‘De Vooruit is De Vooruit, en iedereen blijft daar met zijn fikken af’

Of het een bewuste keuze was, is niet helemaal duidelijk. Maar dat, voor Voo?uit-directeur Franky Devos zijn persconferentie begon, ‘Killing In The Name’ van Rage Against The Machine door de boxen schalde, leek wel uiterst toepasselijk. Sinds de voormalige sp.a een jaar geleden aankondigde dat ze zich zou omdopen tot Vooruit – een rebranding die sinds een maand officieel is – leek die naam voor het gelijknamige kunstencentrum al snel dood en begraven.

Er werd aangekondigd dat er, na een participatief traject waarin de bezoekers en de Gentenaars betrokken werden, een nieuwe naam gekozen zou worden. Maar de twee laatst overgebleven opties – ‘Pallas’ en ‘Volxus’ – stuitten op fel protest. “Dat heeft ons diep geraakt. De kritiek ging verder dan de commentaar op de twee nieuwe namen”, zegt Devos, in de schaduw van de gele zijgevel waarin, in rode letters, ‘Vooruit’ gebeiteld staat. 

“De kritiek toont de gigantische betekenis die kunstencentrum Vooruit heeft voor zijn publiek en voor alle Gentenaars. Dat is bijzonder schoon. Dit is een plek die in veel levensverhalen een grote betekenis heeft. Dit verander je niet van naam. De Vooruit is De Vooruit, en iedereen blijft daar met zijn fikken af. Ook wij.”

Het historische gebouw – een beschermd monument – aan de Sint-Pietersnieuwstraat blijft dus gewoon ‘de’ Vooruit – dat lidwoord is niet onbelangrijk. “Zo maken we een onderscheid met de politieke partij en komen we tegemoet aan de oproep van de Gentenaars”, verduidelijkte communicatieverantwoordelijke Mieke Dumont. “Want zonder ons publiek en zonder de Gentenaars is de Vooruit er niet.”

Voor Gentenaars lijkt dat effectief een opluchting te zijn. “Als het gebouw De Vooruit blijft, ben ik al blij”, zegt Peter Bogaert (41), die op een goeie steenworp van het kunstencentrum van de zon geniet. Zijn kompaan, Joran Van Daele (25), vult aan: “Het kunstencentrum mogen ze van mij noemen hoe ze willen.”

Verwarring

Want, zo wordt duidelijk op de persconferentie, het kunstencentrum en het gebouw worden qua naamgeving gesplitst. “Het is heel simpel”, legt Dumont uit. “De plek blijft De Vooruit, het kunstencentrum verandert van naam. Waren we daar misschien maar eerder op gekomen.” 

Wat die naam moet worden, is nog niet duidelijk. “We gaan dat niet holderdebolder doen. Het is niet zomaar een nieuw bordje boven de deur hangen”, aldus Dumont. “We gaan het traject #meerdaneennaam doorzetten.” Officieel liggen ‘Pallas’ en ‘Volxus’ nog wel op tafel – 18.252 mensen stemden wél op een van die twee namen – “maar de kans dat het een van die twee wordt, lijkt me vrij klein.”

Of de splitsing alle verwarring zal wegnemen, is niet helemaal duidelijk. “Als het gebouw De Vooruit blijft heten, zal iedereen ‘De Vooruit’ blijven gebruiken”, denkt Van Daele. “In de volksmond zal het altijd De Vooruit blijven”, meent ook Annelies Van Steenberge (43). “De Belgacom-toren is ook van naam veranderd, maar iedereen spreekt nog altijd over de Belgacom-toren.”

Toch is de naamsverandering noodzakelijk, meent Devos, om verwarring te vermijden. “‘De mensen zijn slim genoeg om het verschil te zien’, is dan de repliek. Als het om een concert of voorstelling gaat, oké. Maar niet als het gaat om maatschappelijke standpunten rond ecologie, gendergelijkheid of sociale thema’s. Want ook daar doet een kunstenhuis uitspraken over. Wij zijn geen watermerk.”

Op sociale media en in zoekmachines is de aanwezigheid van het kunstencentrum Vooruit al teruggedrongen, vertelt Devos ook. “We krijgen nu ook dagelijks mails over lonen en minimumpensioenen. En een paar weken geleden schreef De Morgen in een artikel over het kunstendecreet: ‘Vooruit vraagt grondige aanpassingen’. Welke Vooruit is dat dan?”

Devos zegt de socialistische geschiedenis van ‘Feestlokaal Vooruit’ te erkennen, maar “we willen geen partijpolitieke associatie". Voor Erik Temmerman, voormalig directeur en medeoprichter van het kunstencentrum, is een nieuwe naam dan ook ‘de enig mogelijke optie’. “Bij de start van Vooruit in 1982 werd het streven naar onafhankelijkheid verankerd”, zegt hij.

“Met een jonge ploeg hadden we de ambitie om dit gebouw een nieuwe toekomst te geven. Dat kon alleen maar mits er een einde werd gemaakt aan die verzuilde, partijpolitieke exploitatie. Daarom is er een principe-akkoord gemaakt met de eigenaar en de Gentse socialistische beweging. Dat stipuleerde dat deze vzw bereid was het gebouw te redden en er een nieuwe toekomst aan te geven, op voorwaarde dat het een partij-onafhankelijke toekomst zou zijn. We hebben al die decennia vastgehouden aan dat akkoord. Trouw blijven aan de uitgangspunten van het kunstencentrum uit 1982 betekent dat het kunstencentrum een nieuwe naam moet krijgen.”

Maar ook over die geschiedenis bestaat nog enige verwarring. “Het kunstencentrum weet toch dat die socialistische achtergrond er altijd zal blijven liggen”, meent Bogaert. Maar de zestien jaar jongere Van Daele is het daar niet mee eens. “De connotatie is toch veranderd. Dat dat gebouw vroeger van de socialisten was, heb ik bij pas in mijn lessen politieke geschiedenis geleerd.”