Omvangrijke coronastudie toont: jongeren krijgen mentaal de zwaarste klappen

Minder vaak gelukkig

Sars-Cov-2 is, in tegenstelling tot wat in het begin van de pandemie vaak aangenomen werd, niet de grote gelijkmaker. Het coronavirus treft vooral – maar niet uitsluitend – ouderen en mensen met onderliggende aandoeningen bijzonder hard. Studies wezen daarnaast herhaaldelijk uit dat wie lager op de sociale ladder staat, een grotere kans liep om een zware vorm van Covid-19 door te maken, bijvoorbeeld omdat deze mensen vaker met velen op een relatief beperkte oppervlakte wonen. 

Kijken we daarentegen naar de mentale gevolgen van de crisis en de coronamaatregelen, dan zijn het de jongere leeftijdsgroepen die de grootste klap krijgen. Dat blijkt uit een bevraging van Statistiek Vlaanderen, waarbij 10.000 volwassen Vlamingen gevraagd werd naar de impact van de pandemie op hun fysiek en mentaal welzijn en op hun sociale contacten.

44 procent gaf aan zich even vaak gelukkig te voelen als voor de coronacrisis, 46 procent gaf aan zich minder vaak gelukkig te voelen. Achter die gemiddelden gaat een duidelijke tendens schuil: hoe jonger, hoe lager de score. Bij de 18- tot 24-jarigen gaf ruim 60 procent aan zich minder vaak gelukkig te voelen dan voor de pandemie, tegenover 38 procent bij de oudste leeftijdsgroepen.

Hoe jonger, hoe eenzamer

De druk op jonge mensen gaat verder dan hoe vaak ze zich al dan niet gelukkig voelen. Jonge mensen voelden zich ook eenzamer en neerslachtiger, en zijn in het algemeen minder tevreden over hun leven dan voor de coronacrisis.

Bij de 18- tot 24-jarigen zegt liefst 71 procent vaker eenzaam te zijn, 7 procent zegt zich net minder vaak eenzaam te voelen. Ook hier is de correlatie met de leeftijd erg duidelijk: hoe ouder, hoe minder mensen zich eenzamer voelen dan voordien. Bij de oudste leeftijdsgroepen gaat het ‘maar’ om 35 à 36 procent.

Dezelfde tendens is er wat betreft de algemene levenstevredenheid: 52 procent van de 18- tot 24-jarigen zegt dat die achteruitgegaan is en dat neemt gestaag af tot 34 procent bij 75-plussers. Al geeft nog steeds 59 procent van alle bevraagden aan (heel) tevreden te zijn met zijn of haar leven.

Scholieren maakten geen deel uit van de studie van Statistiek Vlaanderen. Maar volgens motivatiepsycholoog Maarten Vansteenkiste (UGent), die lid is van de expertencommissie GEMS, liggen de conclusies in lijn met eerdere studies waar min-18-jarigen wel deel van uitmaakten. “Ook in de motivatiebarometer scoren jongeren consequent lager op psychologische basisbehoeften, zoals een gevoel van verbondenheid.”

“Jongvolwassenen ontwikkelen zich meer in groepsverband en dat staat nu al lange tijd on hold”, verklaart Vansteenkiste de zware impact van de crisis op het mentale welzijn van jonge mensen. “Deze crisis is, over het algemeen, veel meer een breuk met de levensstijl van jongeren dan met die van ouderen.”

“Wat ook meespeelt: wie voor zichzelf de kans op een zware besmetting hoger inschat, ervaart de coronamaatregelen als meer zinvol en noodzakelijk. Jonge mensen schatten hun kansen op ernstige ziekte – terecht – lager in. Zij zien daardoor steeds minder de noodzaak van de maatregelen en hebben het lastiger om gemotiveerd te blijven om die te volgen.”

Sceptischer over vaccins

Ook bij de vaccinatiebereidheid is het verschil tussen jongere en oudere mensen groot. Driekwart van de volwassen Vlamingen geeft aan dat ze zich willen laten vaccineren of al gevaccineerd zijn. Niet helemaal verwonderlijk: wie meer risico loopt op zware covid, is een stuk happiger om zich te laten inenten.

Bij de 65-plussers zijn negen op de tien mensen overtuigd van een vaccinatie. Maar hoe lager in de leeftijdspiramide, hoe kleiner die overtuiging wordt. Bij mensen jonger dan 44 jaar daalt de vaccinatiebereidheid tot iets meer dan 60 procent. Al wil dat niet zeggen dat de anderen zich niet zullen laten inenten: een vijfde tot een kwart van de respondenten zegt nog te twijfelen. Bij de 18- tot 24-jarigen is de groep weigeraars het grootst, met 15 procent.

Daarbij hoort een stevige kanttekening. De studie is afgenomen tussen eind januari en eind maart. Zeker aan het begin van die periode was er nog relatief veel onzekerheid over de werkzaamheid van de coronavaccins. Twee van de drie vaccins die in die periode goedgekeurd waren – de mRNA-vaccins van Pfizer en Moderna – zijn bovendien gebaseerd op nooit eerder gebruikte technologie. Het valt niet uit te sluiten dat twijfelaars intussen hun mening bijgesteld hebben of dat anderen minder overtuigd zijn van hun standpunt.

Besmet maar niet getest

De studie peilde ook naar de verspreiding van het coronavirus. Opmerkelijk: ongeveer één op de tien respondenten denkt het afgelopen jaar besmet geraakt te zijn met Sars-Cov-2, maar slechts bij de helft werd dat bevestigd met een coronatest. Slechts bij 11 procent van wie denkt besmet geweest te zijn, doken er geen ziektesymptomen op. Daaruit valt op te maken dat een erg groot deel van de besmettingen onder de radar zijn gebleven, ook bij mensen die wel degelijk symptomen vertoonden.