Ruim een derde van jeugdvoetballers gediscrimineerd

‘Vuile negers.’ ‘Zwarte, hou je bek.’ Een recent wedstrijdverslag van de U17 van de Antwerpse City Pirates spreekt boekdelen. Voor het eerst zijn er nu ook cijfers over racisme en andere vormen van discriminatie in het Belgische jeugdvoetbal. De KU Leuven bevroeg eind vorig jaar ruim 2.000 Belgische jeugdspelers en ouders over hun ervaringen, in opdracht van voetbalbonden KBVB, Voetbal Vlaanderen en het Waalse ACFF.

Het onderzoek schetst geen fraai plaatje. 37 procent van alle jeugdvoetballers (10-20 jaar) kwam de voorbije twee seizoenen in aanraking met discriminatie, de meeste meermaals. Bij meisjes gaat het zelfs om ruim de helft. Hoewel de bevraging erg breed gaat – ook fatshaming of homo- en transfobie zijn duidelijke aandachtspunten – drijft vooral racisme boven als een huizenhoog probleem.

Bij liefst 31 procent van de jeugdspelers die in aanraking komt met discriminatie, ligt huidskleur aan de basis. Ook etniciteit (18 procent), moedertaal (15 procent) of religie (13 procent) worden vaak aangewezen als factor. Specifiek in Vlaanderen komen spelers met een zwarte huidskleur en moslims het vaakst in aanraking met discriminatie.

De onderzoekers observeerden daarnaast 32 jeugdwedstrijden. In vijf wedstrijden werden daarbij in totaal acht racistische incidenten opgemerkt. In vergelijking met een gelijkaardige observatie in 2005 gaat het er weliswaar ‘beschaafder’ aan toe. “Maar als je de huidige cijfers zou extrapoleren, valt vooral op hoeveel racistische incidenten zonder navolging blijven”, zegt sportsocioloog en onderzoeksleider Jeroen Scheerder (KU Leuven). Via het bestaande meldpunt van Voetbal Vlaanderen liepen in 2020 amper zestien meldingen van racisme binnen.

Ook ouders verantwoordelijk

De cijfers zijn volgens de voetbalbonden een belangrijk deel van het nieuwe actieplan dat begin maart is voorgesteld. “Wie zegt dat dit probleem ‘niet zo aanwezig’ is, kan niet meer wegkijken”, zegt Hedeli Sassi (KBVB). Ook Voetbal Vlaanderen stelt: “Van de cijfers worden we absoluut niet blij, maar we weten nu eindelijk waar we staan.”

De wetenschappelijke aanbevelingen tonen volgens de bonden dat het actieplan de juiste klemtonen legt, onder meer via een laagdrempeliger meldpunt, een extra tuchtorgaan waar discriminatie strenger behandeld wordt en meer opleiding voor scheidsrechters en trainers. In de toplaag komt vanaf juni meer diversiteit. Een klankbordgroep zal er bovendien op toekijken dat het niet bij loze beloftes blijft.

De voetbalclub als veilige omgeving lijkt echter nog veraf. De meeste jeugdspelers geven nu aan geen gehoor te vinden bij een vertrouwensfiguur in de club. Bijna een op de drie gediscrimineerde jongeren “zwijgt en zegt er verder niets over”.

“Ook ouders hebben een verpletterende verantwoordelijkheid”, zegt Scheerder. Niet alleen als pleger, maar eveneens als getuige en aanspreekpunt. Drie kwart van de ouders was de voorbije twee seizoenen getuige van discriminatie, maar vier op tien ondernemen geen formele stappen, onder meer omdat de procedure niet bekend is, uit angst voor repercussies voor het kind of omdat het toch niks oplevert. Een op de tien ouders dient geen klacht in na een incident “uit angst om als vervelende ouder gezien te worden”.

Het onderzoek kan u hier raadplegen.