Regioverkiezingen Madrid: campagne tegen coronamaatregelen levert conservatieven overwinning op (maar geen meerderheid)

In de Spaanse deelstaat Madrid trokken gisteren bijna 5 miljoen stemgerechtigden naar de stembus voor regionale verkiezingen. Die werden in heel Spanje met argusogen gevolgd. Ze worden beschouwd als een referendum over het coronabeleid van de nationale, linkse regering van premier Pedro Sanchez van de sociaaldemocratische PSOE.

Isabel Diaz Ayuso, de huidige regiopresident voor de rechts-conservatieve Partido Popular, voerde campagne tegen alle coronamaatregelen. Centraal stond het woord Libertad of Vrijheid. In de regio Madrid bleven bijvoorbeeld cafés en terrassen de voorbije maanden nadrukkelijk open en ook  buitenlandse toeristen waren welkom. Afgelopen weekend volgde nog een verkiezingsstunt met een stierengevecht, terwijl dat in de rest van Spanje momenteel verboden is.

Dat heeft Ayuso dus geen windeieren gelegd. In het regioparlement behaalt ze bijna de absolute meerderheid, een verdubbeling vergeleken met de verkiezingen van 2 jaar geleden.  Daarmee lijkt de Partido Popular een comeback te maken, na jaren geplaagd te zijn door corruptieschandalen.

"Ayuso strandt op een zucht van een absolute meerderheid", analyseert Vincent Scheltiens van de UA en kenner van de Spaanse politiek. "Ze kan het dus net niet alleen doen. Maar ze rekent op het extreemrechtse VOX die al aangekondigd hebben dat ze Ayuso aan de macht willen helpen om links in de oppositie te houden in Madrid."

"De kans is klein dat VOX mee in de deelregering stapt. Meer waarschijnlijk wordt het een minderheidskabinet waarbij VOX dan ofwel meestemt of zich onthoudt. Beiden zijn goed, want haar overwinning is groot genoeg", legt Scheltiens uit.

Ayuso heeft in haar beleid in Madrid en in haar partijprogramma al heel wat punten van VOX overgenomen heeft. "Bijvoorbeeld heel wat ecologische maatregelen of maatregelen die geweld tegen vrouwen tegengaan. Die zouden herroepen worden", zegt Scheltiens. "Er is heel wat overlap van de programma's en eensgezindheid tussen de twee partijen. Het zal waarschijnlijk snel beklonken zijn."

Bekijk hier de journaalreportage over het succes van Isabel Diaz Ayuso: (lees eronder verder)

De stembusgang heeft intussen een eerste politiek slachtoffer gemaakt: Pablo Iglesias, de leider van het radicaal-linkse Podemos, heeft aangekondigd dat hij zich volledig terugtrekt uit de politiek. 

Toen het er in maart niet zo goed uitzag voor zijn partij in de Madridse peilingen, besloot Iglesias om de lijst daar te gaan trekken. Hij zorgde ervoor dat zijn partij meer stemmen haalde. Maar "mijn figuur verdeelt en we moeten net zoveel mogelijk mensen verenigen", zo zei hij gisteren.

Het vertrek uit de politiek is slecht nieuws voor premier Sanchez, want Unidad Podemos is een partner in zijn minderheidskabinet.  Iglesias was er vicepremier. 

"De verkiezingscampagne is gekenmerkt geweest door een enorme verruwing van de politiek," zegt Scheltiens, "kandidaten kregen doodsbedreigingen met omslagen met kogels."

Volgens Scheltiens heeft de zweepfunctie van het extreemrechtse VOX een grote invloed. "Men weet ook dat ze enorm veel steun hebben bij het leger, niet alleen bij gepensioneerde generaals ook bij actieve militairen en ook bij politie. Dat is allemaal onrustwekkend nieuws." 

"De rechtse en extreemrechtse partijen hebben het rechts Spaans-nationalisme tot leven gewekt. Meetings van Partido Popular zijn nu een zee van Spaanse vlaggen", analyseert Scheltiens verder. "Dat is allemaal onvrijwillig getriggerd door de opstoot van Catalaanse nationalisme."

En dat kan ook een impact hebben op Catalonië. "Het staat in de sterren geschreven dat de relatief jonge Ayuso (42) straks een gooi doet naar het premierschap en zich nationaal op de kaart wil zetten", denkt Scheltiens. "De andere uitdager voor Sanchez, Pablo Casado, is een wat bleke figuur."

Premier Sanchez is in verschillende regio's zijn steunpunten aan het verliezen. Mocht Ayuso ook nationaal goed scoren, dan zal dat wellicht grote impact hebben op Catalonië. 

Scheltiens legt uit: "De linkse partijen willen dat met Catalonië onderhandeld wordt. De rechtse partijen zijn allemaal voorstander van de herinvoering van het beruchte artikel 155, dat het Spaans centrale gezag de mogelijkheid biedt om elke autonomie van Catalonië op te doeken, zoals gebeurde na de onafhankelijkheidsverklaring van Puigdemont." 

"Wanneer links aan de macht is, is er een opening in principe om te onderhandelen ook over de vrijlating van gevangenen. Maar als rechts aan de macht is, is het sowieso een beleid van repressie en intimidatie."

Op dit ogenblik zijn die rechtse partijen in het Spaanse parlement nog de oppositie, ze zijn nog niet aan de macht. "Sanchez heeft dus nog wat tijd om wat aan zijn populariteit te doen", besluit Scheltiens.

Beluister hier de volledige analyse van Vincent Scheltiens in "De ochtend" op Radio 1: