevier in Den Haag:
