Rutte wil ondanks vertrouwenscrisis door als premier: “Ga hard werken om vertrouwen terug te verdienen”
Mark Rutte wil toch door als ontslagnemend premier van Nederland, ondanks het urenlange “heftige debat” deze nacht, waarin alle oppositiepartijen het vertrouwen in hem opzegden. Daarnaast keurden alle partijen behalve zijn eigen VVD het optreden van Rutte als partijleider in de verkenningsfase af. Toch stuurde de Kamer hem niet weg.
Rutte wil zijn “stinkende best doen” en “vreselijk hard werken” aan het “terugverdienen van het vertrouwen” van de Kamer en de samenleving. Dat zei hij in een eerste reactie op de aangenomen motie van afkeuring, die tijdens het nachtelijk debat door coalitiepartijen D66 en CDA werd ingediend en door de hele Kamer minus Ruttes eigen partij, de VVD, werd aangenomen. “Dit is een belangrijk politiek signaal dat ik zeer serieus neem”, zei Rutte na de stemming, al liet hij ook verstaan “geen moment” aan opstappen gedacht te hebben.
De motie van wantrouwen die Geert Wilders (PVV) eerder op de dag had ingediend, haalde het ondanks steun van de voltallige oppositie niet, waardoor Rutte niet gedwongen het veld moest ruimen. Wel kreeg die motie onverwachts steun van de SGP, een gezagsgetrouwe partij die doorgaans heel terughoudend is met het opzeggen van het vertrouwen.
Vertrouwenscrisis
De Kamer debatteerde meer dan 13 uur lang over de vertrouwenscrisis die onder meer ontstond door een uitgelekte memo over een gesprek dat Rutte had met de oud-verkenners Annemarie Jorritsma (VVD) en Kajsa Ollongren (D66) voor de politieke formatie. Daarin stond de inmiddels beruchte opmerking ‘functie elders’ bij de naam van het kritische CDA-Kamerlid Pieter Omtzigt. De Kamer kreeg hierdoor het vermoeden dat werd geprobeerd de CDA’er te lozen. In eerste instantie ontkende Rutte voor de camera’s nog Omtzigt genoemd te hebben in zijn gesprek met de verkenners, later bleek uit vertrouwelijke formatiestukken dat het wel degelijk Rutte was die de naam van Omtzigt noemde tijdens zijn gesprek met de oud-verkenners.
Vertrouwensbreuk
D66-leider Sigrid Kaag benadrukte tijdens het debat dat ze Rutte niet als minister-president afkeurt, maar dat haar vertrouwen wel een flinke deuk heeft opgelopen. “De afstand tussen hem en mij is groter geworden. Dat neem ik hem kwalijk”, zei de D66-leidster. “Ik heb mijn twijfels over de verdediging en ontkenning vandaag.” Ze zegt dat het niet vanzelfsprekend is dat de VVD nog het voortouw neemt in de verkenning. Na de partij van Rutte is D66 de grootste partij.
Kaag voegde op aandringen van andere partijen toe dat ze zelf “haar conclusies zou trekken”, als ze zou worden geconfronteerd met een motie van afkeuring, zoals Rutte nu. Volgens oppositieleider Geert Wilders luidde de D66-leider daarmee het einde van de periode-Rutte in, maar Kaag wilde niet verder ingaan op de betekenis van de motie. Ze noemde het wel een “heel zwaar middel”.
“Blamage”
CDA-leider Wopke Hoekstra sprak over “een blamage van de politiek als geheel en van het parlement, en van de partijen die het initiatief hebben genomen tot de formatie.” Naast de VVD is dat D66. Hoekstra noemde het debat, dat meer dan dertien uur duurde, “buitengewoon onbevredigend”. Het is volgens hem goed om met de motie van afkeuring te markeren dat Rutte het niet goed heeft gedaan. De CDA-leider wilde niet zeggen wat hij in het geval van Rutte zou doen als hij zo’n motie aan zijn broek zou krijgen. “Het is aan hem zelf om te wegen wat hij ermee doet.”
Gert-Jan Segers, leider van de kleinste coalitiepartij ChristenUnie, sloot zich net als de andere partijen ook aan bij de motie van afkeuring. Hij keurt af dat er “onwaarheid is gesproken” over de verkenningsgesprekken. Dat het zo mis is gelopen komt volgens Segers door de onduidelijke procedure van de verkenning.
Nieuwe verkenner
Een van de conclusies uit het Kamerdebat is dan ook dat er een nieuwe verkenner komt, die verder afstaat van de dagelijkse politiek rond het Binnenhof dan tot dusver gebruik is. De hele procedure zal bovendien tegen het licht worden gehouden.
De nieuwe verkenner moet het formatieproces weer vlot trekken en het vertrouwen tussen de partijen herstellen. Het moet een “gezaghebbende en onafhankelijke verkenner met een grotere afstand tot de actuele politiek” zijn, aldus een kamerbreed gesteunde motie van D66-leider Sigrid Kaag en CDA-leider Wopke Hoekstra.
De verkenner is een vrij nieuw verschijnsel. Het werd pas in 2012 geïntroduceerd en moest de Tweede Kamer meer zeggenschap geven over de kabinetsformatie. Voor die tijd lag deze taak bij het staatshoofd. De eerste twee verkenningen (in 2012 en 2017) verliepen vrij rimpelloos.
