Wat kun je doen tegen naaldenfobie?

Het zweet breekt je uit en met een beetje pech ga je van je stokje. Voor mensen met naaldenangst is het krijgen van een prik erg vervelend. Een op de vijf mensen heeft een vorm van naaldenangst. Bij een veel kleiner percentage kan dat tot gevaar voor hun gezondheid leiden omdat zij medische situaties vermijden.

Wat verklaart die angst voor naalden? Psycholoog Jan van den Berg denkt dat dat een evolutionaire basis heeft: “Van oudsher hielden allerlei levensbedreigende zaken direct verband met steek- en snijwonden. Daardoor hebben we een sterke reflexmatige afkeer tegen dingen die de huid kunnen doorboren.”

Om een vergelijkbare reden vertonen veel mensen ook een angstreactie bij het zien van bloed, vertelt emeritus hoogleraar Frits Boer, gespecialiseerd in angststoornissen bij kinderen. “Bloed betekent dat er iets kapot is en dat je mogelijk in gevaar bent. Dus reageren we met een schrikreflex.” Die schrik uit zich in een vlucht-, vecht- of bevriesreactie.

Flauwvallen, de reactie die bij veel mensen opkomt bij het zien van naalden of bloed, is de ultieme bevriesreactie. Boer: “Wanneer je niet kunt vluchten of vechten, maak je je zo klein mogelijk in de hoop dat het gevaar aan je voorbij trekt. Soms is de reactie bij dieren nog sterker. Bijvoorbeeld bij hagedissen die zich als dood kunnen voordoen wanneer een roofdier nadert. Flauwvallen is een soortgelijke reactie.”

Gewenning

Een behandeling voor naaldenangst bestaat meestal uit twee onderdelen, legt hij uit. Wanneer je snel flauwvalt leer je eerst spierspanoefeningen aan die je bloeddruk hoog houden, waardoor je niet van je stokje gaat. Bijvoorbeeld door je benen te kruisen, en de spieren in je benen en billen aan te spannen. Als dat goed gaat, word je geleidelijk blootgesteld aan naalden, legt Van den Berg uit. “Eerst laten we mensen naar een naald kijken. Dan vragen we om die naald in een sinaasappel te prikken. Als dat lukt, laten we je een naald op je huid leggen en een beetje druk zetten. Zo treedt gewenning op.”

Ook Henk Schenk, arts en prikangstbehandelaar, gebruikt deze therapie. Voor mensen met extreme naaldenangst heeft hij een speciale methode ontwikkeld waarbij lachgas wordt gebruikt. Door het lachgas – de medische variant die verdund is met zuurstof – kom je in een korte roes waarin je je volledig ontspant. Dat is het moment dat Schenk je prikt. “Mensen hebben zo een succeservaring. Bij de volgende consulten gebruik ik steeds minder lachgas. Tot ik ze zonder prik.”

Vóór de prik goed eten en een half litertje water drinken helpt ook. En neem iemand mee die je goed kent, en die voor afleiding kan zorgen in de rij en bij het prikken.