Waarom het niet raar is dat Queen Elizabeth snel na de dood van Philip weer aan het werk gaat

Twee weken. Zo lang is de Britse koninklijke familie officieel in de rouw, werd aangekondigd na het overlijden van de 99-jarige prins Philip. Dat betekent niet dat ze in die periode volledig van de radar verdwijnen. Dinsdag woonde koningin Elizabeth een ceremonie bij voor het pensioen van Lord Chamberlain William Peel, de hoogste ambtenaar van haar huishouden.

Dat ze zoiets doet vier dagen na de dood van haar echtgenoot, ging niet onopgemerkt voorbij. Zowat elke Britse krant schreef over het snelle hervatten van haar koninklijke taken. En op social media werd die keuze van de koningin uiteraard ook becommentarieerd. Vindt de een het doodnormaal dat ze een aantal verantwoordelijkheden nakomt, dan vindt de ander zoiets op zijn minst verbazingwekkend of verontrustend. 

Vraag je het klinisch psycholoog en rouwexpert Manu Keirse dan zegt hij dat we vooral niet snel klaar moeten staan met een oordeel. Niets is zo persoonlijk als een rouwproces. “Maar mensen hebben daar klaarblijkelijk nogal snel een mening over. Ik herinner mij hoe Jacky Kennedy, na de dood van haar man en plein public geen traan liet en daarom door velen als een sterke vrouw werd gezien. Maar toen leden van het Britse koningshuis precies hetzelfde deden toen Diana begraven werd, was er kritiek.” 

Dat koningin Elizabeth na enkele dagen weer koninklijke taken verricht, vindt Keirse een doodnormale zaak. “Rouwen is niet iets dat op je eentje kan doen. Het is vooral een sociale activiteit, iets dat gebeurt in interactie met anderen. Uiteraard gebeurt zoiets ook op het werk. Die plek kan mensen ook betekenis en structuur geven.” 

Dat beaamt ook collega An Hooghe. “We moeten af van het idee dat rouwen een kwestie van dagen is waarin je alleen maar denkt aan het verlies van je geliefde. Rouwen is vooral een proces dat alle kanten opgaat. Het ene moment ben je bezig met het overlijden, het andere weer niet. Het is zeker niet zo dat wie vlak na het overlijden weer gaat werken zijn rouwproces belemmert of ontkent. Integendeel. Voor sommigen is die werkvloer net de beste plek om te rouwen, omdat er collega’s zijn die je steunen of een afleiding vormen voor de intense emoties.”

Dat iemand zo snel na een zwaar verlies terug aan de slag gaat, lijkt eerder uitzonderlijk. Maar volgens de letter van de wet is het niet vreemd. In België hebben nabestaanden sinds 1963 recht op één tot drie dagen rouwverlof. Te weinig tijd om administratieve zaken op orde te krijgen, een begrafenis te regelen en een moment van rust te nemen, vinden onder meer de Gezinsbond en Kom op tegen Kanker. Recent nog herhaalden ze hun pleidooi voor een langer en flexibeler verlof dat over een periode van drie jaar opgenomen kan worden. Vlak na het paasreces zijn er verschillende wetsvoorstellen in die richting in de Commissie Sociale Zaken besproken. Bij de meerderheidspartijen blijkt er alvast een draagvlak voor. Al leert navraag bij CD&V, Groen, Vooruit en Open Vld dat er voorlopig vooral consensus is over een uitbreiding tot tien vrij in te zetten rouwdagen bij een verlies van een partner of kind.  

“Na de vakantie zitten we opnieuw samen met de meerderheidspartijen”, zegt Evita Willaert (Groen). Ze heeft er, net als de andere partijen, vertrouwen in dat een voorstel in de komende maand goedgekeurd wordt. Dat zou betekenen dat Belgen voor de zomer al effectief meer rouwverlof kunnen opnemen. “Het is niet de grote sprong voorwaarts die we wilden”, zegt Willaert, verwijzend naar de twintig dagen. “Maar toch een kleine stap.” Haar partij bekijkt net als Vooruit of ze ook rouwverlof kunnen invoeren na een miskraam of doodgeboorte, zoals Nieuw-Zeeland recent vrouwen en hun partners hiervoor drie betaalde rouwdagen toekende. Geen nieuwigheid trouwens, want in een land als India kunnen vrouwen al langer zes weken verlof hiervoor krijgen.

Meer officieel rouwverlof zou ook ons land ten goede komen, menen Keirse en Hooghe. “Met zo’n uitbreiding geef je een belangrijk maatschappelijk signaal”, zegt Hooghe. “Drie dagen, dat is ronduit belachelijk.” Ze wijst erop dat iemand na het verlies van een partner of kind vaak maanden thuis blijft, door in ziekteverlof te gaan. En merkt op dat zoiets ook bij een uitbreiding van tien of twintig dagen wellicht zal blijven gebeuren. “Wat ik moeilijk vind aan zo’n doktersbriefje: je geeft een fout signaal. Verdriet wordt beschouwd als een ziekte, terwijl daar natuurlijk niets abnormaals aan is”, vult Keirse aan. Precies daarom storen ook sommigen zich eraan dat er zo geijverd is om rouw op te nemen in het psychiatrische handboek DSM-5.

“Rouw is nooit een kwestie van dagen. We moeten stoppen met de discussies daartoe te verengen”, bepleit Hooghe nog. Ze vreest dat wanneer het extra rouwverlof gerealiseerd is, dat voor sommige werkgevers het signaal zal zijn dat de nodige tijd aan het rouwproces gegeven is. “Terwijl er natuurlijk ook meer ruimte voor rouwen op de werkvloer nodig blijft. Er zou een kader moeten komen over hoe je als werkgever omgaat met een rouwend personeelslid. Daar is nog veel winst te boeken." 

De boodschap mag nooit zijn “raap je bij elkaar” of “je zal er wel snel over zijn”, zijn experten het eens. “Maar de kans dat de Queen dat soort boodschappen krijgt, lijkt me klein”, aldus Keirse nog. “Ik denk dat er maar weinig mensen zo achteloos met haar omgaan.”