"Dokter der armen" zalig verklaard in Venezuela, hij maakte een eeuw geleden naam tijdens de vorige pandemie

Markante snor, ernstige blik, hoed op en strak in het pak. Dat is het beeld van José Gregorio Hernández dat het straatbeeld kleurt, én een vaste waarde is in tal van kerken, kapellen en thuisaltaartjes in Venezuela. 

Zijn beeltenis duikt zelfs op op koffiepakjes. José Gregorio Hernández was de voorbije dagen aanweziger dan ooit, want vandaag werd "de dokter der armen" door het Vaticaan zalig verklaard. 

Dat had eigenlijk moeten gebeuren tijdens een grootse ceremonie in een voetbalstadion, maar door de coronapandemie verliep de plechtigheid een stuk soberder. 

Slechts een 300-tal gelovigen, vooral priesters en nonnen, waren aanwezig in de kapel van een katholieke school in de bergen ten noorden van de hoofdstad Caracas. De rest van de Venezolanen kon op televisie volgen hoe José Gregorio Hernández zalig werd verklaard.

In een videoboodschap die werd uitgezonden vlak voor de zaligverklaring, noemde paus Franciscus Hernández "een model van heiligheid, toegewijd aan de verdediging van het leven, de uitdagingen van de geschiedenis en in het bijzonder als een voorbeeld van dienstbaarheid aan anderen, zoals een barmhartige samaritaan, die niemand uitsluit".

Hij voegde er een op het heden gerichte boodschap aan de Venezolanen aan toe: "Ik geloof oprecht dat dit moment van nationale eenheid, rond de figuur van de volksarts, een speciaal moment vormt voor Venezuela en van jullie eist dat jullie verder gaan, dat jullie concrete stappen zetten ten gunste van eenheid, zonder jullie te laten ontmoedigen."

De nieuwe status van Hernández maakt op zich niet zoveel uit, want voor veel Venezolanen is de man nu al een heilige. Geliefder, door sommigen, dan "Vader des Vaderlands" Simon Bolívar.

José Gregorio Hernández (1864-1919) was de oudste zoon van een katholieke familie uit een dorpje in de Andes. Drie weken was hij onderweg -per muilezel, boot en trein- om als adolescent te gaan studeren in Caracas. Als pas afgestudeerd arts kreeg hij een beurs voor Europa. 

Bij zijn terugkeer bracht hij aangescherpte wetenschappelijke inzichten mee én een microscoop, de eerste op dat moment in Venezuela. José Gregorio Hernández geloofde rotsvast dat wetenschap een van de belangrijkste uitwegen was om het land uit de ellende te tillen. Hij stichtte een nationale Academie voor Geneeskunde en gaf les aan de Centrale Universiteit van Venezuela, waar hij zich ontpopte tot een pionier op het domein van de bacteriologie. 

Maar naam in heel het land maakte hij pas echt toen Venezuela net als de rest van de wereld werd getroffen door de Spaanse griep. De vele armen behandelde hij gratis, en stak hij soms zelfs geld toe. 

"Hij was modern", zegt Aldo Giordano, de apostolische nuntius die de ceremonie voorging eerder al. "Enerzijds een groot wetenschapper, arts en docent. Anderzijds volgde hij een roeping in het licht van zijn geloof. Hij koos voor de armen, en heeft zijn leven voor hen opgeofferd."

José Gregorio Hernández stierf in 1919, in volle pandemie. Hij kwam onder de wielen van een auto terecht toen hij op weg was naar een patiënt. 

Bijna meteen na zijn dood ontstond een cultus rond zijn persoon. Decennialang hebben Venezolaanse gelovigen geijverd om zijn verering door het Vaticaan te laten officialiseren. In 1996, naar aanleiding van een bezoek van de toenmalige paus Johannes Paulus II aan Venezuela, tekenden 5 miljoen mensen -1 op de 4 inwoners- een petitie om Hernández heilig te verklaren. 

In de daaropvolgende jaren, toen de uiterst linkse Hugo Chávez president was, verslechterde de relatie met het Vaticaan. Chávez verweet de katholieke leiders in eigen land en in Rome dat ze hun rug toekeerden naar de armen en aan de kant stonden van rijke oligarchen. Het Vaticaan moest niets weten van wat het het "neomarxisme" van Chávez noemde. Sinds paus Franciscus kerkleider is, zijn de relaties met Venezuela veel verbeterd. Franciscus gaf in juni zijn zegen voor de zaligverklaring van Hernandéz, een stap op weg naar de heiligverklaring.

Dat de "dokter der armen" in Venezuela meer dan 100 jaar na zijn dood nog met zoveel overtuiging wordt aanbeden, is niet zo heel verwonderlijk. 

Ook nu zijn de Venezolanen er economisch gezien beroerd aan toe. Het land kampt al jaren met een humanitaire crisis, als gevolg van de instorting van de economie en een embargo door de Verenigde Staten. Vandaag is het wereldwijd het vierde land met de hoogste nood aan voedsel, na Jemen, Congo en Afghanistan. Volgens een onderzoek van het Wereldvoedselprogramma heeft 1 op de 3 Venezolanen nood aan hulp om de minimale voedselvereisten te halen.  

Ook de gezondheidszorg is zo goed als ingestort, 100 jaar nadat dokter José Gregorio Hernández in Venezuela de Spaanse griep bestreed, en op een moment dat de wereld in de greep is van een nieuwe pandemie.