“Levend staatsrecht”
Het hele systeem van de verkenner is nergens vastgelegd. Ook niet in het Reglement van Orde van de Tweede Kamer. En dat breekt de volksvertegenwoordiging dit keer op. Er zijn geen regels, voorschriften of aanwijzingen. Het is “levend staatsrecht”, zei Boris van der Ham (D66), een van de bedenkers van het systeem recent nog.
Hoe dan ook wordt de formatie van een nieuw kabinet een lastige puzzel, omdat het vertrouwen van alle partijen in Rutte een flinke deuk heeft opgelopen. Over hoe het nu verder moet met de verkenning, wil Rutte zelf nog niets zeggen: dat zal volgens hem pas na de paasdagen aan de orde zijn.
“Zeer beschadigd”
In de Nederlandse media is alvast consensus dat Rutte ‘zwaar beschadigd’ uit het debat is gekomen, nadat hij ternauwernood de motie van wantrouwen van de oppositie overleefde. “Rutte-4 is heel, heel ver weg”, staat dan ook te lezen in de analyse van onze zusterkrant AD. “Of het vierde kabinet-Rutte er nog komt, is ineens onzeker. Het onderlinge wantrouwen is zó groot, dat sommige lijsttrekkers aan het Binnenhof vinden dat het aanblijven van Rutte als VVD-leider de vorming van een nieuw kabinet in de weg staat. En dat is nogal wat, iets meer dan twee weken na de stembusgang waarbij Rutte bijna twee miljoen stemmen kreeg en zijn partij met afstand de grootste maakte.”
Gratis onbeperkt toegang tot Showbytes? Dat kan!
Log in of maak een account aan en mis niks meer van de sterren.Lees Meer
-
PREMIUM38
Experts over nieuwe Europese vluchtelingendeal: “Libanon is geen veilig land, het deporteert Syrische vluchtelingen naar hun land in oorlog”
-
Indonesië gaat 10.000 mensen permanent verhuizen vanwege vulkaan Ruang
Indonesië gaat circa 10.000 inwoners van het vulkaaneiland Ruang permanent verhuizen. De reden is dat er zorgen bestaan over nog meer uitbarstingen in de nabije toekomst, nadat de zeer actieve vulkaan recent al de nodige schade aanrichtte. Afgelopen dinsdag barstte de Ruang opnieuw uit. Uit de vulkaan voor de kust van Sulawesi steeg toen een aswolk op van zo’n vijf kilometer hoogte. -
Taiwan detecteert 26 Chinese vliegtuigen in 24 uur rond eiland
Het Taiwanese ministerie van Defensie heeft vandaag bekendgemaakt dat het in de afgelopen 24 uur 26 Chinese vliegtuigen en vijf schepen rond het eiland heeft gedetecteerd. -
-
Twee nieuwe verkenners in Nederlandse regeringsvorming na flater met leesbare documenten
-
Boris Johnson weggestuurd bij stemlokaal “omdat hij ID-kaart vergeten was”
De Britse oud-premier Boris Johnson is weggestuurd bij het stemlokaal toen hij zijn stem probeerde uit te brengen voor de lokale verkiezingen. Hij had volgens Britse media niet de juiste identificatie bij zich. -
Ex-verkenners in Nederland door het stof na gelekte formatienota: “Onze excuses, het was een pijnlijke misser”
De Nederlandse politici Kajsa Ollongren (D66) en Annemarie Jorritsma (VVD) hebben aan de Tweede Kamer hun excuses aangeboden voor de inhoud van het document. Ze nemen de verantwoordelijkheid voor de “pijnlijke misser” volledig op zich. Vorige week moest de vorming van een nieuwe regering stopgezet worden nadat de nota van hun verkenningsopdracht gelekt was. -
Jobat
Wie krijgt vakantiegeld? Om welk bedrag gaat het? En wanneer wordt het uitbetaald?
-
Waar is Wally? Amerikaanse man is zijn ‘hulpalligator’ kwijt nadat grappenmaker hem steelt
-
“Ik heb niet gelogen, dat gesprek zat verkeerd in mijn herinnering”: Rutte in nauwe schoentjes na hetze rond kritisch parlementslid
De Nederlandse premier Mark Rutte komt onder vuur te liggen omdat hij tijdens een onderhoud met de gewezen verkenners wel degelijk over de positie van CDA-Kamerlid Pieter Omtzigt heeft gesproken. Eerder had de leider van de rechts-liberale VVD dat zelf nog ten stelligste ontkend. “Maar ik heb toen niet gelogen. Ik heb me dat gesprek gewoon verkeerd herinnerd”, luidt zijn verweer in de Tweede Kamer. Geert Wilders, de leider van de extreemrechtse PVV, vindt dat Rutte moet opstappen. -
Mijnenergie
Vaste energieprijzen stijgen opnieuw: 10% erbij op twee maanden tijd
Nadat vorige maand een einde kwam aan de maandenlange prijsdaling voor energie, veren de prijzen nu nog eens met enkele procenten op. Dat leert Mijnenergie.be uit de tarieven voor nieuwe vaste contracten of contractverlengingen die de energieleveranciers vandaag - aan het begin van de nieuwe maand - publiceren. -
PREMIUM
Rutte herinnert zich niet meer wie hij minister wou maken: hoe de regeringsvorming in Nederland “een ongekende puinhoop” werd